Ο στίχος που αγαπήθηκε,ίσως,περισσότερο απ΄όλους... |
Νίκος Καββαδίας και πάλι.Επειδή σαν σήμερα,πριν από τριάντα οκτώ χρόνια, ο ποιητής της θάλασσας και των μεγάλων οριζόντων,πήρε ένα καράβι και σάλπαρε για πάντα...
"Ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων".Σ΄αυτή την ανάρτησή μας
θα βρείτε βιογραφικά στοιχεία,καθώς και βιβλιογραφία για τον ποιητή.
Νίκος Καββαδίας(11 Ιαν.1910-10 Φεβρ.1975) |
Πιστεύουμε πως είναι λίγα, όσα αφιερώματα και να κάνουμε στον Καββαδία.
"Κάτου στις ακτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι.
Τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και τ΄ωραίο γλυκό της Κυριακής"
Σταυρός του Νότου(Από τη συλλογή Πούσι,1947)
****
****
Πιο κάτω παραθέτω,ξανά, το άρθρο του Στρατή Τσίρκα στην εφημερίδα Το Βήμα,στις 12/2/1975,γιατί νομίζω πως έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα.
Ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων
Του Στρατή Τσίρκα
Πλήθος φίλων και θαυμαστών ακολούθησε χθες το απόγευμα την κηδεία του Νίκου Καββαδία, του κοσμαγάπητου ποιητή των «Μαραμπού»(1933),«Πούσι»(1947) και της «Βάρδιας»(μυθιστόρημα 1954).
Νοσταλγός των μεγάλων οριζόντων, άδολος ποιητής για την αδελφοσύνη ανάμεσα σ΄ όλες τις φυλές και σ΄ όλους τους ανθρώπους του μόχθου και του πνεύματος, ήταν και ατρόμητος και περατάρης. Στην άλλη όχθη θα τον περιμένουν οι κατατρεγμένοι από την ξένη μισαλλοδοξία και τη νεοελληνική κακοριζιμιά που βοήθησε: Η Μέλπω Αξιώτη,ο Μ.Πορφυρογένης,ο Ν. Καραγιάννης, η Ελπίδα και ο Θρ. Καστανάκης, ο Στρ. Ζερμπίνης και πολλοί άλλοι. Θα τον αποζητούν οι συνάδελφοί του ναυτεργάτες που τον λάτρευαν, ο λιμανάκτιος κόσμος του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και της Αλεξάνδρειας, οι τύποι της Τζένοβας, οι συνδικαλιστές και αντιφασίστες αγωνιστές της Μασσαλίας, της Βαρκελώνης και του Σαντιάγκο, οι εξωτικές γυναίκες της Βηρυτού, του Βαλπαραίζο, της Κεϋλάνης και του Χαρμπίν. Άδικα θα τον περιμένουν οι ωκεανοί, η πικρή κι αξεδίψαστη αγάπη του, η θάλασσα.
Χρόνια πολλά, κάθε είκοσι μέρες ερχόταν με το βαπόρι της γραμμής στην Αλεξάντρεια, μαρκονιστής μαζί κι εξάγγελος της άμοιρης πατρίδας με μόνη του απόλαυση την τροφή των ταπεινών, λίγα κουκιά με μπαμπακόλαδο και ρίγανη ,την ηδονική μυρωδιά των γιασεμιών, τη ζεστή σάρκα των χαμένων γυναικών του Κομπακίο.
Μα πάνω απ΄όλα έβαζε την Ποίηση. Γι΄ αυτή γνοιαζόταν, γι΄ αυτήν κουβέντιαζε στις εξόδους του από Βηρυτό με τον Σεφέρη, πρέσβη τότε εκεί:
"Να πουν μια μέρα πως γράψαμε σωστά Ελληνικά".
Και πάντα, μια ώρα πριν σφυρίξει το καράβι του, γύρευε ταξί. Φοβόταν μήπως φύγει και μείνει ξέμπαρκος. Και να που το καράβι τώρα τον άφησε για πάντα.
Εκείνο που κατόρθωσε και θα μείνει αιώνια κληρονομιά στα Γράμματά μας είναι τούτο:
Στην Ελληνική δίψα της θαλασσινής αναζήτησης, για την προσέγγιση της ψυχής με την απέραντη ομορφιά του ανθρώπου και της φύσης, για τη χαρά και τον εξευγενισμό τους, έδωσε με την ποίησή του ένα ρίγος και μια νέα διάσταση, ρωμέϊκη αλλά δίχως στενόκαρδα σύνορα.
