30 Νοε 2008

Περί Εφραίμ

"Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο Ελληνικός τύπος αυτές τις μέρες στο σκάνδαλο του Βατοπεδίου.Η πτώση του Εφραίμ φαίνεται να είναι οριστική"!


Η άνοδος και η πτώση του Εφραίμ
Μετά το Φανάρι, θα πάει στο γραφείο του εισαγγελέα


Μετά 18 συναπτά έτη στην ηγουμενία της Μονής Βατοπεδίου, ο μοναχός Εφραίμ Κουτσού υποχρεώνεται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο να εγκαταλείψει τα διοικητικά και διαχειριστικά καθήκοντά του. Ο Εφραίμ με αργά αλλά σταθερά βήματα έφτασε από πνευματικό παιδί του γέροντα Ιωσήφ στην Πάφο, τη δεκαετία του '70, να γίνει ο πιο ισχυρός ηγούμενος του Αγίου Όρους, καθώς διαχειριζόταν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και διατηρούσε προνομιακές σχέσεις με την πολιτική ελίτ της Ελλάδας. Επόμενη στάση του Εφραίμ, μετά το Φανάρι, είναι το γραφείο του εισαγγελέα την ερχόμενη Παρασκευή.
Παράλληλα, τα μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής γίνονται καθημερινά δέκτες σημαντικών αποκαλύψεων σχετικά με τις υπεράκτιες εταιρείες που είχε συστήσει η Μονή Βατοπεδίου, για να διευκολύνει τις κερδοφόρες δραστηριότητές της. Διαχειριστής των offshore εμφανίζεται σύμβουλος της Μονής, με διεκπεραιωτές επιχειρηματίες της Βόρειας Ελλάδας. Το ενδιαφέρον στην Εξεταστική Επιτροπή θα ενταθεί ακόμη περισσότερο τις επόμενες ημέρες, καθώς αρχίζουν οι καταθέσεις των πολιτικών προσώπων που έχουν εμπλακεί στην υπόθεση.

Για τα νέα βιβλία Ιστορίας των Τουρκοκυπρίων


Χλομό το «Τουρκο-», μπροστά το «Κύπριοι»

ΚΥΠΡΟΣ. Οι Τουρκοκύπριοι γράφουν τώρα πιο ψύχραιμα τα νέα βιβλία της Ιστορίας
Tου Τάκη Μίχα
Το ξαναγράψιμο των βιβλίων Ιστορίας δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Εντυπωσιακές αλλαγές στη διδασκαλία αυτού του μαθήματος συντελούνται τώρα και στην τουρκοκυπριακή εκπαίδευση, χωρίς, ωστόσο, να κινδυνεύει «να ριφθεί στην πυρά» ο ομόλογος της Μαρίας Ρεπούση.

Στόχος της προσπάθειας -που ξεκίνησε με την άνοδο στην εξουσία του Αχμέτ Ταλάτ- είναι ο επαναπροσδιορισμός της τουρκοκυπριακής ταυτότητας. Πώς; Με λιγότερη έμφαση στο «τουρκικό» και περισσότερη στο «κυπριακό» στοιχείο.Σε αναλυτική μελέτη τους στην επιθεώρηση «South European Society and Politics», οι κοινωνιολόγοι Γ. Βουράλ και Ε. Οζουάνικ συνοψίζουν τις αλλαγές: «Τα παλιά εγχειρίδια Ιστορίας έκαναν τους μαθητές να πιστεύουν ότι η ταυτότητά τους ήταν ασύμβατη με αυτή των "άλλων" (Ελληνοκυπρίων), αφού η Τουρκία ήταν η μητέρα-πατρίδα των Τουρκοκυπρίων. Αντίθετα, τα νέα εγχειρίδια αναγνωρίζουν την εθνική ισότητα μεταξύ των δύο κοινοτήτων».
Αναλυτικότερα:

**Τα παλιά σχολικά βιβλία στα Κατεχόμενα απέκλειαν κάθε αναφορά στην έννοια του «Κύπριου», χρησιμοποιώντας όρους όπως «Οι Τούρκοι της Κύπρου» ή οι «Ελληνες της Κύπρου».

* Τα νέα εγχειρίδια, αντίθετα, τονίζουν τον «κυπριωτισμό». Γι' αυτό και σημειώνεται η ύπαρξη «κυπριακής κουλτούρας», «κυπριακής μουσικής» και «κυπριακής κοινωνίας».

**Αλλοτε η Τουρκία αναφερόταν ως η «μητέρα-πατρίδα», καλλιεργώντας την άποψη ότι η «μοίρα των Τουρκοκυπρίων εξαρτάται από την Τουρκία».

* Τώρα ο όρος «μητέρα-πατρίδα» έχει αντικατασταθεί από τον ουδέτερο όρο «Τουρκία» και οι μαθητές ενθαρρύνονται να βλέπουν την Κύπρο ως κοινή πατρίδα με τους Ελληνοκύπριους. Όπως αναφέρει ένα εγχειρίδιο του γυμνασίου, «παρά τις γλωσσικές και θρησκευτικές διαφορές, οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι ζούσαν μαζί για αιώνες. Όλοι τους αγαπούσαν την Κύπρο και την θεωρούσαν πατρίδα τους».

**Μέχρι πρόσφατα τα παιδιά στη Βόρεια Κύπρο μάθαιναν ότι οι Ελληνοκύπριοι αποτελούν απειλή για τους Τουρκοκύπριους και διάβαζαν το σύνθημα της «Ενωσης» χωρίς καμία αναφορά στον εθνικισμό της τουρκοκυπριακής πλευράς.

* Τα νέα εγχειρίδια βρίθουν παραδειγμάτων αρμονικής συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων και τονίζουν ότι ο εθνικισμός ήταν υπεύθυνος για την καταστροφή των διακοινοτικών σχέσεων.

**Στα παλιά εγχειρίδια δεν γράφονταν οι απώλειες των Ελληνοκυπρίων, ή ερμηνεύονταν ως... φυσική τιμωρία.

* Τα νέα βιβλία (χωρίς να είναι τελείως ισορροπημένα σε αυτό το σημείο) αναγνωρίζουν τις απώλειες «της άλλης πλευράς», αποφεύγοντας τις αναφορές σε βιαιότητες και επικεντρώνοντας στις πολιτικές πτυχές και στις διαφορές και ηγεσιών.Αυτές οι αλλαγές έχουν συνέπειες στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται σήμερα η εθνική ταυτότητα των νεαρών Τουρκοκυπρίων. Οπως συμπεραίνει η μελέτη, «τα παλαιά εγχειρίδια θεοποιούσαν τις εθνικές διαχωριστικές γραμμές με τον ισχυρισμό ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα προέρχεται αποκλειστικά από τούρκους προγόνους. Αυτή η επιμονή στην εθνική καθαρότητα καλλιεργούσε την αντίληψη ότι η "τουρκικότητα" είναι θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητας και ότι οι διαχωριστικές γραμμές δεν μπορούν να αλλάξουν. Τα νέα εγχειρίδια, αντίθετα, απαλύνουν τη διαφορά, αναγνωρίζοντας μια "εδαφική" (δηλ. κυπριακή) διάσταση της συλλογικής ταυτότητας.

27 Νοε 2008

Πρόγραμμα Συμποσίου


Συμπόσιο Ιστορίας στη Λεμεσό


Ένα ενδιαφέρον Συμπόσιο Ιστορίας στη Λεμεσό.
Αξίζουν συγχαρητήρια στους διοργανωτές!
Είναι καιρός να αναδειχθεί η τοπική ιστορία μέσα από την έρευνα και τη συγγραφή. Θα μπορούσε ακόμα να ενταχθεί και στα Αναλυτ. Προγράμματα της Ιστορίας.

Βραβεία Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης




Ανόμοιες ταινίες με διαφορά στήθους
Πρώτο βραβείο στο «Without» του Αλέξανδρου Αβρανά και δεύτερο στους «Σκλάβους στα δεσμά τους»
Της Μαρίας Κατσουνάκη

Δύο από τις 22 ταινίες μυθοπλασίες που συμμετείχαν στα φετινά Κρατικά Κινηματογραφικά Βραβεία μοιράστηκαν το σύνολο των διακρίσεων: το «Without» του Αλέξανδρου Αβρανά (6) και οι «Σκλάβοι στα δεσμά τους» του Τώνη Λυκουρέση (10). Είναι εντυπωσιακό πώς μια τόσο ανομοιογενής επιτροπή στοιχήθηκε σε δύο παραγωγές, εκ των οποίων η πρώτη μπορεί να αποτελεί την ευχάριστη έκπληξη, η δεύτερη όμως είναι μια θαμπή, αδιάφορη, παρελθούσας τηλεοπτικής λογικής ταινία εποχής που σάρωσε σε όλες τις κατηγορίες. Και μάλιστα η απόσταση που τις χώρισε είναι μία μόνον ψήφος! Το «Without» ήρθε πρώτο με 98 ψήφους και οι «Σκλάβοι στα δεσμά τους» δεύτερη με 97.
Οι αναταράξεις αυτής της ανισότητας αποτυπώνονται και στην επιστολή - διαμαρτυρία του τρίτου, κατά σειρά, βραβευμένου σκηνοθέτη Παναγιώτη Καρκανεβάτου («Καλά κρυμμένα μυστικά: Αθανασία»), ο οποίος δήλωσε, μεταξύ άλλων, στον Τύπο: «Είμαι ευτυχής που μια επιτροπή ανθρώπων ξένων προς τον ελληνικό κινηματογραφικό μικρόκοσμο μας απένειμε ομόφωνα το βραβείο της FIPRESCI (σ.σ. Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου). Ευχαριστούμε για το 3ο Κρατικό Βραβείο, αλλά διά της απουσίας μου δηλώνω έμπρακτα την αντίρρησή μου γι’ αυτήν την απολύτως “παρωχημένη” διαδικασία και πιστεύω ότι τώρα είναι καιρός -αύριο αν είναι δυνατόν- να αλλάξει».
Η επιτακτική ανάγκη να αλλάξει η διαδικασία και ο τρόπος απονομής των Κρατικών Κινηματογραφικών Βραβείων επαναλαμβάνεται εδώ και χρόνια. Η τραυματισμένη αξιοπιστία του θεσμού δεν φαίνεται, όμως, να συγκινεί τους αρμόδιους υπουργούς, αφού όλοι υπόσχονται, αλλά κανείς δεν τολμά.

Μέσα στη γενική δυσθυμία, τις διαμαρτυρίες και τους ψιθύρους, υποβαθμίζεται άδικα και η χαρά μιας διάκρισης σε έναν πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη, που η ταινία του συγκέντρωσε τις πιο επαινετικές κρίσεις: ο Αλέξανδρος Αβρανάς με την εικαστική ματιά, τη βιντεοαρτίστικη οπτική και την τολμηρή διάθεση, έκανε τη διαφορά.
Μεγάλος αδικημένος, ένας άλλος πρωτοεμφανιζόμενος, με παράδοξο βλέμμα και προχωρημένη αισθητική, ο Αλέξης Αλεξίου, που με την «Ιστορία 52» δεν έφτασε ούτε σε απόσταση ανάσας από τις βραβεύσεις.
Για τα ντοκιμαντέρ μόνο καλά λόγια ακούστηκαν φέτος. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι και οι Ελληνες κριτικοί (ΠΕΚΚ) έδωσαν το βραβείο τους σε ντοκιμαντέρ: «Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη» του Στ. Χαραλαμπόπουλου. Μια δημιουργική συνάντηση της λογοτεχνίας με το σινεμά.

Πηγή:Καθημερινή,25/11/2008

Η Επιστήμη εξελίσσεται

Ανακάλυψη Ισπανών Επιστημόνων
Δημοσιεύτηκε στο "Βήμα",27/11/2008
Ισπανοί επιστήμονες ανακάλυψαν σε μια περιοχή του γαλαξία μας ένα οργανικό μόριο που αποτελεί βασικό συστατικό της ζωής.

25 Νοε 2008

"Το σκάνδαλο του Βατοπεδίου"



Εφραίμ και Άγιον Όρος
Tου Aντώνη Kαρκαγιάννη

Εκείνο που μου κάνει περισσότερη εντύπωση από το σκάνδαλο του Βατοπεδίου, δεν είναι το μεγάλο οικονομικό μέγεθός του και η αντίστοιχη ζημία του Δημοσίου. Ούτε η σατανική διοργάνωσή του, ούτε η πληθώρα των εμπλεκομένων προσώπων (πολιτικοί, κρατικοί παράγοντες, δικαστές, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, «λαμόγια» πάσης υποστάθμης).
Εντυπωσιακή είναι η στάση του ίδιου του κ. Εφραίμ και η υποκρισία της ψευτοπνευματικής του υπεροχής, περίπου ως «αγίου». Διαπραγματεύθηκε την ανταλλαγή 260 ακινήτων του Δημοσίου με πείσμα, πανουργία και πολυπραγμοσύνη, άνοιξε τραπεζικούς λογαριασμούς, συνέστησε αμαρτωλές υπεράκτιες εταιρείες, δέχθηκε μεγάλες «δωρεές» κάτω από το τραπέζι, επέτυχε τον αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων, συνεργάσθηκε με κατασκευαστικές εταιρείες. Και έπειτα από όλα αυτά, εμφανίζεται με υπεροψία στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, καταθέτει γραπτό υπόμνημα, αρνείται να απαντήσει σε ερωτήσεις των βουλευτών, αρνείται να συνεργασθεί με θεσμικό όργανο του Κοινοβουλίου, για τη διερεύνηση μιας υπόθεσης και την αποκάλυψη της αλήθειας και διακηρύσσει με περισσή υποκρισία... ότι διδάσκει την ακτημοσύνη!
Κατάπληξη, όμως, μου προξενεί η παθητική στάση οργάνων της Εκκλησίας και της Πολιτείας. Η πρώτη που περίμενα να συγκινηθεί, να αγανακτήσει και να ανησυχήσει είναι η «Ιερά Επιστασία» του Αγίου Όρους. Η παρουσία του κ. Εφραίμ και της «ακολουθίας» του στο Άγιον Όρος έπειτα από όσα αποκαλύπτονται διαβάλλει τον βίο των μοναχών, την αφοσίωση στην προσευχή και στην πνευματική άσκηση. Διαβάλλει το έργο τους που με ταπείνωση και καρτερία επιτελούν (σκέφτομαι συγκεκριμένα πρόσωπα που έτυχε να γνωρίσω). Διαβάλλει το ίδιο το Άγιον Όρος, ως κιβωτού μακραίωνης παράδοσης.
Εξίσου εντυπωσιακή είναι η απάθεια του Πατριάρχη και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος. Και αν ακόμη δεν τους επιτρέπεται να μιμηθούν το παράδειγμα του Ιησού και να εκδιώξουν βιαίως τους εμπόρους από τον Οίκο του Θεού, ας πάρουν τουλάχιστον μια θέση. Ας μας εξηγήσουν ποια σχέση μπορεί να έχουν οι δραστηριότητες του κ. Εφραίμ και της παρέας του με την πνευματικότητα της Ορθόδοξης Πίστης και του ορθόδοξου μοναχού. Για να του αφαιρέσουν την ευχέρεια της ψευτοπνευματικής οικειότητας με υψηλά και χαμηλά πρόσωπα, μέσω της οποίας περνούσε τις κερδοσκοπικές του δραστηριότητες.
Χωρίς να είμαι οπαδός και ψηφοφόρος της ειλικρινά θλίβομαι για την κυβέρνηση και την παράταξη της Ν.Δ. Είναι κυβέρνηση για όλους και η Ν.Δ. είναι μεγάλη και ιστορική παράταξη. Δέχθηκαν καίριο πλήγμα από το σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου και από τις διαπλοκές του κ. Εφραίμ. Δεν ενδιαφέρει τόσο η τιμωρία του αν αποδειχθεί ότι ο ίδιος και οι συνεργάτες του έχουν παρανομήσει. Ενδιαφέρει το ηθικό μέρος, η ηθική στάση της κυβέρνησης και της Ν.Δ. απέναντι στο φαινόμενο Εφραίμ.
Δεν μπορεί η κυβέρνηση να εμφανίζεται ως... συνήγορος του κ. Εφραίμ, όπως επί μέρες κάνει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο κ. Αντώναρος, ο οποίος θέλει και επιμένει να στρέψει την προσοχή μας στην «γκάφα» του κ. Παπακωνσταντίνου, εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ. Πέτρα του σκανδάλου σαφώς δεν είναι ο κ. Παπακωνσταντίνου, είναι ο κ. Εφραίμ και περιμένουμε από την κυβέρνηση τον ηθικό χαρακτηρισμό των πράξεών του.
Ο κ. Εφραίμ και η παρέα του δεν έχουν καμιά θέση στο Άγιον Όρος. Σκανδάλισε ολόκληρο τον ελληνικό λαό με τις πράξεις του. Είναι καιρός να το σκεφθούν οι αρχές του Αγίου Όρους, ο Πατριάρχης, ο Αρχιεπίσκοπος και η κυβέρνηση. Ανεξαρτήτως οποιασδήποτε άλλης διαδικασίας.

