10 Φεβ 2013

... γύρισες και μου΄πες πως το Μάρτη σ΄άλλους παραλλήλους θα΄χεις μπει.

Ο στίχος που αγαπήθηκε,ίσως,περισσότερο απ΄όλους...

Νίκος Καββαδίας και πάλι.Επειδή σαν σήμερα,πριν από τριάντα οκτώ χρόνια, ο ποιητής της θάλασσας και των μεγάλων οριζόντων,πήρε ένα καράβι και σάλπαρε για πάντα...
"Ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων".Σ΄αυτή την ανάρτησή μας
 θα βρείτε βιογραφικά στοιχεία,καθώς και βιβλιογραφία για τον ποιητή.

Νίκος Καββαδίας(11 Ιαν.1910-10 Φεβρ.1975)

Πιστεύουμε πως είναι λίγα, όσα αφιερώματα και να κάνουμε στον Καββαδία.
"Κάτου στις ακτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι.
Τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και τ΄ωραίο γλυκό της Κυριακής"
Σταυρός του Νότου(Από τη συλλογή Πούσι,1947)
****


****
Πιο κάτω παραθέτω,ξανά, το άρθρο του Στρατή Τσίρκα στην εφημερίδα Το Βήμα,στις 12/2/1975,γιατί νομίζω πως έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα.

Ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων
Του Στρατή Τσίρκα


Πλήθος φίλων και θαυμαστών ακολούθησε χθες το απόγευμα την κηδεία του Νίκου Καββαδία, του κοσμαγάπητου ποιητή των «Μαραμπού»(1933),«Πούσι»(1947) και της «Βάρδιας»(μυθιστόρημα 1954).
Νοσταλγός των μεγάλων οριζόντων, άδολος ποιητής για την αδελφοσύνη ανάμεσα σ΄ όλες τις φυλές και σ΄ όλους τους ανθρώπους του μόχθου και του πνεύματος, ήταν και ατρόμητος και περατάρης. Στην άλλη όχθη θα τον περιμένουν οι κατατρεγμένοι από την ξένη μισαλλοδοξία και τη νεοελληνική κακοριζιμιά που βοήθησε: Η Μέλπω Αξιώτη,ο Μ.Πορφυρογένης,ο Ν. Καραγιάννης, η Ελπίδα και ο Θρ. Καστανάκης, ο Στρ. Ζερμπίνης και πολλοί άλλοι. Θα τον αποζητούν οι συνάδελφοί του ναυτεργάτες που τον λάτρευαν, ο λιμανάκτιος κόσμος του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και της Αλεξάνδρειας, οι τύποι της Τζένοβας, οι συνδικαλιστές και αντιφασίστες αγωνιστές της Μασσαλίας, της Βαρκελώνης και του Σαντιάγκο, οι εξωτικές γυναίκες της Βηρυτού, του Βαλπαραίζο, της Κεϋλάνης και του Χαρμπίν. Άδικα θα τον περιμένουν οι ωκεανοί, η πικρή κι αξεδίψαστη αγάπη του, η θάλασσα.


Χρόνια πολλά, κάθε είκοσι μέρες ερχόταν με το βαπόρι της γραμμής στην Αλεξάντρεια, μαρκονιστής μαζί κι εξάγγελος της άμοιρης πατρίδας με μόνη του απόλαυση την τροφή των ταπεινών, λίγα κουκιά με μπαμπακόλαδο και ρίγανη ,την ηδονική μυρωδιά των γιασεμιών, τη ζεστή σάρκα των χαμένων γυναικών του Κομπακίο.
Μα πάνω απ΄όλα έβαζε την Ποίηση. Γι΄ αυτή  γνοιαζόταν, γι΄ αυτήν κουβέντιαζε στις εξόδους του από Βηρυτό με τον Σεφέρη, πρέσβη τότε εκεί:
"Να πουν μια μέρα πως γράψαμε σωστά Ελληνικά".
Και πάντα, μια ώρα πριν σφυρίξει το καράβι του, γύρευε ταξί. Φοβόταν μήπως φύγει και μείνει ξέμπαρκος. Και να που το καράβι τώρα τον άφησε για πάντα.
Εκείνο που κατόρθωσε και θα μείνει αιώνια κληρονομιά στα Γράμματά μας είναι τούτο:
Στην Ελληνική δίψα της θαλασσινής αναζήτησης, για την προσέγγιση της ψυχής με την απέραντη ομορφιά του ανθρώπου και της φύσης, για τη χαρά και τον εξευγενισμό τους, έδωσε με την ποίησή του ένα ρίγος και μια νέα διάσταση, ρωμέϊκη αλλά δίχως στενόκαρδα σύνορα.
Κι αυτό οι νέοι του τόπου του, αγόρια και κορίτσια, που επάνω τους ακούμπησε τις ελπίδες του  και που με τη σειρά τους ,αγάπησαν με πάθος το έργο του και τον άνθρωπο του έργου, θα έχουν πάντα μπρος τα μάτια τους, όπως τους φάρους που τραγούδησε:
Δικαιοσύνη, έρωτα κι ελευθερία.
Ο Νίκος Καββαδίας ήταν το καμάρι κι η κολόνα των αδελφών του και των ανιψιών του. Αυτές τις μέρες ετοίμαζε μια καινούργια συλλογή με ανέκδοτα ποιήματα με τον τίτλο: «Τραβέρσο» που θα εκδώσει ο Κέδρος.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει, αν και ξέρω πως τον τάφο του θα τον ήθελε ακόμη πιο δροσερό:"προτιμώ τα ψάρια από τους σκούληκες" συνήθιζε να λέει.
Μα σ΄ αυτόν τον τόπο της έξαρσης και των δακρύων, ποιος ακόμη μπορεί να πει πως ορίζει τη μοίρα του;
Βήμα,12 Φεβρουαρίου 1975
****

