"Είναι δύσκολο να πιστέψω..."

Πώς να την ξεχάσουμε τούτη την αποφράδα μέρα...

15 Ιούλη του 1974 τότε,όταν συντελέστηκε το μεγάλο έγκλημα...
Μέρα μνήμης,μέρα περισυλλογής,μέρα οργής.

Δεν είναι η πρώτη φορά που σε τούτο το ιστολόγιο κάνουμε αναφορά στο δίδυμο έγκλημα του Ιουλίου του 1974.Όμως επανερχόμαστε.Χρέος.
Σαν να άρχισε να λειτουργεί πολύ επιλεκτικά η ιστορική μνήμη...

Σε μια προηγούμενη ανάρτηση με τίτλο "Το αιώνιο φως σου μάτωσε στα δόντια των θηρίων"

γράφτηκαν πολύ εύστοχα σχόλια που αξίζει νομίζω να τα διαβάζουμε.Ένα από αυτά  παραθέτω πιο κάτω:

"Πικρές οι μέρες του Ιούλη στην Κύπρο.
Αυτό που πάντα θα μας κυνηγά είναι το ότι κανείς δεν τιμωρήθηκε γι'  αυτό το έγκλημα! Μακελεύτηκαν τόσες ζωές άδικα, είδαν τα μάτια μας όσα ως τότε τα ξέραμε μόνο μέσα απ΄την ιστορία ή τα μυθιστορήματα. Ρημάχτηκαν ζωές ανθρώπων που έχασαν δικούς τους-νεκρούς ή αγνοούμενους-, βιάστηκαν, έζησαν στην προαφυγιά ξεκινώντας τσακισμένοι ζωές απ το μηδέν . Και δεν είναι αυτά μόνον. Είναι και όλες οι ψυχολογικές, ηθικές, γενικότερες κοινωνικές συνέπειες, με τις οποίες κανείς δεν ασχολήθηκε. Τα ναυαγισμένα όνειρα των παιδιών, των νέων της εισβολής, η θλίψη που εγκαταστάθηκε μέσα τους και τους συνοδεύει μέχρι σήμερα, δεν μετρούνται στα ποσοστά των απωλειών..
Για όλ΄αυτά κανείς δεν τιμωρήθηκε. Και γι’ αυτό η τραγωδία αυτή είναι ένα φάντασμα που πλανάται και καθορίζει το σύγχρονο βίο μας. Η τιμωρία ήταν επιβεβλημένη. Όχι για λόγους εκδίκησης, αλλά δικαιοσύνης και κυρίως για λόγους ιστορικούς.
Η ιστορία παραχαράχτηκε και στα βιβλία, μα και μέσα στον πολιτικό βίο και στις συνειδήσεις. Μερίδα των νέων γαλουχείται σήμερα με συνθήματα και ιδέες  εθνικιστικά, αντιδραστικά, φασιστικά.
Η πολιτική παράταξη που ευθύνεται για το έγκλημα, βασισμένη στο γεγονός πως η ιστορία αυτή δεν καταγράφηκε και δεν υποδείχτηκαν τα σφάλματα, οι μύθοι, η τύφλωση, οι σοβινιστικές αντιλήψεις που οδήγησαν σε αυτή την τραγωδία, πορεύεται σήμερα μέσα στις αντιφάσεις, μεταξύ εκσυγρονισμού-Ευρωπαϊσμού και εθνικοφροσύνης-εθνικισμού-αντιαριστερών συνδρόμων. Κι αυτό είναι η σοβαρότερη επιπλοκή στον πολιτικό μας βίο... "Αμαδρυάς"

*****

Και πώς να μη φέρουμε στο νου τους στίχους του Π.Μηχανικού...

Ονήσιλος

Παντελής Μηχανικός

     Δίπλα μου ήτανε ο Ονήσιλος
     βγαλμένος απ’ την ιστορία και το θρύλο
     ολοζώντανος.

     Αρχιλεβέντης βασιλιάς αυτός
     κρατούσε στο χέρι ό,τι του ΄χε απομείνει:
     ένα καύκαλο
     ―το δικό του κρανίο―
     γεμάτο μέλισσες.
     Δέκα χρόνια έστελλε τις μέλισσές του ο Ονήσιλος
     να μας κεντρίσουν
     να μας ξυπνήσουν
     να μας φέρουν ένα μήνυμα.

     Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος
     κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα
     χωρίς τίποτα να νιώσουμε.

     Κι όταν το ποδοβολητό των βαρβάρων
     έφτασε στη Σαλαμίνα
     φρύαξε ο Ονήσιλος.
     Άλλο δεν άντεξε.
     Άρπαξε το καύκαλό του
     και το θρυμμάτισε απάνω στο κεφάλι μου.