Πηγή:Καθημερινή,25/11/2008

24 Νοε 2008

Περί μπλογκ

Ενήλικα μπλογκ

Tου Νίκου Γ. Ξυδάκη
Προτού καν ενηλικιωθεί η εγχώρια μπλογκόσφαιρα, το ’ριξε στην εσωστρέφεια… Μια πρόσφατη έρευνα για την πολιτική κουλτούρα των Ελλήνων μπλόγκερ (περιοδικό Monthly Review και VPRC) και κάποιες μετρήσεις των δημοφιλέστερων μπλογκ–στόχων κρατούν αναμμένες τις συζητήσεις. Οι οποίες συζητήσεις, οντολογικές, φαινομενολογικές, επιστημολογικές, ψυχαναλυτικές, ουδέποτε έπαψαν, από το καλοκαίρι του 2007.
Ουσιαστικά, λίγο πριν από το καλοκαίρι του ’07 τα μπλογκ ανακαλύφθηκαν από τα παραδοσιακά μίντια κι άρχισε το hype: η υπερεπένδυση, η υπερερμηνεία, η υπερκατανάλωση. Δικτυακά αναλφάβητοι και τεχνοσπασίκλες μίγδην διείδαν στα μπλογκ έναν μιντιακό Μεσσία, που έδινε φωνή τους πολίτες, μετασχημάτιζε τη δύσθυμη δημοκρατία, αναδιένειμε ισχύ. Μπλόγκερ έσπευσαν στα μικρόφωνα και στις κάμερες, έγιναν κόλουμνιστ, σπίκερ, ευθυμογράφοι, διδάσκοντες σε σχολές, σύμβουλοι σε κόμματα. Εμφανίστηκε νέο επάγγελμα: μπλόγκερ.
Ενάμιση χρόνο μετά τις βουβές διαδηλώσεις, τα μπλογκ στοχάζονται τους εαυτούς τους. Κάποιοι μυκτηρίζουν τον λαϊκισμό, την ανωνυμογραφία και τον υποκειμενισμό· κάποιοι άλλοι λοιδορούν τις μετρήσεις και τις μεθοδολογίες· άλλοι συνεχίζουν να μπλογκάρουν σαν να μην τρέχει τίποτε… Ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει πράγματι.
Κατ’ αρχάς έχει αυξηθεί ο αριθμός των μπλογκ, έχουν αυξηθεί οι αναγνώστες, έχει αυξηθεί η εμβέλεια, έχει σωρευτεί άφθονο περιεχόμενο και σωρεύεται καθημερινά. Κι έχουν διαμορφωθεί φυσιογνωμίες, στυλ, είδη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις επισκέψεων, τα πιο πολυσύχναστα μπλογκ είναι τα δημοσιογραφικού ή παραδημοσιογραφικού περιεχομένου, τα οποία συγκροτούνται με πλήθος αναδημοσιεύσεων από τον Τύπο, με την προσθήκη παραπολιτικών, κουτσομπολιών, μικρολιβέλων – στη πλειονότητά τους ανωνυμογραφήματα.
Η μέθοδος μετρήσεως αμφισβητείται, αλλά γεγονός παραμένει ότι στο τρέχον Top 50 των ελληνόφωνων μπλογκ λίγα είναι τα λεγόμενα ποιοτικά, όσα θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τις δάφνες του Νέου Μέσου, της Νέας Δημοσιογραφίας, της Δημοσιογραφίας των Πολιτών κ.ο.κ. Γεγονός είναι επίσης ότι τη δυναμική του νέου μέσου έσπευσαν πολύ γρήγορα να εκμεταλλευτούν δημοσιογράφοι των «παλαιών μέσων», χαμηλού δυναμικού και αισθητικής, πολιτικοί ξύλινης γλώσσας, πικραμένοι και φανατικοί – το εν γένει οικοσύστημα της εγχώριας δημοκρατίας. Αλλά είπαμε: Το νέο μέσο είναι δημοκρατικό.
Η κατάληψη της μπλογκόσφαιρας από αδαείς ως προς τη γλώσσα του μέσου και την αισθητική του, και από λαϊκιστικό–εντυπωσιοθηρικό περιεχόμενο, δίνει τον τόνο – αν όχι τον κυρίαρχο, πάντως ισχυρό. Εφόσον συνεχιστεί αυτή η τάση, με σαφείς εμπορικές βλέψεις, ο χαρακτήρας της ελληνομπλογκόσφαιρας θα αλλάξει ριζικά: Θα μοιάσει με τα φθίνοντα σήμερα λαϊκά κανάλια και ταμπλόιντ. Μιλάμε πάντα για τα πιο πολυσύχναστα μπλογκ.
Στην άλλη όχθη, πιθανόν να παραμείνουν ολίγοι, εκλεκτοί, μα οπισθοφύλακες, με λίγες επισκέψεις, οι πρωτοπόροι, όσοι έχτισαν την κρίσιμη μάζα της μπλογκόσφαιρας, συνεισφέροντας ουσιώδες περιεχόμενο, φρέσκια γλώσσα, σύγχρονες φόρμες, προσωπικά στυλ. Αυτή η γενιά των πρωτοπόρων ίσως βγάλει (έχει αρχίσει ήδη…) και τα πρώτα επαγγελματικά στελέχη για τα δικτυακά μέσα δεύτερης και τρίτης γενιάς.
Η εσωστρεφής, μάλλον η αναστοχαστική, διάθεση αφορά ακριβώς αυτούς τους πιο «προχωρημένους» μπλόγκερ, όσους η έρευνα Monthly Review/VPRC βρίσκει τώρα σε δεσπόζουσα θέση: Ανώτερης εκπαίδευσης, με υψηλή εξοικείωση στο δίκτυο και στα νέα μέσα, αριστεροί και σκεπτικιστές, αναγνώστες εφημερίδων. Αυτοί οι σοφιστικέ μπλόγκερ συγκροτούν ήδη μια κοινότητα γραφιάδων και αναγνωστών, αλληλοανθολογούνται, «μπαζάρουν», δηλαδή προτείνουν και προβάλλουν τα πιο προκλητικά κείμενα εγχώριας και διεθνούς παραγωγής, συχνά προσφέρουν συναρπαστικούς σχολιασμούς στα μπλογκ ή στα ανθολόγια (λ.χ. στο buzz.reality-tape.com).
Τα μέλη τούτης της ελίτ, δημιουργοί και αναγνώστες, ιδρυτές και λειτουργοί της φαντασιακής μπλογκοκοινότητας, πιθανότατα θα είναι οι πρώτοι που θα εγκαταλείψουν το μαζικό τετριμμένο μπλόγκινγκ, για να μεταπηδήσουν στο Επόμενο Μέσο, στο Web 3.0, στο Web ν+1.
Μάλλον, το Επόμενο Μέσο θα το υλοποιήσει και στελεχώσει η γενιά των τωρινών εφήβων, ψηφιακή – δικτυακή από τα γεννοφάσκια, που ελάχιστα ενδιαφέρεται για το παρόν μπλόγκινγκ και συγκινείται περισσότερο με τα δικτυακά RPG, με τη φαντασία σε πρώτο ρόλο.
Έως ότου δούμε όμως το Επόμενο Μέσο τα μπλογκ θα παρέχουν δυνατότητες και δυναμικό για ανανέωση: Της έκφρασης, της πρόζας, της επικοινωνίας, της κυκλοφορίας ιδεών
.
Πηγή:Καθημερινή,23/11/2008

23 Νοε 2008

Τι άλλο θ΄ ακούσουμε!

Διάβασα έκπληκτη στον Πολίτη το άρθρο της Ελ. Γαβριήλ που ακολουθεί και δεν το πίστευα.Μα είναι δυνατόν σήμερα να παρατηρούνται στην Ευρωπαϊκή Κύπρο τέτοια φαινόμενα που παραπέμπουν σε εποχές σκοταδισμού και μεσαίωνα!Γιατί σιωπούν οι αρμόδιοι;Ως πότε θα δρουν ανενόχλητοι οι έχοντες τέτοιες νοοτροπίες;
Τίποτε δε μάθαμε για το Βατοπέδι σ΄αυτό τον τόπο;

"Εκκλησίες στριμώχνονται σε σχολεία"
Σε έξαρση το φαινόμενο στη Λεμεσό - Δεκάδες αιτήσεις από οργανωμένους φορείς
Δεκάδες αιτήσεις έχουν κατατεθεί στο Υπουργείο Παιδείας, για την ανέγερση ναών σε αυλές σχολείων.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία αυτές οι αιτήσεις προέρχονται από οργανωμένους φορείς και σχολεία της Λεμεσού. Οργανωμένη κίνηση ανέγερσης εκκλησιών μέσα στις σχολικές αυλές αναστατώνει τις τοπικές κοινωνίες της πόλης. Στο παρά πέντε, αποτράπηκε, με πολιτική απόφαση από πλευράς του Υπουργείου Παιδείας, η ανέγερση ναού στο λύκειο Λινόπετρας.Οι ισχυρές αντιδράσεις του δημάρχου Αγίου Αθανασίου και μελών του Συνδέσμου Γονέων του λυκείου Λινόπετρας δεν στάθηκαν ικανές να εμποδίσουν μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια για ανέγερση ναού εντός του σχολείου, η οποία άρχισε δυο χρόνια πριν και κορυφώθηκε φέτος.

Η επιθυμία για ανέγερση ναού εντός της αυλής του λυκείου Λινόπετρας βρήκε τελικά εκφραστές. Μέσω του λυκειάρχη του σχολείου, ο οποίος προσυπόγραψε τη σχετική αίτηση προς τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, το αίτημα στάλθηκε για εξέταση. Ακόμη και να υπήρχε η πολιτική βούληση για μια τέτοια κίνηση, τεχνικά και με βάση τις ισχύουσες ρυθμίσεις, δεν θα ήταν εφικτό να εγκριθεί ένα τέτοιο έργο, όπως πληροφορηθήκαμε από το διευθυντή των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας, Αντρέα Παττίχη.
Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο σχολείο είναι κτισμένο σε μικρότερη έκταση ακόμα και από αυτή που προβλέπει ο νόμος, άρα δεν θα μπορούσε να προστεθεί οποιοδήποτε κτίσμα.Οι λόγοι, όμως, που απορρίφθηκε η αίτηση ήταν βαθύτεροι.
«Εκκλησίες ...παντού»Σύνθημα κυριαρχίας γραμμένο στους τοίχους, στις γειτονιές της Λεμεσού το "... παντού" - όπου στη θέση των αποσιωπητικών προσθέστε τα ονόματα αθλητικών σωματείων, σχολείων σε μια σύγχρονη εκδοχή του καθορισμού της παντοδυναμίας των οργανωμένων συνόλων των νεαρών.
Διερωτάται κανείς ποιες είναι οι προθέσεις της Εκκλησίας ή καλύτερα ποιες είναι προθέσεις της Μητρόπολης Λεμεσού. Επιδιώκει τελικά το "εκκλησίες παντού"; Όπως πληροφορούμαστε, η αίτηση για ανέγερση ναού στο συγκεκριμένο λύκειο δεν είναι η πρώτη που γίνεται στο δήμο Αγίου Αθανασίου. Ανάλογη αίτηση είχε γίνει και για το Β΄ Δημοτικό Αγίου Αθανασίου. Προσπάθεια έγινε και για δημιουργία ναού εντός του υπό ανέγερση Ιατρικού Κέντρου στη Λινόπετρα, ένα έργο που καταλαμβάνει επίσης μια έκταση, την οποία οι αρμόδιοι δυσκολεύτηκαν να διευθετήσουν λόγω έλλειψης χώρου, ακόμη και τους χώρους στάθμευσης.Ο δήμαρχος Αγίου Αθανασίου, Κυριάκος Χατζηττοφής, ήταν ανάμεσα σ' αυτούς που αντέδρασαν στην ανέγερση ναών σε σχολεία."Πέραν των άλλων προβλημάτων, το πρόβλημα χώρου, η ανέγερση εκκλησίας στο χώρο του σχολείου έρχεται σε αντίθεση με τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του σχολείου", δηλώνει ο κύριος Χατζηττοφής. "Το λύκειο Λινόπετρας χαρακτηρίζεται από προσέλευση μαθητών από διάφορες χώρες. Δεν έχουμε το δικαίωμα να καταφεύγουμε σε τέτοιου είδους αναπτύξεις, σε ένα χώρο ίσο για όλους τους μαθητές". Ο κύριος Χατζηττοφής, εκφράζοντας την αντίθεσή του στην πρόταση, εξήγησε ότι υπάρχει εκκλησία σε απόσταση μόλις εκατό μέτρων από το σχολείο, ο ναός του Αγίου Στυλιανού, όπου θα μπορούσαν οι μαθητές οποιαδήποτε στιγμή να εκφράσουν τις θρησκευτικές τους ανάγκες, απλά εξασφαλίζοντας μια άδεια από το σχολείο τους.Πολύπλοκο το θέμαΗ βούληση του Υπουργείου Παιδείας να ακολουθήσει σε τελική ανάλυση τις προτροπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για σεβασμό του θρησκευτικού αισθήματος, παράλληλα με την πολυπολιτισμικότητα της μαθητικής κοινότητας και της κοινωνίας ευρύτερα δεν είναι αρκετή, για να αποτρέψει την προσπάθεια ανέγερσης ναών στα σχολεία (Ας μην ξεχνάμε ότι στα δημόσια σχολεία φοιτούν και παιδιά άλλων θρησκευμάτων). Κι αυτό, γιατί το Υπουργείο Παιδείας δεν είναι αρμόδιο να ελέγξει τι γίνεται σε ιδιωτικά σχολεία, αλλά και σε δημόσια σχολεία που έχουν ανεγερθεί σε γη που δεν είναι ιδιοκτησία του κράτους. Γι' αυτό και υπάρχουν περιπτώσεις σχολείων εντός των οποίων έχουν ανεγερθεί ναοί.
Ξεχωριστό Κατηχητικό... σχολείο. Οι οραματιστές του σχολείου -κατηχητικού προτίθενται εκτός από ιερούς ναούς στα σχολεία να έχουν και τον οικείο ιερέα να πηγαινοέρχεται στο σχολείο. Ο εξομολόγος και κατηχητής θα βρίσκεται στο πλάι των μαθητών για να προσφέρει ανά πάσα στιγμή, συμβουλές, κατήχηση, με άλλα λόγια τη δική του επιρροή. Αν αυτό είναι μια θετική ή αρνητική εξέλιξη για ένα σχολείο, μπορεί να το κρίνει ο κάθε αναγνώστης. Η επιρροή αυτή έχει βέβαια άλλη δυναμική όταν γίνεται σε δημοτικά ή ακόμη και σε νηπιαγωγεία. Ένα είναι σίγουρο: άγνωσται αι βουλαί των Λεμεσιανών κληρικών.

Απόσπασμα από άρθρο της Ελένης Γαβριήλ

ΠΟΛΙΤΗΣ, 23/11/2008

"Mare nostrum"



"Mare nostrum"

Της Χριστίνας Κουλούρη

Το πολιτικό σχέδιο του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί να δημιουργήσει μια «Μεσογειακή Ένωση» στη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας στην Ε.Ε είχε στόχο την ενίσχυση του ρόλου της Γαλλίας στο πεδίο των διεθνών σχέσεων, και μάλιστα υπερβαίνοντας το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η Μεσόγειος ως σημείο αναφοράς δεν αποτελεί βεβαίως καινοτομία. Ποικίλοι θεσμοί έχουν συγκροτηθεί με το επίθετο «μεσογειακός», όπως για παράδειγμα οι Μεσογειακοί Αγώνες (1951), η Ευρωμεσογειακή Συνεργασία (1995) ή το Μεσογειακό Forum (1994).