Η εκπομπή "ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ" αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του ποιητή Νίκου Καββαδία, καταγράφει τις μνήμες και τις απόψεις καλλιτεχνών που έζησαν με το δικό τους τρόπο τον Ν. Καββαδία.[...] Ο Θ.Μικρούτσικος υπογραμμίζει την αρχική αδυναμία των κριτικών να αντιληφθούν τον Ν.Καββαδία ως κάτι πέρα από τον "ποιητή της θάλασσας". Επιμένει στο σύγχρονο χαρακτήρα της ποίησής του και με αφορμή τον "Σταυρό του Νότου", μιλάει για την απήχηση του έργου του σε διαφορετικές γενιές ελλήνων που μέσα από τη μουσική γνώρισαν την ποίηση και το αντίστροφο, σε μια κλίμακα πρωτόγνωρη ακόμα και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.[...]
****
"Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία
Παίξε στον άνεμο τη γλώσσα σου και πέρνα
Αλλού σε λέγανε Γιουδήθ, εδώ Μαρία
Το φίδι σκίζεται στο βράχο με τη σμέρνα..."







****

****
Πικρία
 Ό,τι αγαπούσα αρνήθηκα για το πικρό σου αχείλι
τον τρόμου που δοκίμαζα πηδώντας το κατάρτι
το μπούσουλα, τη βάρδια μου και την πορεία στο χάρτη,
για ένα δυσεύρετο μικρό θαλασσινό κοχύλι.




****
Επιλογικά για το σημερινό αφιέρωμα:
(σχόλιο της ποραντίδας σε μια από τις αναρτήσεις μας για τον Καββαδία)
    "Και πάντα η θάλασσα πολλά μου λέει όταν ηχεί". Κάτι ήξερε αυτός ο μοναδικός"περατάρης", όπως υπέροχα και μοναδικά περιγράφει ο Τσίρκας τον Κόλια. Τον θαλασσινό Σεβάχ της ποίησης που ταξίδεψε στα λιμάνια του κόσμου κρατώντας σφικτά το λύχνο του Αλαντίν. Ίσως επειδή κατάλαβε από νωρίς τους θολούς καιρούς του Πούσι.
    Άγρυπνος, στη Βάρδια της ποίησης και του πνεύματος, χωρίς να ανεμίζει καμιά παντιέρα στο "καράβι" του. Πάντα με το τατουάζ της γοργόνας στο μπράτσο του, παρέα με θαλασσοδαρμένους ναυτικούς που η ζωή τους έσταζε ιδρώτα, μόχθο και αίμα. Αλλά και με τους αδικημένους όπου γης που αποκομμένοι από ο,τιδήποτε δικό τους, κουβαλούσαν τα αλλεπάλληλα ναυάγια τους. Αυτά της στεριάς, της ζωής και του έρωτα. "Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ΄ανάβει/χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει/κι ο λόγος της μες στο μυαλό σου να σφυρίζει/ ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι".

    Λυπούμαι, έλεγε, εκείνους που δεν ονειρεύονται. Ευτυχώς τα καράβια, οι θάλασσες, οι ωκεανοί και τα λιμάνια του Καββαδία μας συντηρούν ακόμα το όνειρο. Μαζί και αυτή την υπέροχη θαλασσινή και καραβίσια οσμή της περιπέτειας και την πρόκληση για ένα, έστω, χορό πάνω στο φτερό του καρχαρία. Και ας έλεγε ο αθεόφοβος διαβατάρης, αφού γύρισε τον κόσμο και γνώρισε τη θεατή και αθέατη όψη του, ότι "όλον τον κόσμο γύρισες, μα τίποτε δεν είδες/μες στο μετάξι κρύβονται της Ίντιας οι σκορπιοί..."

10 σχόλια:

Aceras Anthropophorum είπε...

Merci

Ange Alexiou είπε...

Εξαιρετικό...

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετικό αφιέρωμα!!!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Όμορφο το αφιέρωμά σου, Εύα.
Ακόμα πιο όμορφη η επιμονή, σ' αυτό το δύσκολο καιρό, να θυμόμαστε.