Κι αυτό οι νέοι του τόπου του, αγόρια και κορίτσια, που επάνω τους ακούμπησε τις ελπίδες του και που με τη σειρά τους ,αγάπησαν με πάθος το έργο του και τον άνθρωπο του έργου, θα έχουν πάντα μπρος τα μάτια τους, όπως τους φάρους που τραγούδησε:
Δικαιοσύνη, έρωτα κι ελευθερία.
Ο Νίκος Καββαδίας ήταν το καμάρι κι η κολόνα των αδελφών του και των ανιψιών του. Αυτές τις μέρες ετοίμαζε μια καινούργια συλλογή με ανέκδοτα ποιήματα με τον τίτλο: «Τραβέρσο» που θα εκδώσει ο Κέδρος.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει, αν και ξέρω πως τον τάφο του θα τον ήθελε ακόμη πιο δροσερό:"προτιμώ τα ψάρια από τους σκούληκες" συνήθιζε να λέει.
Μα σ΄ αυτόν τον τόπο της έξαρσης και των δακρύων, ποιος ακόμη μπορεί να πει πως ορίζει τη μοίρα του;
Βήμα,12 Φεβρουαρίου 1975
****
Η εκπομπή "ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ" αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του ποιητή Νίκου Καββαδία, καταγράφει τις μνήμες και τις απόψεις καλλιτεχνών που έζησαν με το δικό τους τρόπο τον Ν. Καββαδία.[...] Ο Θ.Μικρούτσικος υπογραμμίζει την αρχική αδυναμία των κριτικών να αντιληφθούν τον Ν.Καββαδία ως κάτι πέρα από τον "ποιητή της θάλασσας". Επιμένει στο σύγχρονο χαρακτήρα της ποίησής του και με αφορμή τον "Σταυρό του Νότου", μιλάει για την απήχηση του έργου του σε διαφορετικές γενιές ελλήνων που μέσα από τη μουσική γνώρισαν την ποίηση και το αντίστροφο, σε μια κλίμακα πρωτόγνωρη ακόμα και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.[...]
****
"Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία
Παίξε στον άνεμο τη γλώσσα σου και πέρνα
Αλλού σε λέγανε Γιουδήθ, εδώ Μαρία
Το φίδι σκίζεται στο βράχο με τη σμέρνα..."
****
****
Πικρία
Ό,τι αγαπούσα αρνήθηκα για το πικρό σου αχείλι
τον τρόμου που δοκίμαζα πηδώντας το κατάρτι
το μπούσουλα, τη βάρδια μου και την πορεία στο χάρτη,
για ένα δυσεύρετο μικρό θαλασσινό κοχύλι.
****
Επιλογικά για το σημερινό αφιέρωμα:
(σχόλιο της ποραντίδας σε μια από τις αναρτήσεις μας για τον Καββαδία)
"Και πάντα η θάλασσα πολλά μου λέει όταν ηχεί". Κάτι ήξερε αυτός ο μοναδικός"περατάρης", όπως υπέροχα και μοναδικά περιγράφει ο Τσίρκας τον Κόλια. Τον θαλασσινό Σεβάχ της ποίησης που ταξίδεψε στα λιμάνια του κόσμου κρατώντας σφικτά το λύχνο του Αλαντίν. Ίσως επειδή κατάλαβε από νωρίς τους θολούς καιρούς του Πούσι.
Άγρυπνος, στη Βάρδια της ποίησης και του πνεύματος, χωρίς να ανεμίζει καμιά παντιέρα στο "καράβι" του. Πάντα με το τατουάζ της γοργόνας στο μπράτσο του, παρέα με θαλασσοδαρμένους ναυτικούς που η ζωή τους έσταζε ιδρώτα, μόχθο και αίμα. Αλλά και με τους αδικημένους όπου γης που αποκομμένοι από ο,τιδήποτε δικό τους, κουβαλούσαν τα αλλεπάλληλα ναυάγια τους. Αυτά της στεριάς, της ζωής και του έρωτα. "Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ΄ανάβει/χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει/κι ο λόγος της μες στο μυαλό σου να σφυρίζει/ ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι".
Λυπούμαι, έλεγε, εκείνους που δεν ονειρεύονται. Ευτυχώς τα καράβια, οι θάλασσες, οι ωκεανοί και τα λιμάνια του Καββαδία μας συντηρούν ακόμα το όνειρο. Μαζί και αυτή την υπέροχη θαλασσινή και καραβίσια οσμή της περιπέτειας και την πρόκληση για ένα, έστω, χορό πάνω στο φτερό του καρχαρία. Και ας έλεγε ο αθεόφοβος διαβατάρης, αφού γύρισε τον κόσμο και γνώρισε τη θεατή και αθέατη όψη του, ότι "όλον τον κόσμο γύρισες, μα τίποτε δεν είδες/μες στο μετάξι κρύβονται της Ίντιας οι σκορπιοί..."