Ωστόσο, η ανάδειξη της μεσογειακότητας σε υψηλή θέση σε πολιτικές ατζέντες μας επιτρέπει να στοχαστούμε ως προς το περιεχόμενό της, πραγματικό ή φαντασιακό, και κατά πόσο μπορεί να αποτελέσει νοητικό εργαλείο για την κατανόηση του παρελθόντος. Το ερώτημα αυτό γίνεται εξάλλου επίκαιρο εξαιτίας του γεγονότος ότι μία από τις ιδέες που εκφράζονται αφορά τη μελέτη του ιστορικού παρελθόντος των μεσογειακών λαών. Φανερώνουν άραγε αυτές οι πρωτοβουλίες μια ανάγκη να δημιουργηθούν νέες συλλογικότητες ως απάντηση (συνέπεια ή αντίδραση) στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, χωρίς ωστόσο την επανάκαμψη στο έθνος-κράτος;
Η μεσογειακή συλλογικότητα δεν μπορεί ωστόσο να συγκροτηθεί εύκολα: το πολιτικό Ισλάμ, η ευρεία διάδοση των γνωστών θεωριών του Χάντιγκτον για τη «σύγκρουση των πολιτισμών» ως ερμηνευτικών και για τις κρίσεις στη Μεσόγειο, η αραβοϊσραηλινή διαμάχη, το κυπριακό ζήτημα αποτελούν σοβαρά αναχώματα σε αυτή την προσπάθεια.

Εν τούτοις, η μεσογειακότητα ως στοιχείο ταυτότητας γινόταν πάντα ευνοϊκά αποδεκτή από τους λαούς που κατοικούν γύρω από τη Μεσόγειο. Αποτελεί μια «θετική» ταυτότητα που αμφισβητείται πολύ λιγότερο από άλλες, οι οποίες συνδέονται με ιδεολογικά φορτισμένες έννοιες, όπως «Δύση», «Ανατολή», «Ευρώπη», «Βαλκάνια».
Η «Μεσόγειος» μοιάζει να έχει μια πολιτική ουδετερότητα που, αν εξαιρέσουμε την εποχή της επεκτατικής πολιτικής του Μουσολίνι, που αποδίδεται με τον όρο «mare nostrum», της εξασφαλίζει αυτή την αποδοχή. Συνεπώς, παρ' όλο που η λεκάνη της Μεσογείου φιλοξενεί συνεχιζόμενες και διαιωνιζόμενες συγκρούσεις, ο όρος «Μεσόγειος» μένει αλώβητος από αρνητικά συμφραζόμενα.

Η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα, ένας σαφώς προσδιορισμένος γεωγραφικός χώρος, με τρεις «πύλες»: το Γιβραλτάρ, το Σουέζ και τα Δαρδανέλλια. Ωστόσο, όσο σαφής μοιάζει ο γεωγραφικός χώρος της Μεσογείου τόσο ασαφής είναι ο ιστορικός χώρος που καλύπτει. Όπως γράφει ο Μπρωντέλ, η ιστορία της Μεσογείου «εντοπίζεται σε έναν χώρο ρευστό».
Η φαινομενική παραδοξότητα αυτής της διαπίστωσης φωτίζεται εύκολα αν αναλογιστούμε ότι τα νότια και τα ανατολικά παράλιά της προεκτείνονται σε αχανείς ερήμους, τα βόρεια συνδέονται με τους ορεινούς όγκους της Ευρώπης και την ενδοχώρα των λιμανιών, στα δυτικά οι λαοί της ανοίχτηκαν στον Ατλαντικό και στις περιπέτειες των εξερευνήσεων και των ανακαλύψεων.
Οι μεγάλες αυτοκρατορίες που άνθησαν γύρω από τη Μεσόγειο περιλάμβαναν πολύ περισσότερα εδάφη από τις ακτές της. Συνεπώς, πόσο βαθιά μέσα στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική μπορεί να πάει μια ιστορική μελέτη για τη Μεσόγειο; Αλλά παρόμοια ερωτήματα μπορούν να τεθούν και σχετικά με τη χρονική περίοδο που μια ιστορική επισκόπηση μπορεί να καλύψει.

Ο Μπρωντέλ, ο οποίος εισήγαγε τη Μεσόγειο ως σημείο αναφοράς για την ιστορική έρευνα στο ομότιτλο μνημειώδες έργο του, εντόπισε τη μελέτη του σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, την εποχή του Φιλίππου ΒΔ (16ος αι.). Είναι όμως θεμιτό να χρησιμοποιήσουμε τη Μεσόγειο ως ιστορικό εργαλείο για όλες τις ιστορικές περιόδους; Μπορεί να γραφεί ως ενιαία αφήγηση η ιστορία της θάλασσας που ενώνει τρεις ηπείρους, που υπήρξε το λίκνο των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών του κόσμου, αλλά και από όπου προήλθαν πολλά από τα θεμελιώδη συστατικά της σημερινής Ευρώπης;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικονομική και η πολιτισμική ιστορία μπορούν να στηριχτούν στη Μεσόγειο για μελέτες μακράς διάρκειας. Οι θαλάσσιοι δρόμοι του εμπορίου, τα μεγάλα λιμάνια που αναπτύχθηκαν στις ακτές της, τα προϊόντα που κατεξοχήν χαρακτηρίζουν τη μεσογειακή οικονομία, αλλά και το μεσογειακό τοπίο - το αμπέλι, η ελιά, το σιτάρι - αποτελούν πόλους γύρω από τους οποίους έχουν περιστραφεί αρκετές μελέτες. Αλλά και οι ανθρωπολόγοι έχουν μελετήσει κοινά στοιχεία της μεσογειακής κουλτούρας, επιμένοντας ωστόσο κυρίως σε αρχαϊκές της όψεις.

Φαίνεται, ωστόσο, ότι ο ιστορικός ρόλος της Μεσογείου συνδέεται περισσότερο με τις διαδρομές, τις μετακινήσεις των ανθρώπων, εκούσιες ή βίαιες, με τη συνάντηση, τη σύγκρουση, τη διάδραση. Οι άνθρωποι ταξίδευαν πάντα πάνω στα νερά της Μεσογείου: ταξίδευαν ως έμποροι αλλά και ως πειρατές, ως μετανάστες αλλά και ως τουρίστες. Διέσχιζαν τη θάλασσα από τη μια της ακτή στην άλλη, από τον Βορρά στον Νότο και από την Ανατολή στη Δύση. Στον τόπο υποδοχής δημιουργούνταν νέες πολιτισμικές και κοινωνικές ταυτότητες.

Η Μεσόγειος υπήρξε επίσης ο τόπος των Σταυροφοριών και της Τζιχάντ, των μεγάλων αυτοκρατοριών της Ρώμης, του Βυζαντίου και των Οθωμανών, και της δυτικοευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Στόλοι και στρατεύματα, σκλάβοι και αιχμάλωτοι διέσχισαν επίσης τα νερά της. Κάποιοι άλλωστε δεν κατάφεραν καν να τη διασχίσουν. Έμειναν για πάντα στον σκοτεινό βυθό της. Γι' αυτό η Μεσόγειος είναι το ταξίδι, και η ιστορία της μόνο ως ταξίδι μπορεί να γραφεί. Ενα ταξίδι που το αρχέτυπό του είναι η Οδύσσεια, ταξίδι αναζήτησης αλλά και επιστροφής.

Η κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια της Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Πηγή:ΤΟ ΒΗΜΑ,23/11/2008


(Την κ. Κουλούρη είχαμε την ευκαιρία να την ακούσουμε τον περασμένο Οκτώβριο στο συνέδριο για την Ιστορία που οργάνωσε ο Σύνδεσμος φιλολόγων της Κύπρου.Ειρήσθω εν παρόδω αναμένουμε με ενδιαφέρον την έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου).

22 Νοε 2008

Η Γιεσίμ Ουστάογλου μιλά για την τελευταία της ταινία

Η Γιεσίμ Ουστάογλου

49ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

"Οι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους να συνυπάρχουν"


Όλοι μιλούν για την απρόσμενη «άνοιξη» του τουρκικού κινηματογράφου. Στο 49ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μπορείς να το διαπιστώσεις, ιδίοις όμμασιν, στο αφιέρωμα στον σύγχρονο τουρκικό κινηματογράφο. Όταν ξέρεις ότι στην πόλη βρίσκεται μία από τις πιο επιφανείς εκπροσώπους του, η Τουρκάλα σκηνοθέτις Γιεσίμ Ουστάογλου, δεν έχεις παρά να την αναζητήσεις.

Τη σχέση μιας ηλικιωμένης γυναίκας, που πάσχει από Αλτσχάιμερ, με τα παιδιά της αφηγείται το «Κουτί της Πανδώρας»
Πριν μπούμε στους εξαντλητικούς ρυθμούς του Φεστιβάλ απολαμβάνουμε μαζί τον πρώτο καφέ της ημέρας και τη θέα στη θάλασσα. Έχει ήδη προβληθεί η τελευταία της ταινία, «Το κουτί της Πανδώρας», μια οικογενειακή ιστορία απαράμιλλης ευαισθησίας, με λεπτές αποχρώσεις αλλά σκληρές διαπιστώσεις. Η Ουστάογλου είναι, επίσης, μέλος της κριτικής επιτροπής του Διαγωνιστικού Τμήματος του Φεστιβάλ, που θα ανακοινώσει αύριο το βράδυ στο «Ολύμπιον» τους νικητές.«Η Θεσσαλονίκη μου θυμίζει πάρα πολύ τη Σμύρνη. Το φαγητό, οι άνθρωποι, όλα μοιάζουν. Μόνο η γλώσσα αλλάζει», λέει. Η σχέση της με την Ελλάδα και με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δεν είναι καινούργια. Είναι η τρίτη της ταινία, που παίζεται εδώ. Είχε έρθει για πρώτη φορά το 2000 με το «Ταξίδι στον ήλιο», που προβλήθηκε εκτός συναγωνισμού. Το 2004 στο τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια» είχε προβληθεί η ταινία της «Περιμένοντας τα σύννεφα», σε σενάριο δικό της και του Ελληνα συγγραφέα Πέτρου Μάρκαρη. Ηταν ένα φιλμ με τολμηρό θέμα, που προσέγγιζε ανοιχτά την ποντιακή γενοκτονία. Αφηγείτο την ιστορία της Αϊσέ, μιας Ελληνίδας από χωριό της Μαύρης Θάλασσας, που αναγκάστηκε να κρύψει 50 χρόνια την πραγματική της ταυτότητα.Ποτέ δεν αυτολογοκρίνομαι.Μοιραία η κουβέντα φτάνει στο ζήτημα της ελευθερίας της έκφρασης στην πατρίδα της. Της υπενθυμίζουμε και την περιπέτεια του νομπελίστα συμπατριώτη της, Ορχάν Παμούκ. Η ίδια, αν και αναγνωρίζει προβλήματα στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας της, απαντά:
«Βλέπετε τις ταινίες που κάνω. Ποτέ δεν αυτολογοκρίνομαι. Η λογοκρισία είναι κάτι που διδάσκεται στους ανθρώπους. Κυριεύει το μυαλό τους και συνηθίζουν να ερμηνεύουν την πραγματικότητα μ' ένα συγκεκριμένο τρόπο. Εγώ δεν το κάνω. Το μόνο που έχω να πω είναι ότι πρέπει να είμαστε διαρκώς μέσα στην κοινωνία. Να παρατηρούμε τους καθημερινούς ανθρώπους, τη ζωή τους στις γειτονιές, να αντιλαμβανόμαστε τις επιθυμίες και τα όνειρά τους. Εκεί διαπίστωσα ότι όλες αυτές οι πολιτικές, θρησκευτικές συγκρούσεις δεν είναι τόσο ισχυρές όσο παρουσιάζονται. Συχνά οι πολιτικοί οξύνουν τις διαφορές των ανθρώπων για να τους χειραγωγήσουν. Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχουν προβλήματα με τους Κούρδους, με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και παραδόσεις. Δυστυχώς οι πολιτικοί διευρύνουν σκοπίμως το χάσμα των διαφορών. Οι άνθρωποι μεταξύ τους βρίσκουν τρόπους να συνυπάρχουν».Η ταινία που της χάρισε τη διεθνή αναγνώριση και το βραβείο «Γαλάζιος Άγγελος» για την καλύτερη ευρωπαϊκή ταινία, το 1999, στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, ήταν το «Ταξίδι στον ήλιο». Μια, επίσης, τολμηρή ταινία επικεντρωμένη στη φιλία ενός Τούρκου μ' έναν κυνηγημένο Κούρδο αγωνιστή. Στο πρόσφατο «Κουτί της Πανδώρας» η σκηνοθέτις απομακρύνεται, όμως, από την πολιτική θεματολογία.Επέλεξε να αφηγηθεί τη σχέση μιας ηλικιωμένης γυναίκας, που πάσχει από Αλτσχάιμερ, με τα παιδιά της. Τρία αδέλφια γύρω στα σαράντα, που μένουν στην Κωνσταντινούπολη, ειδοποιούνται ξαφνικά ότι η μητέρα τους εξαφανίστηκε από το σπίτι της στη δυτική όχθη της Μαύρης Θάλασσας. Η αναπάντεχη συνάντηση των δυο κοριτσιών με τον αδελφό τους ανοίγει το «Κουτί της Πανδώρας». Αποκαλύπτει τη μεταξύ τους ένταση, την αποξένωση και τη μοναξιά.«Είναι ένα σχόλιο για τις προσωπικές φυλακές, που υψώνουμε γύρω μας, την απομόνωση, τους συμβιβασμούς, την υποκρισία του σύγχρονου τρόπου ζωής», μας λέει η Ουστάογλου. «Η μητέρα των παιδιών εκπροσωπεί έναν άλλο κόσμο. Την απλότητα, την αγνότητα, την αγάπη. Η νεότερη γενιά, επικεντρωμένη εγωιστικά στο εαυτό της, είναι δυστυχώς ανίκανη να μοιραστεί και να διαχειριστεί τα συναισθήματά της».Κάποιοι κριτικοί αναγνωρίζουν στο σινεμά της στοιχεία από τον ιταλικό νεορεαλισμό και διάφορες άλλες επιρροές. «Δεν μου αρέσουν οι περίπλοκοι χαρακτηρισμοί της δουλειάς μου. Την αποκαλώ απλώς ρεαλιστική. Δεν αγαπώ επίσης τους συμβολισμούς. Πηγή της έμπνευσής μου παραμένουν οι καθημερινοί άνθρωποι. Από αυτούς προέρχομαι. Είμαι μία από αυτούς».«Μου μίλησε η "Σιωπή"»Η Γιεσίμ Ουστάογλου γεννήθηκε στο Σαρικαμίς της Ανατολικής Τουρκίας. Μεγάλωσε στην Τραπεζούντα, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Η οικογένειά της ανήκει, όπως λέει, στη μεσοαστική τάξη. Ο πατέρας της δούλευε αρκετά χρόνια ως οφθαλμίατρος σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Εκείνη σπούδασε αρχιτεκτονική, εργάστηκε μάλιστα ως αρχιτέκτονας αλλά και ως δημοσιογράφος. Ώσπου μια μέρα, σ' ένα μικρό σινεμά στην Τραπεζούντα, είδε τη «Σιωπή» του Μπέργκμαν. «Τότε, είπα στον εαυτό μου: κάτι τέτοιο θέλω να κάνω κι εγώ στη ζωή μου. Πήγα στην Κωνσταντινούπολη· το ένστικτο και μια βαθιά επιθυμία με οδήγησαν στον κινηματογράφο».Μάλλον δεν έχει να μας αποκαλύψει κάποιο φοβερό μυστικό για τις καλές ταινίες που γυρίζονται τον τελευταίο καιρό στην Τουρκία. «Είμαστε απλώς η νέα γενιά Τούρκων κινηματογραφιστών. Δεν αποδίδω την επιτυχία του νέου τουρκικού σινεμά στην κρατική υποστήριξη, τα χρήματα που δίδονται άλλωστε είναι ελάχιστα. Η ορμή και η επιθυμία να κάνουμε ταινίες προέρχονται από τη μεγάλη ανάγκη μας να εκφραστούμε».