Επίτρεψέ μου και, εκτός θέματος, αλλά, δυστυχώς, εντός επικαιρότητας, να στείλω στο νησί σου ένα αντίο στην εξαιρετική γυναίκα και καλλιτέχνιδα, τη Νίκη Μαραγκού, που αποχαιρετάτε σήμερα. Νιώθω, τουλάχιστον, πως παίρνει πολλή αγάπη από όλους μας, στο ταξίδι της.

Eva Neocleous είπε...

Acera,
χαίρομαι που σου άρεσε.

Misoagnosti,
σ΄ευχαριστώ...
(καλωσόρισες)

@Ανώνυμο,
αξίζει στον Καββαδία...

Διονύση μου,
σ΄ευχαριστώ θερμά για την ενθάρρυνση!
Ναι,μας άφησε η Νίκη...Την αποχαιρετίσαμε με πολλή αγάπη και θα μας λείψει.Ας περάσει λίγο ο χρόνος και θα την τιμήσουμε κι εδώ στις Επισημάνσεις.Για την ώρα είναι δύσκολο...Μόνο κάποιοι πολύ αγαπημένοι στίχοι της ,έτσι για το στερνό αντίο.
ΟΙ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΕΣ

Παρέα με τov γεωμέτρη και τov κηρoπλάστη
φύτεψα φέτoς τριαvταφυλλιές στov κήπo
αvτί vα γράφω πoιήματα
τηv εκατόφυλλη απo τo σπίτι με τo πέvθoς στov Αγιo Θωμά,
τηv εξηvτάφυλλη πoυ έφερε o Μίδας απo τηv Φρυγία,
τηv Μπαγκσιαvή πoυ ήρθε απo τηv Κίvα,
μoσχεύματα απo τη μovαδική μoυσσιέττα πoυ επέζησε
μεσ’τηv παλιά τηv πόλη,
αλλά πρoπαvτός τηv Rosa Gallica πoυ έφεραv oι σταυρoφόρoι,
πoυ αλλιώς τηv λέμε και δαμασκηvή,
με τo εξαίσιo άρωμά της.

Παρέα με τov γεωμέτρη και τov κηρoπλάστη
αλλά και τov τετράvυχo, τov τίγρη, τov φυλλoδέτη,
τη μηλoλόvθη, τη χρυσόμυγα,
τo αλoγάκι της Παvαγίας πoυ τα τρώει όλα,
θα μoιραστoύμε φύλλα, πέταλα, oυραvό,
στov αφάvταστo αυτό κήπo
κι αυτoί κι εγώ περαστικoί.
Νίκη Μαραγκού
(από την προσωπική της ιστοσελίδα)

akrat είπε...

καλημέρα

μικρός στο νυχτερινό σχολείο που έβγαλα κάποιες τάξεις... υπήρχε μια μικρή ποιητική συντροφιά... και διαβάσαμε μαζί ούλοι αυτόν τον Μαρκονιστή...

και ερωτευθήκαμε... και γράφτηκα στον Περαία σε νυχτερινό ναυτικό λύκειο να γίνω και γω μαρκονιστής...

τελικά η θάλασσα με φόβισε με το μεγαλείο της υπήρξα μάλλον ΑΤΟΜΙΣΤΗΣ....


αλλά αυτός ήταν μεγάλος είχε μέσα του τον έρωτα την ΟΕΝΟ τις μεγάλες συγκρούσεις....

παν παν παν μέγιστος....


αλλά και ο άλλος ο δικός μου ο συγχωριανός μου ο Βασίλης Λούλης.... και κείνος μέγιστος...

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Πάντα άκρως ενδιαφέροντα τα αφιερώματά σου Εύα. Να είσαι καλά να μας προσφέρεις...

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα,Εύα,και σ΄ευχαριστώ πολύ για τα ποιήματα του Καββαδία . Διάβασα Η Βάρδια στα Γαλλικά, και λάτρεψα αυτό το βιβλίο . Εδώ στη Βρετάνη, οι πατέρες μας γνώρισαν κι αυτοί τις θάλασσες του κόσμου ... και τους αγώνες ...Δεν έχουμε στενά σύνορα ... Και σ΄ευχαριστώ για την Ρίτα Αντονοπούλου...Πόσο με συγκινούν οι φώνες, η έμπνευση κι οι σοβαροί χοροί της πατρίδας σας ...Χριστίνα (Συγγνώμη για τα λάθη)

Eva Neocleous είπε...

akrat,
όσα γράφεις δείχνουν πόση απήχηση είχε και έχει ο Καββαδίας.
Κι ο "δικός σας" πολύ καλός,αν και δεν έγινε τόσο γνωστός.Ήταν τόσο σεμνός και ταπεινός.

Ευρυτάνα,
σ΄ευχαριστώ!
Κι εσύ να΄σαι καλά να αναδεικνύεις τις ομορφιές της ιδιαίτερης πατρίδας σου!

Χριστίνα μου,
χαίρομαι που βρήκες ενδιαφέρουσα την ανάρτησή μου.Σ΄ευχαριστώ.(και μην σκέφτεσαι τα λάθη)...

Lexi_penitas είπε...

Μπράβο Έυα! Το κοινοποιώ.