Γιώργος Καρουζάκης


ΠΗΓΗ:Ελευθεροτυπία,22/11/2008. http://www.enet.gr

Διάκριση Πολιτείας-Εκκλησίας

(Το θέμα της ανακοίνωσης είναι συναφές με την προηγούμενη ανάρτηση στο ιστολόγιό μου)
Ενεργοί Πολίτες υπέρ της Διάκρισης Πολιτείας και Εκκλησίας

Με αφορμή τις πρόσφατες, έντονες και συστηματικές τοποθετήσεις του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου Β’ αναφορικά με το κυπριακό πρόβλημα και την παιδεία, οι πιο κάτω υπογράφοντες ενεργοί πολίτες και σωματεία, δηλώνουμε ότι:
1) Οι δημοκρατικά εκλεγμένοι πολιτειακοί αντιπρόσωποι είναι υπεύθυνοι τόσο για τη διαχείριση του κυπριακού προβλήματος όσο και για τα θέματα που αφορούν την παιδεία και είναι άμεσα υπόλογοι στον κυπριακό λαό. Συνεπώς, ο ρόλος της «εθναρχεύουσας» Εκκλησίας όφειλε να είχε λήξει με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960.
2) Από το 2004 η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως σε κάθε σύγχρονη δημοκρατία, βασικό στοιχείο της δημοκρατικής αρχής είναι η διάκριση εξουσιών μεταξύ της Εκκλησίας, και οποιουδήποτε άλλου εκκλησιαστικού θεσμού, και της πολιτείας. Η καθυστέρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εφαρμογή αυτού του αξιώματος επιβράδυνε και την εμβάθυνση της δημοκρατίας.
3) Ο/Η κάθε πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένου και του Αρχιεπισκόπου, έχει φυσικά το δικαίωμα να συμφωνεί ή να διαφωνεί με μια απόφαση της εκλεγμένης πολιτικής ηγεσίας και να εκφράζει την άποψή του. Το πρόβλημα είναι ότι ο Αρχιεπίσκοπος εκφράζει τις προσωπικές πολιτικές του απόψεις κάνοντας χρήση του κύρους του ως ηγέτη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου.
4) Εμείς πιστεύουμε ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ανήκουν στην ιδιωτική σφαίρα της κοινωνίας και καλούμε την Εκκλησία να αποσύρει τις όποιες παρεμβάσεις της στα θέματα που αφορούν το δημόσιο τομέα, όπως η παιδεία, το κυπριακό πρόβλημα κτλ.
5) Καλούμε την πολιτική ηγεσία να σεβαστεί τη δημοκρατική αρχή της κοσμικότητας και να εργαστεί έτσι ώστε να εμπεδωθεί η βασική αυτή δημοκρατική αρχή και στη χώρα μας.



20 Νοε 2008

Ενδιαφέρει μελετητές της νεότερης ιστορίας

Αρχείο φωτογραφιών του LIFE
Δημοσιεύτηκε από:
terracomputerata ,20-11-2008

Το περιοδικό Life μαζί με το Google φέρνουν στο φως ένα τεράστιο φωτογραφικό αρχείο με πάνω από 10,000,000 φωτογραφίες από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά που πρόσφατα επεξεργάστηκαν. Εξαιρετική πηγή για το μάθημα της νεότερης ιστορίας. Για κάθε φωτογραφία εκτός από την ημερομηνία λήψης είναι διαθέσιμη μία περίληψη και το όνομα του φωτογράφου.
http://images.google.com/hosted/life

Δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών

Δικαίωμα απαλλαγής από τα Θρησκευτικά

Μια απλή δήλωση του γονέα κάθε μαθητή -και όχι μόνο του αλλόθρησκου ή ετερόδοξου- αρκεί ώστε να απαλλαγεί από το μάθημα των Θρησκευτικών.
Αυτό ξεκαθάρισε ο Συνήγορος του Πολίτη σε επιστολή του προς το υπουργείο Παιδείας. Η παρέμβαση του Συνηγόρου έγινε διότι, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», υπήρξαν διευθυντές σχολείων που ζήτησαν από γονείς να δηλώσουν τον λόγο για τον οποίο ήθελαν την απαλλαγή των παιδιών τους από τα Θρησκευτικά. Πράξη που αντιτίθεται στις επιταγές του υπουργείου Παιδείας και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αποτέλεσμα να προκαλέσει την αντίδραση του Συνηγόρου του Πολίτη ο οποίος ξεκαθάρισε ότι:
Δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα δεν έχουν μόνο οι «αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι» αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Για την απαλλαγή αρκεί μια απλή δήλωση, στην οποία γονείς/ κηδεμόνες -και οι ίδιοι οι μαθητές εάν είναι ενήλικοι- τη ζητούν επικαλούμενοι απλώς λόγους συνείδησης. Δεν χρειάζεται, δηλαδή, κάποια αναφορά στο θρήσκευμά τους.
Ο Συνήγορος του Πολίτη αναφέρει ότι η δυνατότητα απαλλαγής από τα Θρησκευτικά για λόγους συνείδησης δεν αναιρεί τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του. «Επιβάλλεται, ωστόσο, να υπάρχει η δυνατότητα απαλλαγής, όσο τα Θρησκευτικά θα διατηρούν τον ομολογιακό τους χαρακτήρα που προβλέπει η οικεία νομοθεσία. Δεδομένου, συνεπώς, του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος, δεν είναι συνταγματικώς θεμιτό η απαλλαγή για λόγους συνείδησης να εξαρτάται από οποιασδήποτε μορφής δήλωση θρησκεύματος» τονίζει ο Συνήγορος.
Πηγή:Καθημερινή,19/11/2008

...........................................................

Υπήρξαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν αντιδράσεις στην Ελλάδα, κυρίως μετά την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη. Όσο για την Κύπρο, τολμά κανείς να θέσει τέτοιο θέμα;Θα ήταν ευκαιρία τώρα που γίνεται συζήτηση με τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα.Εδώ,για τους υποχρεωτικούς εκκλησιασμούς δεν εκφράζεται δημόσια καμιά αντίδραση.

18 Νοε 2008

Διαχρονικά τα μηνύματα του Πολυτεχνείου

Το σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα "Τα Νέα"
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΛΜΕ
4/11/2008

Για τις κλήσεις διευθυντών σχολείων στις αστυνοµικές αρχές.
Με αφορµή τις συνεχιζόµενες κλήσεις διευθυντών σχολείων στη Γενική Αστυνοµική ∆ιεύθυνση Αθηνών για το θέµα των µαθητικών καταλήψεων το ∆.Σ. της ΟΛΜΕ επισηµαίνει:
Σε µια δηµοκρατική κοινωνία η λειτουργία των σχολικών µονάδων δεν αποτελεί αρµοδιότητα του εισαγγελέα και της αστυνοµίας, παρά την προσπάθεια ορισµένων που, αναπολώντας «παλιές δόξες», επιµένουν να νεκραναστήσουν φαντάσµατα του παρελθόντος.
Η αντιµετώπιση των διαφόρων σχολικών φαινοµένων επιβάλλεται να γίνεται αποκλειστικά µε το δηµοκρατικό διάλογο, την πειθώ και τη συνεννόηση.
Πλανάται η Κυβέρνηση αν νοµίζει ότι µε τέτοιες πρακτικές και µε την αναβίωση, λόγω της δικής της ανοχής, του αλήστου µνήµης «περάστε από το τµήµα δι’ υπόθεσίν σας» θα τροµοκρατήσει την εκπαιδευτική κοινότητα.
Το ∆.Σ. της ΟΛΜΕ µε δηµοκρατική ευαισθησία και µε υψηλό αίσθηµα παιδαγωγικής ευθύνης τονίζει ότι ο ρόλος του διευθυντή του σχολείου και των εκπαιδευτικών στο σύνολό τους εξαντλείται αυστηρά στο πλαίσιο του µορφωτικού και εκπαιδευτικού έργου τους. Κατά συνέπεια, είναι ανεπίτρεπτη και γι’ αυτό καταδικαστέα η προσπάθεια ποινικοποίησης της άρνησής τους να υπερβούν τα όρια της παιδαγωγικής ευθύνης τους.
Καλούµε την κυβέρνηση να σταµατήσει τον αντιδηµοκρατικό της κατήφορο και να προχωρήσει άµεσα στην κατάργηση της περιβόητης «Πράξης Νοµοθετικού Περιεχοµένου» του 1999, που ποινικοποιεί τους µαθητικούς αγώνες και αστυνοµεύει τη λειτουργία του σχολείου.

................................................................................................................................................................


Η ανακοίνωση αποδεικνύει πως
ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟ!

Κάποιοι θα σπεύσουν να επικρίνουν τις μαθητικές καταλήψεις στην Ελλάδα.

Στα βαθύτερα αίτια όμως, πόσοι μπορούν να ανατρέξουν;
Κι ύστερα, είναι με αστυνομικά μέτρα και ποινικοποίηση που επιλύονται τα χρόνια και σοβαρά προβλήματα της παιδείας;

"Για τον Μιχάλη Γκανά"


Και ποιος δεν έχει ακούσει το Ασίκικο Πουλάκι,
σε στίχους Μ.Γκανά και μουσική Μ.Θεοδωράκη να το ερμηνεύει ο Βασ. Λέκας!

"Χάλκινο το τραγούδι μας στο στόμα
τίποτε δεν το φίμωσε ακόμα.
Τρελή φυλή που κλαίει και γελάει
μ΄έναν καημό κοιμάται και ξυπνάει,
να σπείρει τα πελάγη με σιτάρι
για να θερίσει το μαργαριτάρι".

Ο Ποιητής Μιχάλης Γκανάς

Ο
Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944. Από το 1962 ζει και εργάζεται στην Αθήνα, όπου ήρθε για να σπουδάσει Νομικά.Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την Κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και Σεναριογράφος. Από το 1989 είναι κειμενογράφος σε διαφημιστική Εταιρεία.Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες και ξένους συνθέτες:Μ. Θεοδωράκης, Ν. Μαμαγκάκης, Ν. Ξυδάκης, Δ. Παπαδημητρίου, Ν. Κυπουργός, G. Bregovic, A. Dinkjian κ.α.Μετέφρασε τις "Νεφέλες" του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης - Κάρολος Κουν και τους "Επτά επί Θήβας" του Αισχύλου για το ΔΗΠΕΘΕ Πατρών.
Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του "Παραλογή".

Μια συνέντευξη του Μιχάλη Γκανά

Μια συνέντευξη που αξίζει να διαβάσετε.
Αναδημοσίευση από την Καθημερινή, 26-10-2008

Μιχάλης Γκανάς
«Αυτή η χώρα με φοβίζει, αυτό το χώμα τ’ αγαπώ»
Της Άννας Γριμάνη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι μια περίεργη αίσθηση, αν όχι παραίσθηση. Άλλοτε εκδηλώνεται ως σωματική και ψυχική ευφορία και άλλοτε ως σύμπτωμα ανίατης ασθένειας. Το περίεργο είναι ότι μπορεί να νιώσεις το ένα ή το άλλο την ίδια μέρα, την ίδια ώρα, ακόμη και την ίδια στιγμή. Εμένα τουλάχιστον μου συμβαίνει. Η ελληνικότητα, πάντως, αν πρόκειται για ένα ιδεολόγημα, όπως υποστηρίζουν πολλοί, δεν είναι μόνον ελληνική επινόηση. Κάτι αντίστοιχο υπάρχει σε κάθε χώρα και σε κάθε λαό. Θα τολμούσα μάλιστα να πω ότι και οι αντιδράσεις της κάθε «...ότητας» είναι σχεδόν ίδιες. Η «ισπανικότητα» έβγαλε στο δρόμο τους Ισπανούς για να γιορτάσουν την κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου, όπως κάναμε κι εμείς το 2004. Αντίθετα, καμία «πολωνικότητα» δεν έκανε τους Πολωνούς να πανηγυρίσουν την απονομή του Βραβείου Νομπέλ στην ποιήτρια Σιμπόρκσα κι απ' όσο θυμάμαι το ίδιο «ψύχραιμοι» ήμαστε κι εμείς τόσο το 1963 με τον Σεφέρη όσο και το 1979 με τον Ελύτη.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη μυρωδιά του βασιλικού· πλατύφυλλου ή σγουρού, θεατού ή αθέατου.
Η υπέροχη εκδοχή του Έλληνα.
Όταν επιλέγει ή αναγκάζεται να ζήσει έξω από την Ελλάδα και δεν ξεχνάει ότι είναι Έλληνας ούτε ντρέπεται γι' αυτό. Όταν αποφασίζει ή υποχρεώνεται να μείνει στην Ελλάδα και δεν φέρεται σαν να μας κάνει χάρη που ζει ανάμεσά μας.
Αυτό που με χαλάει.
Πολλά. Αυτά που μας χαλάνε όλους λίγο-πολύ, Έλληνες και... Φιλέλληνες. Αυτή η χώρα με φοβίζει, αυτό το χώμα τ' αγαπώ, λέει ένα στιχούργημα, που ίσως γίνει τραγούδι. Και παρακάτω... Αυτό το βλέμμα με τρομάζει, αυτά τα μάτια τ' αγαπώ. Οι εξυπνάδες, οι ειρωνείες, η χολή και το όξος που κερνάμε και μας κερνούν δεν μας βοηθούν σε τίποτε. Αν δεν υπάρχει κάτι που να το αγαπάμε πραγματικά, είμαστε χαμένοι.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Έλληνας σήμερα;
Ανάμεσα στη «Δυστυχία (ή την Ευτυχία) του να είσαι Έλληνας» υπάρχει και μία κατάσταση στην οποία νιώθεις Έλληνας, χωρίς να ντρέπεσαι ή να υπερηφανεύεσαι γι' αυτό. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που υπερηφανεύονται επειδή... ντρέπονται που είναι Έλληνες. Αυτό υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να είναι προσόν...
Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας ή παραμένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Νομίζω ότι ισχύει και στον πολιτισμό ό,τι και στην οικονομία μας: παράγουμε ελάχιστα, εισάγουμε τα πάντα και δεν εξάγουμε τίποτα. Το πρώτο δεν είναι και προς θάνατον, ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι είμαστε. Το δεύτερο είναι καταστροφικό γιατί τρεφόμαστε με πολιτιστικά σκουπίδια. Το τρίτο πονάει, γιατί το μόνο είδος που θα μπορούσαμε να εξάγουμε είναι η ποίηση, που ως γνωστόν ούτε μεταφράζεται ούτε έχει ιδιαίτερη ζήτηση...
Με ποια ταυτότητα οι Έλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
Με την παλαιά, με τη νέα ή με διαβατήριο, αλλά σε κάθε περίπτωση με την ασίγαστη περιέργεια και την ακοίμητη φλόγα να δημιουργήσουν, να σπουδάσουν, να διακριθούν, να πλουτίσουν. Κάποιοι βγαίνουν αλώβητοι από αυτήν την προσπάθεια, ακομπλεξάριστοι και χαλαροί. Κάποιοι άλλοι βγαίνουν «τσαλακωμένοι» και γι' αυτό είναι γεμάτοι οίηση και τουπέ, πραγματικοί λεβεντομαλάκες.
Ο Έλληνας ποιητής μου.
Ο Σεφέρης. Όχι ως παμπόνηρος Σμυρνιός και κοσμοπολίτης ούτε ως γενάρχης της ελληνικότητας.
Ο Σεφέρης, ως ένας οικουμενικός ποιητής που έγραψε Ελληνικά.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Όλα φαίνεται να είναι διαπραγματεύσιμα στην Ελλάδα εκτός από το φως.
Το
ελληνικό φως. Το αγγελικό και μαύρο φως του Σεφέρη. Ως πότε, όμως; Δεν ξέρω.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Οι Έλληνες ήταν πάντα ταξιδιώτες στη στεριά και στη θάλασσα. Βρέθηκαν πολύ συχνά σε κρίσιμα σταυροδρόμια και έδωσαν τη δική τους απάντηση στα αινίγματα και στα μηνύματα των καιρών. Τώρα οι καιροί είναι κόντρα. Τραβερσωμένοι ας πάμε, λοιπόν, μέχρι να φυσήξει ούριος άνεμος.

* Ο Μιχάλης Γκανάς είναι ποιητής. Τελευταίο του βιβλίο είναι το Άσμα Ασμάτων από τις εκδόσεις «Μελάνι». Το υπό έκδοση «Άψινθος» (εκδόσεις Καστανιώτη) θα παρουσιαστεί στις 29 Νοεμβρίου στο βιβλιοπωλείο Πολύεδρο στην Πάτρα.

17 Νοε 2008

Εδώ Πολυτεχνείο!



Το χρονικό των Τριών Ημερών, Κωστούλας Μητροπούλου,εκδ. Κέδρ
ος


Ένα βιβλίο-χρονικό που αξίζει να διαβάζουμε κάθε 17 Νοέμβρη.
Για να μην ξεχνάμε!

Άρχισε, όπως λέει η συγγραφέας να γράφεται από τις 18 Νοεμβρίου του 1973 και ολοκληρώθηκε στις 26 του ίδιου μήνα.

16 Νοε 2008

Το Πολυτεχνείο ζει;



ΤΕΤΑΡΤΗ 14 ΝΟΕΜΒΡΗ-ΔΕΥΤΕΡΑ 17 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973

"Το πρόσωπο του Πολυτεχνείου είναι ζωντανό.
Το Πολυτεχνείο δεν είναι Μνημείο-Κραυγή-Ιστορική στιγμή.

Είναι η αντίσταση στην αφομοίωση.
Το Πολυτεχνείο άνοιξε δρόμους.Δύσκολους κι αντιφατικούς.
Αλλ΄ανοιχτούς σήμερα. Ας τους πάρουμε...
Δεν παραδινόμαστε".

Λόγια της Τόνιας Μοροπούλου στο βιβλίο της "Σήμερα πεθαίνει ο φασισμός", εκδόσεις Ερμείας.Πρόκειται για ένα βιβλίο που συγκεντρώνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και που είχε εκδοθεί από τότε.
Κάθε φορά, τέτοιες μέρες ανατρέχω σ΄αυτό. Είναι ανάγκη να μάθουν οι νέοι μας τι έγινε εκείνο τον Νοέμβρη.Να πειστούν ότι είναι ζωντανό το πρόσωπο του Πολυτεχνείου.
Τώρα, οι σχολικές γιορτές τυποποιημένες και καλουπωμένες...Οι μαθητικές διαδηλώσεις έχουν εκφυλιστεί...Χαβαλές,πλάκα και καφετέρια. Φταίμε κι εμείς που αδιαφορούμε.
Κατάντια!
Κι όμως στο χέρι μας είναι...

"Λίγο ψωμάκι εφέντημ"

«Λίγο ψωμάκι εφέντημ»
τ ο υ
Π α ύ λ ο υ Μ. Π α ύ λ ο υ

Πριν από δυο μήνες συνάντησα τυχαία έναν από τους παλιούς μαθητές μου. Τριτοετής φοιτητής του Ιστορικού πια. Την ώρα που θα χωρίζαμε, ο Αντώνης μου πέταξε ένα μυστηριώδες «εκμέκ ιστιόρ εφέντη». Στο απορημένο βλέμμα μου απάντησε με ένα ηχηρό γέλιο, λέγοντάς μου ειρωνικά: «Α, δε διαβάζεις πια δάσκαλε!...»

Σήμερα, η αναστάτωση απογειώθηκε όταν στη σελίδα 104 του βιβλίου του Τάσου Κωστόπουλου «Πόλεμος και εθνοκάθαρση – 1912-1922», βρήκα όχι μόνο τη φράση αλλά και το σχετικό ιστορικό περιστατικό: Σε ένα μουσουλμανικό χωριό της Μικρασίας στο οποίο καταφεύγει για λεηλασία ένας λόχος του προελαύνοντος ελληνικού στρατού (1920), ένας από τους στρατιώτες διαπιστώνει ότι δεν είχε μείνει τίποτε από το πέρασμα άλλων λόχων που προηγήθηκαν. Μπαίνει σ’ ένα σπίτι. Στο απότομο άνοιγμα της πόρτας ένα ρακένδυτο εξάχρονο κοριτσάκι, καθισμένο στα γόνατα μιας γριάς 90 χρόνων του εκσφενδονίζει ικετευτικά αυτή τη φράση.

Το περιστατικό είναι από τα «μαλακότερα» που περιγράφει το βιβλίο. Βασισμένο κυρίως σε ελληνικές πηγές (έγγραφα και αναφορές του Υπουργείου Εξωτερικών και άλλων υπουργείων, καταθέσεις ελλήνων στρατιωτών, δημοσιευμένα ημερολόγια), παραθέτει στοιχεία για το δράμα εκατομμυρίων βαλκανίων, όλων των εθνικοτήτων, από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της δεκαετίας (Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος, Μικρασιατική Εκστρατεία). Τα όσα έγιναν από όλους τους εμπόλεμους (μιλάμε για τα πιο ακραία και πιο μαζικά εγκλήματα που μπορεί κανείς να φανταστεί), ρίχνουν γρήγορα τον έλληνα αναγνώστη σε μια κρίση συνείδησης και ταυτότητας: Σχεδόν αναποδογυρίζουν όλα μας τα στερεότυπα. Και το κυριότερο, η ζυγαριά του «θύτη-θύματος», του «δίκαιου-άδικου» και του «καλού-κακού» γέρνει επικίνδυνα προς την αντίθετη πλευρά απ’ αυτήν που θέλουμε (και πασκίζουμε) να πιστεύουμε. Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Μικρασία. Το θέατρο του πόνου. Και δε μας μένει για αποκούμπι ούτε καν το «ναι, μα εκείνοι άρχισαν πρώτοι». Πόλεμος. Το χωνευτήρι των ανθρώπινων συνειδήσεων, ο μόνος τόπος όπου όλοι οι δρώντες γίνονται κακοί, όλοι γίνονται άδικοι. Ακόμη και τα θύματα, με την πρώτη ευκαιρία γίνονται θύτες.

Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία είναι ήδη δημοσιευμένα. Η Ιστορία, όμως, δεν είναι μόνο υπόθεση επιστημονικής συνείδησης. Είναι – κυρίως; – υπόθεση συλλογικής συνείδησης. Κι όταν αυτή εναγωνίως ζητά καταξίωση εθνική ή άλλη, μπορεί τελικά να εξαφανίσει από το οπτικό πεδίο τα πάντα. Να καθορίσει ακόμη και την ατζέντα της έρευνας. ΔΕ ΘΕΛΟΥΜΕ να ξέρουμε. Αυτό μπορεί σε μια νύχτα να στήσει παραμυθένιους κόσμους στη θέση της πραγματικότητας.

Έλα όμως που κάθε κέλυφος αργά ή γρήγορα σπάζει... Όσο κι αν αυτό τρομάζει, το απόστημα έχει πλέον ανοίξει. Εκείνα τουλάχιστον τα τμήματα της ιστορικής πραγματικότητας που μπορούμε να τα αγγίξουμε, δεν μπορούν πια να συγκαλύπτονται από κανένα μυθολόγημα. Για τον απλούστατο λόγο ότι είναι πλέον αδύνατη η μια «Ιστορία», το ένα βιβλίο, το ένα «κήρυγμα». Το οπτικό πεδίο έχει ανοίξει, η διδασκαλία δεν μπορεί άλλο να είναι κατήχηση, η πρόσβαση στη γνώση δεν ανακόπτεται εύκολα από καμιά υστερία, η επιστήμη της διδακτικής επιβάλλει την πολυπρισματικότητα στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Το ερώτημα δεν είναι πια διαδικαστικό ή ρητορικό εφεύρημα, είναι το κέντρο της γνωστικής διαδικασίας.

Έτσι, κανένας συστηματικός πόλεμος κατά των όποιων βιβλίων δεν είναι πια αρκετός. Ο Αρχιεπίσκοπος μπορεί να καλέσει τα παιδιά να πετάξουν στον κάλαθο όποια βιβλία δεν εγκρίνει ο ίδιος, όμως τα βιβλία έχουν πλέον ποδάρια. Γρήγορα θα ξαναμπούν από τα παράθυρα του μυαλού. Ήδη στα σχολεία οι μαθητές εκπαιδεύονται να αμύνονται – όσο γίνεται – στις παγίδες της προσέγγισης της Ιστορίας με όρους συγχρονικών αναγκών ή μοτίβων. Μαθαίνουν να σκέφτονται και να διερωτώνται, με τη βοήθεια πρωτογενών και δευτερογενών πηγών που ΔΕΝ μπορούν να απαγορευτούν. Μάλιστα, το νέο σύστημα διδασκαλίας της Ιστορίας (προώθησή του επί διακυβέρνησης Τάσσου!), επιβάλλει τη χρήση πολλαπλών πηγών από το διδάσκοντα. Έτσι, οι ηχηροί τίτλοι στα ΜΜΕ δεν μπορούν να αποτρέψουν, ούτε τη χρήση πηγών από το βιβλίο του Κωστόπουλου, ούτε από το εναλλακτικό υλικό για τη Νεότερη Ιστορία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ούτε από δεκάδες άλλα, αρεστά ή μη αρεστά.

Βέβαια, δεν τρέφει κανείς αυταπάτες. Ακόμη και η ίδια η παρούσα κυβέρνηση τις έχει τις αναστολές της. Όχι μόνο γιατί λειτουργώντας στο πλαίσιο μιας συντηρητικής λογικής προσπαθεί να ρυθμίσει τα πάντα μέσω μιας παραδοσιακής πρακτικής, με κινήσεις κορυφής. Αλλά και επειδή κάνει το λάθος να νομίζει ότι οφείλει να προστατεύσει εκείνο για το οποίο εν πολλοίς σιώπησε τη δεκαετία του ’60. Ίσως και να έχει δίκαιο η επίσημη Αριστερά από την οπτική της, γιατί τα όσα κάναμε ως ελληνοκυπριακή πλευρά εναντίον των Τουρκοκυπρίων εκείνη τη δεκαετία ήταν επίσημη, κρατική (και όχι μόνο παρακρατική) πολιτική. Πώς να αφήσει λοιπόν έτσι εύκολα να καταρρεύσει το σχήμα «Μακάριος – Γρίβας», «μακαριακοί – γριβικοί»;. Άντε μετά να αναγνωρίσει πως η διαμάχη ήταν ουσιαστικά ανάμεσα στην Κυπροκεντρική και την Ελληνοκεντρική Δεξιά, που σε ένα συμφωνούσαν στα σίγουρα: Ότι θα έπρεπε να ξεμπερδεύουμε με τους Τουρκοκύπριους.

Όμως, ο φίλος ο Μιχάλης (Μαθηματικός), είναι πυρ και μανία με τους φιλόλογους, γιατί λέει έγινε τριάντα χρονών να ακούσει πως υπάρχουν Τουρκοκύπριοι αγνοούμενοι και δολοφονημένοι. Γιατί, διερωτάται, αυτό – και τόσα άλλα – δεν είχε καν την ευκαιρία να το υποψιαστεί δώδεκα χρόνια στα σχολεία; Λοιπόν, χαίρομαι που ο Αντώνης μπορεί να με κατηγορήσει πως δεν πολυδιαβάζω τελευταία, αλλά δε θα με κατηγορήσει ποτέ πως συνειδητά του είπα ψέματα. Ήθελα να είναι περήφανος που είναι Έλληνας, όχι όμως για τα λάθος πράγματα.

Να ΄σαι καλά Αντώνη. Λίγο ψωμάκι για το μυαλό μας. Εκμέκ ιστιόρ εφέντημ.

Πηγή:Έφημερίδα "Πολίτης",Κυριακή,16/11/2008

Ιστορικές Αναδρομές Νοεμβρίου 2008

Καθημερινή, 30-10-2008


Ιστορικές αναδρομές Νοεμβρίου 2008

Ο δημοσιογράφος της Καθημερινής, Μιχάλης Κατσίγερας παρουσιάζει τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα του Νοεμβρίου. Οι ιστορικές αναδρομές του Μιχ. Κατσίγερα παρουσιάζονται την πρώτη Δευτέρα κάθε μήνα.
Για το μήνα Νοέμβριο ο Μιχάλης Κατσίγερας είπε:
Η πιο σημαντική στρογγυλή επέτειος γεγονότων του 20 Αιώνα για αυτό τον μήνα Νοέμβριο είναι ασφαλώς η λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Στις 11 Νοεμβρίου του 1918, στις έξι το πρωί, οι Γερμανοί στρατηγοί από τη μία πλευρά και οι στρατηγοί των Συμμάχων από την άλλη συγκεντρώθηκαν σε ένα βαγκόν ρεστοράν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ρετόντ στο δάσος της Κομπιένης βορείως του Παρισιού και υπέγραψαν την παράδοση στους Συμμάχους. Η κατάπαυση του πυρός έγινε στις ένδεκα το πρωί. Μέχρι τότε, από την έναρξη του Παγκοσμίου Πολέμου, τον Αύγουστο του 1914, είχαν σκοτωθεί περίπου 8εκ. άνθρωποι. Ήταν ο πρώτος μεγάλος Ευρωπαϊκός πόλεμος όπως τον έλεγαν στην αρχή, Α' Παγκόσμιος Πόλεμος όπως ονομάστηκε αργότερα. Η Ελλάδα δεν έμεινε έξω από αυτόν, αντιθέτως, γνώρισε μεγάλες ταραχές, το κράτος κόπηκε στα δύο, από τη μία οι φίλοι των Συμμάχων υπό τον Βενιζέλο και από την άλλη οι ουδετερόφιλοι, αλλά στην ουσία φίλοι των κεντρικών δυνάμεων υπό τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Τελικά, η Ελλάδα πέρασε με το πλευρό των Συμμάχων και δικαιώθηκε η πολιτική του Βενιζέλου στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Δεύτερη σημαντική στρογγυλή επέτειος γεγονότων του 20 Αιώνα για αυτό τον μήνα Νοέμβριο είναι η διαβόητη Νύχτα των Κρυστάλλων. Έτσι την ονόμασε ο ίδιος ο Χίτλερ κάνοντας αναφορά στα τζάμια, στα κρύσταλλα, των καταστημάτων των Εβραίων της Γερμανίας, που έσπασαν τη νύχτα εκείνη. Στις 9 Νοεμβρίου του 1938 αφού ο υπουργός προπαγάνδας του Ράιχ, ο Δρ Γιόζεφ Γκέμπελς, αναφέρθηκε σε κάποια δήθεν συνομωσία των Εβραίων της Γερμανίας, παρότρυνε τους Ναζί να επιτεθούν εναντίον των Εβραίων. Ξέσπασαν ταραχές, περίπου 90 άτομα, Εβραίοι της Γερμανίας σκοτώθηκαν, χιλιάδες καταστήματα και σπίτια υπέστησαν ζημιές και όχι μόνο αυτό, αλλά η Εβραϊκή κοινότητα της Γερμανίας υποχρεώθηκε τότε από το ναζιστικό κράτος, να πληρώσει και αποζημίωση για τις φασαρίες. Αυτή είναι η περίφημη Νύχτα των Κρυστάλλων, ένα προανάκρουσμα για τον μεγάλο αφανισμό των Εβραίων στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από το ναζιστικό καθεστώς και τους συνεργάτες του, στις επιμέρους χώρες που είχε κατακτήσει.

Περί επαναστάσεων


Το Παγκόσμιο Χωριό «Ντεκαφεϊνέ» και «γνήσιες» επαναστάσεις
Tου Πάσχου Μανδραβέλη
Δύο ήταν οι εκπλήξεις για όσους διάβασαν την πρώτη έκδοση του «Reflections on the revolution in France» («Στοχασμοί για την επανάσταση στη Γαλλία» – αμετάφραστο στα ελληνικά). Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1790 δεκατέσσερις μήνες μετά την πτώση της Βαστίλης. Ηταν η εποχή που η Γαλλική Επανάσταση ζούσε τη ρόδινη περίοδό της και τρία χρόνια πριν ξεκινήσει η εποχή της «τρομοκρατίας». Οι γκιλοτίνες δεν είχαν στηθεί, ο Ροβεσπιέρος, ο Δαντών, ο Μαρά και οι Γιακωβίνοι δεν υπήρχαν πουθενά στο κάδρο των πρωταγωνιστών και ένας άνεμος αισιοδοξίας έπνεε στην Ευρώπη. Κι όμως! ένας γηραιός Βρετανός βουλευτής προειδοποιούσε ότι η επανάσταση θα οδηγήσει στο χάος και την καταστροφή: «Η τωρινή κατάσταση δύσκολα μπορεί να παραμείνει η ίδια», έγραψε. «Πριν από την τελική διευθέτηση, η επανάσταση μπορεί να αναγκαστεί να περάσει, όπως λέει ένας από τους ποιητές μας, “από μεγάλη ποικιλία αδοκίμαστων καταστάσεων” και κάθε μία από τις μετενσαρκώσεις της επανάστασης θα εξαγνίζεται στη φωτιά και στο αίμα».
Η δεύτερη έκπληξη ήταν ο συγγραφέας του βιβλίου. Ο Έντμουντ Μπερκ χαρακτηρίζεται σήμερα «πατέρας της συντηρητικής σκέψης» εξαιτίας αυτών των στοχασμών του για τη Γαλλική Επανάσταση. Πριν από την έκδοση, όμως, αυτού του βιβλίου ο Μπερκ ήταν ένας ριζοσπάστης πολιτικός, ακραία προοδευτικός για τα μέτρα της εποχής του. Υπήρξε φλογερός υποστηρικτής της Αμερικανικής Επανάστασης, σφοδρός επικριτής της βρετανικής πολιτικής στην Ινδία και του εξανδραποδισμού των γηγενών πληθυσμών, και μαχητικός υπέρμαχος της θρησκευτικής ελευθερίας στη Βρετανία στηλιτεύοντας την καταπίεση των καθολικών στην Ιρλανδία (αν και ο ίδιος ήταν εξέχον μέλος της Αγγλικανικής εκλησίας). Δικαίως λοιπόν εξεπλάγη ο Αμερικανός στοχαστής Τόμας Πέιν, ο οποίος έγραψε την πραγματεία για τα «Δικαιώματα του Ανθρώπου» (αμετάφραστη επίσης στην Ελλάδα) για να επιτεθεί με σφοδρότητα στους στοχασμούς Ιρλανδού βουλευτή: «Λόγω της συμμετοχής του κ. Μπερκ στην αμερικανική επανάσταση ήταν φυσικό να τον θεωρώ φίλο της ανθρωπότητας... Μένω εμβρόντητος κι απογοητευμένος από τη συμπεριφορά του (σ.σ. σχετικά με τη Γαλλική Επανάσταση) διότι περίμενα άλλα πράγματα απ’ αυτόν...».
Η συζήτηση εκείνης της εποχής παραμένει ζωντανή κι επαναλαμβάνεται σε κάθε γύρισμα της ανθρώπινης ιστορίας. Το ερώτημα είναι: πόση αλλαγή χρειάζεται για να θεωρηθεί κάτι ως επανάσταση και πόση επανάσταση απαιτείται για να επικυρωθεί κάτι ως αλλαγή; Η συζήτηση έγινε έντονη (και είχε πολύ αίμα) στα πρώτα βήματα της ρωσικής επανάστασης, συνεχίστηκε μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα μεταξύ ρεφορμιστών και σταλινικών, μεταξύ της «γνήσιας Αριστεράς» και της Σοσιαλδημοκρατίας, ενώ ο απόηχός της ζει στο δίλημμα για το φαινόμενο Ομπάμα: είναι γνήσια η αλλαγή που φέρνει ο Αφροαμερικανός πολιτικός ή είναι ένα κόλπο του κατεστημένου ώστε να μην υπάρξει Αλλαγή (με το Α κεφαλαίο); Από ’κει και πέρα το δίλημμα εμφανίζεται (έστω πιο απονευρωμένο) σε κάθε πολιτική απόφαση: πόσο ριζοσπαστική πρέπει να είναι μια αλλαγή ώστε να μην αποξενώσει τις μάζες, και πόσο συντηρητική ώστε να είναι πραγματική αλλαγή και όχι ανακύκλωση της καθεστηκυίας τάξης;
Για τον Σλοβένο φιλόσοφο Σλάβοϊ Ζίζεκ αυτό είναι ένα ψευτοδίλημμα που υιοθέτησε η ανθρωπότητα στα τέλη του 20ού αιώνα (σ.σ.: πιθανώς γιατί έζησε δύο ολοκληρωτισμούς, αναρίθμητες επαναστάσεις που έπνιγαν τις διαφωνίες στο αίμα, σφαγές και πολέμους για την κυριαρχία της μιας και μόνης ορθής ιδεολογίας, η οποία θα έφερνε την ευημερία στους πολλούς και τον τρόμο στους λίγους). Για τον Ζίζεκ το δίλημμα «ανθρωπισμός ή τρομοκρατία πρέπει να αντικατασταθεί από την κατάφαση «ανθρωπισμός με τρομοκρατία. Κατά τον ίδιο (όπως σημείωσε ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου στην «Κ» στις 12/7/2008) «Ο τυπικός φιλελεύθερος υιοθετεί διαφορετική στάση: η δική του λύση είναι το 1789 χωρίς το 1793 (σ.σ. δηλαδή, χωρίς τη ριζοσπαστική εποχή των Γιακωβίνων). Εν ολίγοις, αυτό που θέλει ο ευαίσθητος φιλελεύθερος είναι μια ντεκαφεϊνέ επανάσταση, μια επανάσταση που να μην έχει το άρωμα της επανάστασης».
Ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος το έθεσε πιο ωμά: «Αν ελατήριο της λαϊκής κυβέρνησης σε κατάσταση ειρήνης είναι η αρετή, ελατήριο της λαϊκής κυβέρνησης σε επαναστατική κατάσταση είναι συγχρόνως η αρετή και ο τρόμος: η αρετή δίχως την οποία ο τρόμος είναι ολέθριος, ο τρόμος δίχως τον οποίο η αρετή είναι ανίσχυρη. Ο τρόμος δεν είναι άλλο πράγμα από την καίρια, αυστηρή και άτεγκτη δικαιοσύνη».
Το πρόβλημα όμως που πρώτος επεσήμανε ο Εντμουντ Μπερκ (τέσσερα χρόνια πριν ο Ροβεσπιέρος εκφωνήσει στη γαλλική Εθνοσυνέλευση αυτή την ομιλία) ήταν η ασάφεια και η θολούρα των αιτημάτων της Γαλλικής Επανάστασης. Γι’ αυτό έγινε σφοδρός πολέμιός της, σε αντίθεση με την αμερικανική επανάσταση, της οποίας υπήρξε φλογερός υποστηρικτής: Ποια ακριβώς «αρετή» θα υπηρετούσε η Γαλλική Επανάσταση; Η αμερικανική επανάσταση είχε συγκεκριμένες προτεραιότητες που εκτενώς παρουσιάστηκαν στη «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας». Η Γαλλική προέτασσε τις ευγενείς αλλά και εξαιρετικά ασαφείς προθέσεις περί «ελευθερίας, ισότητας, αδελφότητας». Όμως: η «ελευθερία» ήταν το τσάκισμα της βασιλικής απολυταρχίας ή εκτεινόταν σ’ αυτό που αργότερα έγινε σοσιαλιστικό αίτημα για «ελευθερία και από τις οικονομικές ανάγκες των ανθρώπων»; Πόση «ισότητα» και πόση «αδελφότητα» έφερνε τη ροβεσπιέρια «αρετή»; Από τη στιγμή που δεν οριοθετούνται με σαφήνεια τα αιτήματα, τότε η «λαϊκή κυβέρνηση» δεν βρίσκεται ποτέ σε κατάσταση ειρήνης ώστε να υπάρχει μόνο η «αρετή». Αντιθέτως, βρίσκεται διαρκώς σε «επαναστατική κατάσταση» και γι’ αυτό πάντα θα βασίζεται στον «τρόμο». Η ειρωνεία είναι ότι αυτό το έζησαν στον λαιμό τους οι Γιακωβίνοι. Ο Ροβεσπιέρος, αφού διέταξε την καρατόμηση χιλιάδων «εχθρών του λαού», προχώρησε στην καρατόμηση συντρόφων του (όπως ο Δαντών) για «δεξιά απόκλιση», για να καρατομηθεί στο τέλος ο ίδιος και οι στενοί συνεργάτες του με διαταγή της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης.
Επαναστατική μεταφυσική
Το έργο του Εντμουντ Μπερκ έχει αρκετά συντηρητικά κρεσέντο που όμως πολλοί θεωρούν ότι είναι προϊόν του πομπώδους ύφους του παρά μιας συντηρητικής θέσης για τα πράγματα. Δεν ήταν ενάντια σε κάθε αλλαγή (η ιστορία του αυτό δείχνει) αλλά φοβόταν τις επαναστατικές αλλαγές που βασίζονταν σε γενικές (μεταφυσικές, όπως ο ίδιος ονόμασε) αρχές, που δεν επιτρέπουν συμβιβασμούς. Η κοινωνία κατά τον Μπερκ είναι πολύπλοκη και οι γενικές αφηρημένες αρχές όχι μόνο δεν απαντούν στα προβλήματα των ανθρώπων, αλλά είναι πάντα ακραίες. Οι θεσμοί και η παράδοση μιας κοινωνίας είναι η κατακτημένη διά των αιώνων γνώση. Οι επαναστάσεις που βασίζονται σε αφηρημένες αρχές υποτιμούν αυτή τη γνώση και προσπαθούν να χωρέσουν την κοινωνία στα θεωρητικά σχήματα των εμπνευστών τους. «Επειδή θεωρούν ότι τα υποθετικά τους σχέδια έχουν άπειρη αξία, ενώ δεν έχουν καμιά εκτίμηση στην παρούσα κατάσταση της κοινωνίας, στην καλύτερη περίπτωση αδιαφορούν (για τις συνέπειες των πράξεών τους). Δεν βλέπουν πλεονεκτήματα στο καλό, και μειονεκτήματα στο κακό κατά τη διαχείριση των δημοσίων πραγμάτων. Περισσότερο αγαλλιάζουν για το τελευταίο ως ευοίωνο για την επανάσταση. Δεν βλέπουν αρετές ή μειονεκτήματα στους ανθρώπους, στις πράξεις, στις αρχές, παρά μόνο αν προωθούν ή φρενάρουν τα σχέδιά τους για αλλαγή. Έτσι μπορεί τη μια στιγμή να προωθούν βιαίως τα πιο ακραία προνόμια και την άλλη τις πιο ακραίες ιδέες περί ελευθερίας, και να περνούν από την μία στην άλλη φάση χωρίς καμιά σκέψη για τις συνέπειες στο σκοπό, στους ανθρώπους ή στο κόμμα...».
Ιnfo
- Πασχάλης Κιτρομηλίδης, «Πολιτικοί στοχαστές των νεότερων χρόνων», εκδ. Γνώση.
- Ροβεσπιέρος, «Αρετή και Τρομοκρατία. Λόγοι από τη Γαλλική Επανάσταση» (επιλογή Σλάβοϊ Ζίζεκ), εκδ. Εικοστού Πρώτου.
- Χάνα Αρεντ, «Για την Επανάσταση», εκδ. Αλεξάνδρεια.
- Χέρμπερτ Μαρκούζε - Καρλ Πόπερ, «Επανάσταση ή μεταρρύθμιση», εκδ. Ηριδανός.
- Georges Lefebvre, «Η Γαλλική Επανάσταση», εκδ. Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης
.
Πηγή:Καθημερινή, 16/11/2008

15 Νοε 2008

Με αφορμή τις εκδηλώσεις για την Επέτειο του Πολυτεχνείου


«Νοέμβρης ‘90»
Τη μέρα αυτή που διάλεξα εδώ μπροστά σας να σταθώ,
τραγούδια και μισόλογα στο φως να καταθέσω
πώς πήρα τέτοια απόφαση, δεν ξέρω αν θ’ αντέξω
η μέρα αυτή θυμίζει μακελειό.
Νοέμβρης ήταν τη χρονιά που εδώ γινόταν του χαμού,
εγώ ήμουν δεκαεννιά και αυτή εβδομήντα τρία
και να που ερωτεύτηκα κάποια χρονολογία
κι ο έρωτας κρατάει για καιρό.
Μα έχει ο καιρός γυρίσματα, μεγάλωσε κι αυτή κι εγώ
μεγάλωσαν κι οι φίλοι μου εκεί γύρω στα σαράντα
στα κόμματα γαντζώθηκαν κι εγώ δεν ξέρω τι να πω
κι άλλοι στο σπιτάκι τους για πάντα.
Η απόσταση μας έσωσε μα οι θύμησες πληγώνουνε
και λέμε σαν βρισκόμαστε τα ίδια και τα ίδια
μα νιώθω σαν μικρό παιδί που πάλι το μαλώσανε
και φεύγω σε μια άγονη επαρχία.
Κοιτάζω πάλι πίσω μου, δυο γιους απόχτησα κι εγώ
δεκαεφτά Νοέμβρηδες μου βάρυναν την πλάτη
σημαίες και γαρίφαλα, εμπόριο κι απάτη
και λόγοι επισήμων στο κενό.
Κρατάω το στόμα μου κλειστό, τα χείλη μου ματώσανε
κι αυτοί που μας προδώσανε ανέραστοι να μείνουν
Κ…φάλες!…Δεν ξοφλήσαμε, αυτό έχω μόνο να τους πω
Τα όνειρα των εραστών δεν σβήνουν.
Διονύσης Τσακνής

14 Νοε 2008

Αναζητώντας τις απαρχές του νεότερου κράτους

"Διαβάστε το σημερινό αφιέρωμα της Βιβλιοθήκης(Ελευθεροτυπία).Κων/τίνος Καραθεοδωρή και άλλα αξιόλογα άρθρα."


Αναζητώντας τις απαρχές του νεότερου κράτους

Ο αιώνας της συγγραφής των εθνικών ιστοριών

ΛΟΡΔΟΣ ΑΚΤΟΝ,Από την Αναγέννηση στην Αμερικανική Επανάσταση. Η φιλελεύθερη ματιά στην Ιστορία.Μτφρ.: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΠΑΣ«ΣΜΙΛΗ»ΣΕΛ. 355, ευρώ 17,5Ο ιστορικός λόρδος Άκτον (John Emerich Edward Dalberg, 1st Baron Acton of Aldenham, 1834-1902), γνωστός και από τη φράση «Η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα», έλαβε καθολική παιδεία, αλλά με το συνολικό πνευματικό του έργο κατατάσσεται στους φιλελεύθερους στοχαστές και στους εχθρούς κάθε είδους φανατισμού. Εξελέγη στη Βουλή των Κοινοτήτων το 1859-1865, (όχι τυχαία, την ίδια περίπου περίοδο 1865-1868 εξελέγη βουλευτής στην Αγγλία ένας άλλος μεγάλος φιλελεύθερος, ο John Stuart Mill), ενώ το 1869 του απονεμήθηκε ο τίτλος του λόρδου. Καθηγητής της Ιστορίας στο Κέιμπριτζ από το 1895 ώς το 1901, ο Ακτον επιμελήθηκε την πολύ γνωστή «Cambridge Modern History», αλλά δεν κατάφερε, λόγω της τελειομανίας του που δεν του επέτρεπε να τελειώσει ό,τι άρχιζε με μεγάλο ζήλο, να συγγράψει μια Παγκόσμια Ιστορία της Ελευθερίας.Η παρούσα έκδοση δείχνει πως οι απαιτήσεις της αγοράς δεν είναι πάντοτε το κυρίαρχο κριτήριο στις επιλογές κάποιων εκδοτών. Αποτελεί ρίσκο η επιλογή μετάφρασης του έργου ενός στοχαστή που η κατάταξή του στους φιλελεύθερους κινητοποιεί αυτομάτως σ' ένα ορισμένο κοινό αρνητικά αντανακλαστικά. Δυστυχώς, όλος ο Φιλελευθερισμός -και όχι μόνον ο Νεοφιλελευθερισμός- γι' αυτό το κοινό, λόγω φανατισμού, άγνοιας αλλά και πολιτικών σκοπιμοτήτων, ταυτίζεται με τη θεοποίηση της αγοράς. Το έργο αυτό σίγουρα θα βοηθήσει όσους το διαβάσουν να κατανοήσουν ποια είναι πραγματικά η φιλελεύθερη μέθοδος περιγραφής και ανάλυσης της Ιστορίας.Τα κείμενα αυτού του έργου είναι οι παραδόσεις του Ακτον στο Κέιμπριτζ από το 1895 ώς το 1901. Επειδή κατά συνέπεια το πρωτότυπο πηγάζει από προφορικό λόγο, ο μεταφραστής του έργου Ανδρέας Παππάς επενέβη δημιουργικά στο έργο και στον τίτλο του. Ετσι οι αγγλικές εκδόσεις «Μαθήματα για την Ιστορία» αποδίδονται με τον τίτλο «Από την Αναγέννηση στην Αμερικανική Επανάσταση. - Η φιλελεύθερη ματιά στην Ιστορία». Ο μεταφραστής φρόντισε επίσης με μια σειρά περίπου 300 σημειώσεων να διαφωτίσει το ελληνικό κοινό για προσωπικότητες και γεγονότα που αναφέρονται στο κείμενο. Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα και όπως παρατηρεί ο πανεπιστημιακός Αντώνης Λιάκος στον ενημερωτικό και επιστημονικά στοιχειοθετημένο πρόλογό του, αυτός ήταν ο αιώνας της συγγραφής των εθνικών ιστοριών. Ο Ακτον δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τα όρια του κυρίαρχου ιστορικού παραδείγματος της εποχής. Παράλληλα όμως, πάλι σύμφωνα με τον Α. Λιάκο, ήταν και ο αιώνας της επιστημονικής Ιστορίας. Εκείνης δηλαδή της Ιστορίας που προσπαθούσε να καταγράψει τα γεγονότα μέσα από το αίτημα της αντικειμενικότητας και της ολότητας των ιστορικών γεγονότων. Παρεμπιπτόντως οι αντιδράσεις για το βιβλίο Ιστορίας της Στ' Δημοτικού δείχνουν πως στη χώρα μας -τουλάχιστον στην εκπαίδευση- δεν έχουμε ακόμη εισέλθει στον 19ο αιώνα. Ο Ακτον στις διαλέξεις του παρακολουθεί τις απαρχές του σύγχρονου κράτους, οι οποίες σύμφωνα και με το κυρίαρχο μοντέλο της εποχής εκκινούν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Παρακολουθεί τις διαμάχες για την εξουσία στην Ιταλία μεταξύ των βασιλιάδων, των ηγεμόνων και των παπών. Μια διαδικασία που ξεκινά από την εκκοσμίκευση της πνευματικής εξουσίας του πάπα για να καταλήξει στον διαχωρισμό κοσμικής και πνευματικής εξουσίας. Ο ιστορικός στη συνέχεια παρακολουθεί τη μετάβαση στον νέο κόσμο μέσα από τα μάτια των τολμηρών θαλασσοπόρων, των οποίων το κίνητρο ήταν μεν ο πλουτισμός, αλλά στο βάθος των εξερευνήσεών τους βρισκόταν η ανθρώπινη περιέργεια, ως παράγων αμφισβήτησης της ιδεολογίας που ήθελε αυτόν τον κόσμο δεδομένο δημιούργημα ενός παράγοντα που βρίσκεται πέραν και πάνω απ' αυτόν. Η μετάβαση στη νέα εποχή, εκτός από την ανακάλυψη του νέου κόσμου, συνοδεύτηκε και από την «επανανακάλυψη» της κλασικής αρχαιότητας. Ο τολμηρός θαλασσοπόρος είναι ο προάγγελος του αναγεννησιακού ανθρώπου, ενός ανθρώπου «επιρρεπή στην ενδοσκόπηση και ικανού να διαμορφώνει προσωπική άποψη», (σελ. 84). Ο ιστορικός υποστηρίζει πως τελικά η Αναγέννηση απέτρεψε την οριστική σύγκρουση Εκκλησίας και ουμανιστών. Ετσι αναδεικνύει το έργο μεγάλων εκκλησιαστικών ηγετών που με ζήλο τάχτηκαν υπέρ της Αναγέννησης.Στη συνέχεια εξιστορεί το κίνημα του Λούθηρου για τη Μεταρρύθμιση αλλά και την αντίδραση της Εκκλησίας με την Αντιμεταρρύθμιση. Αντίδραση που οδήγησε στους Θρησκευτικούς πολέμους σε Γαλλία και Γερμανία και στην επόμενη διάσπαση της Εκκλησίας. Η εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ' αποτελεί την περίοδο ισχυροποίησης των μοναρχών και της δημιουργίας ισχυρών συγκεντρωτικών και επεκτατικών κρατών. Αυτή ακριβώς η ισχυροποίηση του μοναρχικού κράτους οδήγησε στη φθορά την αρχή της ανεκτικότητας, όπως αυτή αναπτύχθηκε στην εποχή της Αναγέννησης και της Μεταρρύθμισης. Είναι πλέον ο καιρός του παντοδύναμου κράτους και της απόλυτης εξουσίας του ηγεμόνα. Αυτή η εξέλιξη βρίσκει την κορύφωσή της στον Μεγάλο Πέτρο της Ρωσίας και στον Μεγάλο Φρειδερίκο της Πρωσίας. Δύο ισχυροί ηγεμόνες που εκσυγχρόνισαν και ισχυροποίησαν τις χώρες τους, αλλά και ανέδειξαν το ερώτημα αν ο αυταρχικός και μιμητικός εκσυγχρονισμός είναι προοδευτική κίνηση. Τέλος, ο Ακτον αναζητάει στην Αμερικανική Επανάσταση εκείνον τον εκσυγχρονισμό που στο δίλημμα «αυτοκρατορία» ή «αυτοκυβέρνηση» τάσσεται αναμφίβολα υπέρ της αυτοκυβέρνησης. Πιστεύει πως πίσω από τα οικονομικά αιτήματα των αποίκων βρισκόταν το κυρίαρχο αίτημα της αυτονομίας του ατόμου και της αυτοκυβέρνησης. Αυτό είναι το μεγάλο μήνυμα που ακόμα και σήμερα εκπέμπουν οι Ηνωμένες Πολιτείες.Ο Ακτον θεωρεί πως ο Φιλελευθερισμός αποτελεί το επόμενο βήμα του Διαφωτισμού. Ο δεύτερος συνεισέφερε πολλά στην ευημερία της ανθρωπότητας, αλλά επίσης ζητούμενο είναι και η εξασφάλιση της πλήρους ελευθερίας των πολιτών. Σ' αυτό το πλαίσιο βλέπει να κινείται και η Ιστορία, ως μια κίνηση προς την ευημερία και την ελευθερία, ως μια κίνηση προόδου από το αίτημα το κράτος και όχι η Εκκλησία να κυβερνά προς το αίτημα της αυτοκυβέρνησης μέσα σ' ένα πλαίσιο κοινής ευημερίας. Η Ιστορία, για τον Ακτον, καλείται να μας απαλλάξει «όχι μόνον από την τυραννία του παρελθόντος, αλλά και από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του παρόντος» (σελ. 25). Σίγουρα η αποικιοκρατία, ο οριενταλισμός, οι ιμπεριαλιστικοί και οι παγκόσμιοι πόλεμοι, οι κοινωνικές ανισότητες κατά τον 20ό αιώνα καθώς και οι ανισότητες της παγκοσμιοποίησης οδηγούν σήμερα στην ανάγκη επανεξέτασης πτυχών του μηνύματος του Ακτον. Από την άλλη όμως, οι πνευματικοί άνθρωποι -οι πραγματικά πνευματικοί και όχι οι «τσαμπατζήδες» του πνεύματος- δεν πρέπει να επιτρέψουν να ξεχαστεί ο πυρήνας του μηνύματος, που δεν είναι άλλος από την πίστη σε μια ιστορία που κινείται προς την ανθρώπινη ευτυχία και αυτοτέλεια. Σε μια εποχή που αμφισβητείται η έννοια της προόδου είναι υπερπολύτιμο κάποιοι να μας θυμίζουν πως παρά τις αντιφάσεις, τις οπισθοδρομήσεις και τις τραγωδίες που γεννήθηκαν μέσα από τον αυστηρό ορθολογισμό και τον ιδιοτελή ατομικισμό, ο σημερινός κόσμος δεν θα είχε φτάσει στο σημείο που βρίσκεται αν δεν είχε πιστέψει στην ιδεολογία της προόδου αντί σ' αυτήν της «αμαρτίας», στον ατομικισμό αντί στη θρησκευτική αυθεντία και τέλος, στην ανθρώπινη αυτονομία και αυτοτέλεια αντί στον ισοπεδωτικό κολεκτιβισμό.Ο Ακτον δεν πιστεύει παρά σε μία μόνο νομοτέλεια, η οποία δεν είναι άλλη από την ανάγκη συντονισμένης δράσης των αδυνάμων να αποφύγουν την κυριαρχία τυφλών δυνάμεων και να προσεγγίσουν την ελευθερία ως υπέρτατη αξία. Ο βαθμός κατάκτησης της ελευθερίας και της ευημερίας είναι και το κριτήριό του για την αξιολόγηση του κάθε πολιτισμού. Κριτήριο που σε εποχές μετανεωτερικής ισοπέδωσης είναι χρήσιμο πού και πού να θυμόμαστε
.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Βιβλιοθήκη, 14/11/2008
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ

Ένα Αρχείο Ιστορίας στη διάθεση των ερευνητών

Ενδιαφέρει Ιστορικούς
Στη διάθεση της ιστορικής έρευνας τίθεται το Αρχείο Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Χιλιάδες φάκελοι από την έναρξη της ιστορικής σχολής ανασύρθηκαν από τα υπόγεια του κτιρίου διοίκησης για να αρχειοθετηθούν και ψηφιοποιηθούν, ώστε να είναι προσβάσιμα σε ερευνητές.Πέρα από την επιστημονική και εκπαιδευτική του διάσταση, ενδιαφέρον παρουσιάζει η κοινωνική και πολιτική πλευρά. Εισηγητικές εκθέσεις, κρίσεις καθηγητών, διαμαρτυρίες για παρεμβάσεις στο έργο κατά την περίοδο της δικτατορίας, προγράμματα σπουδών και εκπαίδευσης, πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης, διατριβές που απορρίφθηκαν (Νίκου Σβορώνου το ’43), κριτικές. «Το σημαντικότερο τμήμα του», εξηγεί ο κ. Β. Γούναρης, «αποτελείται από τα αναντικατάστατα πρακτικά της κοσμητείας από το 1926, ενώ ενδιαφέρον αποτελεί το προπολεμικό μητρώο των φοιτητών που θεωρούνταν από δεκαετίες απολεσθέν. Πρόκειται για ένα βιβλίο γεμάτο φωτογραφίες της πρώτης γενιάς των φιλολόγων του ΑΠΘ. Φοιτητές φωτογραφημένοι στα 18 τους, πρόσωπα γεμάτα ζωή, που άλλοτε διακόπηκε απότομα στη δεκαετία του ’40 κι άλλοτε έφερε πολύτιμους επιστημονικούς καρπούς στη Μακεδονία».


Δημοσιεύτηκε από Terracomputerata,13/11/2008

12 Νοε 2008

Αριστοτέλης και πάλι


Αξίζουν συγχαρητήρια στην ΠΕΦ για το ενδιαφέρον συνέδριο που διοργάνωσε πρόσφατα(6-8 Νοεμβρίου 2008).Οι εισηγήσεις για τον Σταγειρίτη φιλόσοφο κέρδισαν το ενδιαφέρον των συνέδρων που συμμετείχαν σε όλες σχεδόν τις συνεδρίες και τις συζητήσεις.Αναφέρω ενδεικτικά κάποιες από τις εισηγήσεις, χωρίς να σημαίνει πως οι άλλες υστερούσαν:η εισήγηση του Δ. Λυπουρλή "Πλάτων- Αριστοτέλης:δάσκαλος-μαθητής", "Ο φιλόσοφος της πόλης έστιν ένεκεν..."του Κύπριου Αλέξιου Πέτρου,"Να ζει κανείς ή να ... ζει καλά;" της Ζ. Αντωνοπούλου, "Ο αριστοτελισμός ως ανάχωμα στις στρεβλώσεις της παγκοσμιοποίησης" του Κυριάκου Κατσιμάνη, "Ένα διδακτικό σενάριο για τα Ηθικά Νικομάχεια με την ενσωμάτωση της τεχνολογίας" της συναδέλφου Ειρήνης Ροδοσθένους.
Μπορεί,λόγω και του θέματος, να μην προκλήθηκαν οι εντάσεις και οι αντιπαραθέσεις στη συζήτηση, όμως υπήρξε γόνιμος διάλογος, κατατέθηκαν απόψεις και προβληματισμοί και κυρίως τονίστηκε η αξία του φιλοσόφου.Καθώς σήμερα ζούμε σε εποχές πολιτικής αλλοτρίωσης και "εικονικών πολιτών", καλό είναι να μελετήσουμε ξανά τις υποθήκες του Αριστοτέλη.
Όσο για την κυπριακή αποστολή αποκόμισε πολλά από τη συμμετοχή της στο συνέδριο. Επιμόρφωση, ποιοτική ψυχαγωγία και αξιοποίηση της παραμονής στην Αθήνα για παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων.Και υπάρχουν τόσες αξιόλογες παραστάσεις!

Το τέλος του Α΄Παγκοσμίου πολέμου

Το τέλος του πολέμου

Στις 11 Νοεμβρίου του 1918, στις έξι το πρωί, οι Γερμανοί στρατηγοί από τη μία πλευρά και οι στρατηγοί των Συμμάχων από την άλλη συγκεντρώθηκαν σε ένα βαγκόν ρεστοράν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ρετόντ στο δάσος της Κομπιένης βορείως του Παρισιού και υπέγραψαν την παράδοση στους Συμμάχους. Η κατάπαυση του πυρός έγινε στις ένδεκα το πρωί. Μέχρι τότε, από την έναρξη του Παγκοσμίου Πολέμου, τον Αύγουστο του 1914, είχαν σκοτωθεί περίπου 8εκ. άνθρωποι. Ήταν ο πρώτος μεγάλος Ευρωπαϊκός πόλεμος όπως τον έλεγαν στην αρχή, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όπως ονομάστηκε αργότερα. Η Ελλάδα δεν έμεινε έξω από αυτόν, αντιθέτως, γνώρισε μεγάλες ταραχές, το κράτος κόπηκε στα δύο, από τη μία οι φίλοι των Συμμάχων υπό τον Βενιζέλο και από την άλλη οι ουδετερόφιλοι, αλλά στην ουσία φίλοι των κεντρικών δυνάμεων υπό τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Τελικά, η Ελλάδα πέρασε με το πλευρό των Συμμάχων και δικαιώθηκε η πολιτική του Βενιζέλου στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.


Δημοσιεύτηκε από:terracomputerata

10 Νοε 2008

Οι αλήθειες των άλλων, Ν.Θέμελη

Ο Εμφύλιος είναι το δικό μας Ολοκαύτωμα
Ο Νίκος Θέμελης
μιλά για την άρνηση όλων μας ν’ ακούσουμε την άλλη άποψη, να δεχθούμε τις «Αλήθειες των άλλων»
Συνέντευξη στην Όλγα Σελλά
Με τον σκύλο του, τον Λάμπρο, δίπλα του, μας υποδέχτηκε ο Νίκος Θέμελης στο σπίτι του, όπου η ατμόσφαιρα, το κλίμα ακόμα και τα δεκάδες αντικείμενα που περιέχει θυμίζουν έντονα τα βιβλία του. Αφορμή γι’ αυτή τη συνομιλία ήταν το τελευταίο βιβλίο του Νίκου Θέμελη, «Οι αλήθειες των άλλων» (εκδ. Κέδρος). Ένα βιβλίο βαθιά πολιτικό, που εκτυλίσσεται στην καρδιά του 20ού αιώνα, με φόντο τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα του: τη Μικρασιαστική Καταστροφή και τον Εμφύλιο. Μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας που φεύγουν από το Αϊβαλί ακολουθώντας τον δρόμο των προσφύγων, και με λογοτεχνικό εύρημα ένα παλιό χειρόγραφο που ανατρέπει τα όσα ξέραμε για τις τελευταίες στιγμές του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, τις ώρες της πτώσης της Κωνσταντινούπολης, ο Νίκος Θέμελης βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για τους ιστορικούς μύθους που μεταφέρονται και διαμορφώνουν ιδεολογικά στερεότυπα, για την άρνηση όλων μας ν‘ ακούσουμε την άλλη άποψη, τις «αλήθειες των άλλων», για τις συγκρούσεις, συχνά με δραματικά αποτελέσματα, που προκαλεί η οχύρωση του καθενός στην άποψή του. Πρόκειται για ένα βιβλίο που λειτουργεί σε δύο επίπεδα: στο πρώτο επίπεδο της αφήγησης και του ξετυλίγματος της ιστορίας των ηρώων, και στο δεύτερο επίπεδο, το ιδεολογικό και το πολιτικό. Αυτό που κάνει τον αναγνώστη να σκεφτεί τις δικές του αλήθειες και το πώς αντιμετωπίζει, κάθε φορά, τις αλήθειες των άλλων. Κάπως έτσι εκτυλίχτηκε και η συζήτησή μας. Από το βιβλίο και τα βήματα των ηρώων στο ιδεολογικό υπόβαθρο της σύγχρονης Ελλάδας, στις δεσμεύσεις και τις αγκυλώσεις, αλλά και στα οράματα του ίδιου του συγγραφέα.
— Υπάρχει στο βιβλίο μια αίσθηση μελαγχολίας που διαχέεται, θα την έλεγα μελαγχολία της ματαίωσης.
— Δύο είναι οι ήρωες, πατέρας και γιος. Και οι δύο επιδιώκουν στόχους που είτε τους διαμορφώνουν μόνοι τους είτε τους κληρονομούν. Ο πατέρας από την οικογένειά του, ο γιος από τον πατέρα του. Στην περιπέτεια της ζωής τους, που διατρέχει από δεκαετία σε δεκαετία τον κεντρικό πυρήνα του 20ού αιώνα, οι περισσότεροι από αυτούς τους στόχους δεν δικαιώνονται. Χωρίς όμως οι στόχοι αυτοί να οδηγούν σε μια τραγωδία. Και οι ήρωες μες στην προσπάθειά τους καταφέρνουν να ισορροπήσουν κάπου αλλού, να βρουν μιαν άλλη διέξοδο, μιαν άλλη απάντηση, διαφορετική από αυτήν που ήθελαν, ωστόσο τη βρίσκουν και στέκονται στα πόδια τους. Έπαιξαν και έχασαν πολλά, αλλά στο τέλος κατάφεραν κάτι. Αυτή η διάψευση, που δεν γίνεται τραγωδία, αφήνει τη γεύση της μελαγχολίας. Είναι διάψευση, δεν είναι ματαίωση. Και είναι διαψεύσεις σε πολλά επίπεδα, ιδεολογικές και προσωπικές.
Τα δίπολα
— Επιχειρείτε να δείτε πώς λειτουργούν οι άνθρωποι σε δύσκολες εθνικές καταστάσεις, αλυτρωτικές. Πώς το κουβαλάμε αυτό, με ποιον τρόπο και τι κληρονομιές έχει αφήσει;
— Να πω κάτι, ίσως προκαταρκτικό αυτού. Καθένας απ’ όλους τους Έλληνες κουβαλάει μέσα του μία αλήθεια. Ο παππούς κουβαλάει την αλήθεια ότι «αυτός είναι ο τόπος μου, δεν με νοιάζει έτσι ή αλλιώς». Ο μικρός του αδελφός κουβαλάει την αλήθεια της λυτρωμένης Ελλάδας. Όλοι οι Έλληνες κουβαλάνε την αλήθεια του χριστιανισμού, απέναντι στους Τούρκους που κουβαλάνε την αλήθεια του Μωάμεθ και του Αλλάχ. Κι ακόμη ο ήρωας κουβαλάει, έστω κι αν δεν την έχει ξεκαθαρίσει, την αλήθεια της ερωτικής ή σεξουαλικής ορθότητας απέναντι στον Ισμαήλ, ο οποίος κουβαλάει τη σεξουαλική διαφορετικότητα. Όλες αυτές οι αλήθειες έρχονται κάποια στιγμή σε επαφή με το δίπολό τους. Είναι δίπολα όλα αυτά: το εθνικό, το θρησκευτικό, το πολιτισμικό, το ερωτικό δίπολο. Κι αυτό που προσπαθώ να ανιχνεύσω, να ψηλαφήσω και να αναδείξω είναι τι συμβαίνει και ποιες είναι οι ατομικές και κοινωνικές συμπεριφορές, όταν αυτά τα δίπολα έρχονται σε σύγκρουση. Και έχουμε στο βιβλίο, όλες τις πιθανές εκδοχές: την ακραία συμφιλιωτική, τις ενδιάμεσες καταστάσεις της κατανόησης, της ανοχής και πιο κάτω της επιφύλαξης. Και στο τέλος, τη βία. Η φονταμενταλιστική επιδίωξη ολοκληρωτικής επιβολής της μίας άποψης πάνω στην άλλη, μόνο δεινά κουβαλάει για όλους. Γιατί κάποια στιγμή θα αντιστραφούν οι όροι και το θύμα θα γίνει θύτης. Και στην ελληνική Ιστορία, όχι μόνο του 20ού αιώνα, έχουμε κατά κόρον τέτοιες συμπεριφορές, και το λυπηρόν είναι ότι αυτά που παίζονται από το ’23 μέχρι το ’58 στο βιβλίο, εξακολουθούν και σήμερα να τα βλέπουμε, σαν ολοζώντανες κοινωνικές συμπεριφορές, το 2008. Και επέλεξα ακριβώς τέτοια ζητήματα, που ναι μεν έχουν το ντύσιμο και τα ρούχα μιας άλλης εποχής, αλλά υπολείμματα ή ολόκληρα φαντάσματα, τα έχουμε μέχρι και τις μέρες μας. Η εποχή μας, παρότι έχει λεκτικά αποδεχτεί αξίες, κρύβει ογκόλιθους που αποδεικνύουν ότι στον πυρήνα τους οι συμπεριφορές δεν έχουν αλλάξει. Κι όλο αυτό το θεωρώ τρομακτικό βαρίδι για την προκοπή της ελληνικής κοινωνίας. Κι αυτή είναι η μελαγχολία που βγαίνει κάτω από το μυθιστόρημα.
Η ανατροπή
— Ιδιαίτερο ρόλο στο βιβλίο παίζει εκείνο το χειρόγραφο, που ανατρέπει την πεποίθηση για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ανατρέπει τον μύθο. Είμαστε έτοιμοι να αγγίξουμε τους μύθους μας;
— Δεν αγγίζουμε πάρα πολλά κομμάτια της Ιστορίας μας και των μύθων μας. Αυτό ισχυρίζεται ο ήρωάς μου: να δούμε και την άλλη εκδοχή, να τη βάλουμε στο τραπέζι και να την εξετάσουμε. Υπάρχουν πολλά που αποσιωπούνται, προκειμένου να φτιαχτεί ο εθνικός μύθος. Έγιναν πολλά πράγματα και στην υποχώρηση της Μικρασιατικής Καταστροφής, υπήρξαν βιαιότητες που καταγγέλλονται στο βιβλίο. Εμείς οι Έλληνες είμαστε παντού και πάντα είτε οι τέλειοι ήρωες και οι ανδρείοι ή τα κακόμοιρα θύματα. Αυτά τα δύο μοντέλα υπάρχουν. Κι αυτή είναι η συνταγή της κατασκευής ενός μύθου από τότε που η επίσημη ιστοριογραφία, από τα μέσα του 19ου αιώνα, συνέβαλε στην ιδεολογική συγκρότηση του έθνους-κράτους, διαμορφώνοντας, με εντελώς επιλεγμένα υλικά, την εθνική συνείδηση και την εθνική αυτοπεποίθηση. Μια συνείδηση που παραιτήθηκε από οτιδήποτε σύγχρονο θα μπορούσε να βοηθήσει το νέο κράτος, προκειμένου να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες σκοπιμότητες εκείνων που άρχουν. Των εκάστοτε. Μπορώ να καταλάβω ότι τον 19ο αιώνα χρειαζόταν μια μαγιά για να φτιαχτεί το εθνικό κράτος. Ε, δεν μπορούν αυτά να φτάνουν μέχρι το 2008. Γιατί όσο υπάρχουν αυτά, υπεκφεύγουμε από την ευθύνη μας σήμερα να συγκροτήσουμε την εθνική αυτοπεποίθησή μας, με σύγχρονους όρους.
Παντού μύθοι
— Μύθοι υπάρχουν απ’ όλες τις πλευρές, και για πρόσφατα γεγονότα, όπως ο Εμφύλιος. Και είναι μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί και από τις δύο πλευρές. Οι ιστορικοί του Εμφυλίου, κάθε άποψης, δείχνουν συχνά να δυσκολεύονται να κάνουν διάλογο, να επικοινωνήσουν. Πώς το σχολιάζετε αυτό;
— Μία από τις μορφές της συνάντησης των ετερόκλητων αληθειών και πώς τις χειριζόμαστε, στο μυθιστόρημα, είναι το κεφάλαιο για τον Εμφύλιο. Το χειρίζομαι με μια συγκεκριμένη οπτική, που υπηρετεί τη μυθιστορία, που είναι: έχουμε δύο αλήθειες και δύο δυνατότητες. Η μία ήταν να επικρατήσουν οι μετριοπαθείς φωνές. Σας μιλάω για την άνοιξη του 1947, οι Άγγλοι δίνουν τη σκυτάλη στους Αμερικανούς, ακόμα οι Αμερικανοί είναι οι καλοί. Από τα τεκμήρια τα ιστορικά προκύπτει ότι και τα δύο στρατόπεδα έχουν νηφάλιες φωνές για την κατάσταση στην Ελλάδα τότε, που με όρους πολιτικούς η δημοσιογραφία την ονοματίζει «ανωμαλία», δηλαδή να φύγουν οι Άγγλοι και να μην παρεμποδίζουν την ελεύθερη βούληση των Ελλήνων. Υπάρχει το ένα σενάριο, που αντιπαλεύουν οι μετριόφρονες αστοί με τους μετριόφρονες αριστερούς, με βούληση συναίνεσης και όχι ξεσπάσματος δεύτερου γύρου. Και υπάρχει και το άλλο σενάριο, οι ακραίοι κι από τις δύο πλευρές, οι οποίοι και τελικά επικρατούν. Και πάμε στο δεύτερο γύρο, όπου είναι αυτονόητο ότι οι μισοί θα σφάξουν τους άλλους μισούς. Αυτό λέει ο ήρωάς μου. Και οδηγούμαστε, ανεξαρτήτως ποσοστών ευθύνης, εκεί που οδηγηθήκαμε. Κι ενώ όλα τα τραύματα στο μυθιστόρημα κάπου επουλώνονται, ισορροπούν αλλού κι αλλιώς, ένα από τα τραύματα, στο τέλος του βιβλίου μένει ανοιχτό. Το τραύμα του Εμφυλίου. Υπάρχει μια σκηνή στο τέλος, όπου ο ήρωας στη γιορτή του ανακαλεί και θυμάται όλα τα αγαπημένα πρόσωπα. Ενας μόνο λείπει, ο αριστερός κολλητός του φίλος, ο Αυγέρης. Το μυθιστόρημα τελειώνει με τη λέξη «κρίμα». Κι αυτή η λέξη είναι η συναισθηματική υπονόμευση αυτού που λέτε μελαγχολία. Υπάρχει αυτή η μελαγχολία και συμπυκνώνεται στη λέξη «κρίμα». Και δεν είναι η ιστορία μιας οικογένειας, αλλά η ιστορία μιας ολόκληρης Ελλάδας, που κρατάει μέχρι τις μέρες μας. Ακόμα κουβαλάμε μέσα μας πληγές εκείνης της Ιστορίας, που μπορεί να μην είναι προσωπικά τραύματα, αλλά τα κουβαλάμε ως κληρονομημένη παιδεία. Αν κοιτάξετε την κεντροευρωπαϊκή λογοτεχνία, όσο την παρακολουθώ, έρχεται και επανέρχεται ως πολιτικό άγος το Ολοκαύτωμα. Πιστεύω ότι ο δικός μας αιώνας, το δικό μας κοινωνικό άγος, είναι η εμφυλιοσπαρακτική κουλτούρα, που ειλικρινά δεν μπορώ να την παρακολουθήσω. Χωρίς να έχω προσωπικά τραύματα, είδα πώς πληγώθηκε μια κοινωνία, και πόσο πίσω πήγε.
Κάνω διορθώσεις
— Είναι το πιο πολιτικό σας βιβλίο;
— Ναι. Πολιτικό με μια ευρύτερη έννοια. Ότι ενώ παίζεται στο παρελθόν, αγγίζει πάρα πολλά διακυβεύματα του σήμερα, που εξακολουθούν να είναι άλυτα, ή να είναι λυμένα κατά τρόπο που να μας οδηγούν σε αδιέξοδα και σε ανεκπλήρωτες φαντασιώσεις. Είχα πάντοτε μέσα μου την κουλτούρα της αμφιβολίας, όχι γιατί δεν είχα άποψη. Αλλά ποτέ δεν είπα αυτή είναι η σοφία του Σολομώντα και αυτοί είναι το άλφα και το ωμέγα κι όλοι οι άλλοι σαπούνι. Παρά την ολοκληρωμένη θεώρηση κάποιων πραγμάτων με τα οποία ασχολιόμουν, πάντοτε με έτρωγε κι αυτή η αμφιβολία: είμαι σωστά; Μήπως κάνω λάθος; Κι αυτό το ερώτημα με καλούσε να προσπαθήσω να κατανοήσω την άποψη του άλλου, και ενδεχομένως να κάνω διορθώσεις ή επαναβεβαιώσεις όσων πίστευα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πάντοτε να στέκομαι με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο στις απόψεις των άλλων. Δεν σημαίνει ότι τα αποδέχομαι όλα...
Υπάρχουν όρια
— Αλλά τα ακούτε όλα...
— Τουλάχιστον αυτό. Κι εκεί που σταματάω ν’ ακούω, διότι καθένας έχει το περίγραμμά του, δηλαδή δεν είμαι σε μια μεταμοντέρνα αντίληψη που τα πάντα είναι σχετικά και άμα τα δεις από μια οπτική γωνία μπορείς να καταλάβεις και τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. Για όλα υπάρχει ένα όριο. Ολος αυτός ο προβληματισμός, η αμφιβολία και η προσπάθεια κατανόησης του άλλου είχε τα όρια που επιβάλλει ένα σύστημα αξιών όπως τα έχουμε πάρει, από μία δημοκρατία στην οποία μπορούμε να συμφωνήσουμε ποιες είναι οι αξίες της και οι αρχές της. Δηλαδή αν μου τινάξεις αυτό το αξιακό περιεχόμενο της δημοκρατίας, εκεί σταματάει και ο διάλογος και η κατανόηση και η προσπάθεια προσέγγισης και αγκαλιάσματος του διαφορετικού του άλλου.
Η αφήγηση της ιστορίας μέσα από μια γιαγιά
«Η γιαγιά Ερατώ στο βιβλίο λέει διάφορες ιστορίες για το Αϊβαλί του 18ου αιώνα. Θέλω μέσα από το παραμύθι να αναιρέσω τη μία και μόνη εκδοχή της ιστορικής αλήθειας. Η γιαγιά τι κάνει; Ιστορία αφηγείται, αλλά κάτι βάζει από δω, κάτι φωτίζει από κει, κάτι παραλλάσσει και ξεφεύγει από αυτά που μέχρι τότε ήξεραν ως ιστορία. Και λέει ιστορίες που μπορεί να γεννήσουν σκέψεις για το αύριο. Και σ’ αυτή τη φράση προσπαθώ να συμπυκνώσω όλη αυτή τη θεωρία για τη σφαγή που έχει γίνει στους ιστορικούς επιστήμονες μεταξύ μιας ακαδημαϊκής σχολής που λέει “μόνο γεγονότα”, και από την άλλη πλευρά αυτό που πρώτος όρισε ως διακύβευμα ο Καντ, που πρώτος είπε “τι κάνουμε τώρα;”. Δηλαδή η χρησιμοποίηση των διδαγμάτων της ιστορίας για το παρόν και για το μέλλον, κι όχι αν έσφαξε ο Παλαιολόγος τον Βαγιατζήτ ή ο Βαγιατζήτ τον Παλαιολόγο. Γι’ αυτό βάζω τη γιαγιά να λέει πράγματα, που να σκεφτεί ο ακροατής της για το σήμερα και το αύριο».
— Μπορούμε δηλαδή να πούμε μεγάλες αλήθειες με πιο εύπεπτο τρόπο, ώστε να τις προσεγγίσουμε ευκολότερα;
— Μπορούμε να πούμε ότι έχουμε διδάγματα από την ιστορία, που μπορούμε να τα δούμε μ’ έναν άλλον τρόπο και να βγάλουμε συμπεράσματα. Ειδάλλως, τι να τα κάνω 3.000 χρόνια πολιτισμού; Για να είμαι γονυπετής και να τα προσκυνάω, αν δεν μπορώ ν’ αντλήσω κάτι; Ολο αυτό το διακύβευμα, του πώς κοιτάμε την ιστορία, προσπάθησα να το συμπυκνώσω, να το λειάνω και να το εκλαϊκεύσω και να το βάλω στο στόμα της γιαγιούλας.
Η κουλτούρα της μη ανοχής
«Έχει ενδιαφέρον ν’ αναζητήσουμε τις αιτίες για το στοιχείο της κουλτούρας μας που ρέπει προς τη μετωπική σύγκρουση. Και πιο πριν, αλλά κυρίως από το 1914 και μετά που αρχίζει η σύγκρουση βασιλιά - Βενιζέλου, υπάρχει η κουλτούρα μιας μετωπικής σύγκρουσης, μιας οριστικής επιβολής των μεν πάνω στους άλλους. Κάποιοι μπορεί να το αποδώσουν στο ταμπεραμέντο, κάποιοι στα τραύματα. Νομίζω ότι πρέπει να αναζητηθεί στην παιδεία μας η ροπή αυτή, το έλλειμμα μιας κουλτούρας συνεννόησης και κατανόησης του άλλου. Το οποίο στις άλλες κοινωνίες με το Διαφωτισμό υφαίνεται ως βασικό στοιχείο της κοινωνικής συμπεριφοράς του πολίτη. Εδώ δεν έχει ριζώσει, ώστε να ισορροπήσει την ελληνική κοινωνία».
Καθημερινή, 9-11-2008