     Κι  έγειρα νεκρός.
     Άδοξος, άθλιος,
     καταραμένος απ’ τον Ονήσιλο.
«Κατάθεση» 1975

*****
Ή τους στίχους του Κώστα Μόντη που δεν μπορεί να πιστέψει πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας.Γιατί, δεν ήταν μόνο η αγαπημένη θάλασσα που τους έφερε...


*****

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί 

Στίχοι: Γιώργος Σκούρτης
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης & Μαρία Δημητριάδη ( Ντουέτο )

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
τις πόρτες σπάσαν οι οχτροί
κι εμείς γελούσαμε στις γειτονιές
την πρώτη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
αδέρφια πήραν οι οχτροί
κι εμείς κοιτούσαμε τις κοπελιές
την άλλη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
φωτιά μας ρίξαν οι οχτροί
κι εμείς φωνάζαμε στα σκοτεινά
την τρίτη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
σπαθιά κρατούσαν οι οχτροί
κι εμείς τα πήραμε για φυλαχτά
την άλλη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
μοιράσαν δώρα οι οχτροί
κι εμείς γελούσαμε σαν τα παιδιά
την πέμπτη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
κρατούσαν δίκιο οι οχτροί
κι εμείς φωνάζαμε ζήτω και γεια
σαν κάθε μέρα...

Με αφορμή ένα σημείωμα της Αγάθης Γεωργιάδου για τη συλλογή Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα.

Με την ποιητική συλλογή Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα ασχοληθήκαμε πρόσφατα,σ' αυτή την ανάρτηση.Σήμερα επανερχόμαστε και αφορμή γι' αυτό μας έδωσε ένα σημείωμα της φίλης Αγάθης Γεωργιάδου,το οποίο και δημοσιεύουμε.Την ευχαριστούμε θερμά που μας το εμπιστεύτηκε.
Η Αγάθη Γεωργιάδου κατάγεται από την Κύπρο και είναι Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Γ΄ Αθήνας. Στο προσωπικό συγγραφικό της έργο περιλαμβάνονται άρθρα και εκπαιδευτικά βιβλία στην Αρχαία,  Νεοελληνική και Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Λογοτεχνικές Διαδρομές-Δοκίμια στην αρχαία και σύγχρονη Λογοτεχνία (2005),  Διαβάζοντας Κική Δημουλά (2001), Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες… Σημειώσεις στο περιθώριο των ποιημάτων που διαβάζουν οι ίδιοι οι ποιητές, 3 τόμοι (2006), Η Ποιητική Περιπέτεια. Μια περιδιάβαση στη νεοελληνική ποίηση μέσα από τους κυριότερους ιστορικούς σταθμούς και τα λογοτεχνικά ρεύματα (2006) κ.ά..

Σταύρος Σταύρου
Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα
Ακτίς, 2012

Αν και προχωρημένο καλοκαίρι, οι Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα φέρνουν κάτι από τη δροσιά του τίτλου τους. Τα ποιήματα της συλλογής έχουν τόση απλότητα στη δομή και στο «ξετύλιγμά» τους που μπορεί να τα παρομοιάσεις με φύλλα ανάλαφρα του φθινοπώρου που τα φυσάει ο άνεμος. Κι όμως δεν είναι ποίηση «εύκολη», ελαφριά. Τη διατρέχει μια ήρεμη μελαγχολία που πηγάζει από ένα βαθύτερο υπόστρωμα, όχι μόνο από μια ήρεμη επιφάνεια αλλά από ένα ταραγμένο βάθος. Η διπλή αυτή διαδρομή δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στους υφέρποντες στοχασμούς των ποιημάτων αλλά και στη γραφή τους, όπως μαρτυρεί και το μότο της συλλογής: «Η μεγαλύτερη φρίκη αγαπημένη, είναι να υπάρχεις ανάμεσα».

Στίχοι και στοχασμοί «υπάρχουν» ανάμεσα, συνυπάρχουν δημιουργώντας ένα ευχάριστο ξάφνιασμα στον αναγνώστη. Είναι οι στίχοι μιας δεύτερης ανάγνωσης, μιας δεύτερης σκέψης. Είναι στίχοι που ξεφυτρώνουν στο ενδιάμεσο των λέξεων και διαβάζονται παράλληλα, συνομιλούν με τους άλλους στίχους, τους απογυμνώνουν, τους ερμηνεύουν ή τους αναιρούν. Λειτουργούν δηλαδή ως ηχώ, ως δεύτερη φωνή, σαν αυτήν που δεν τολμούμε να αποκαλύψουμε αλλά την αφήνουμε να ακούγεται στο βάθος παράξενα, υπόκωφα:

Ανώνυμος

Πλησίασα στη μεγάλη χύτρα,
μοίραζαν το συσσίτιο στους απελπισμένους
«τι θέλετε;»
με ρωτάνε σ’ εκείνον τον πληθυντικό
που σ’ αφήνει μετά λειψό,
δεν είχα πιάτο 

                        …ούτε σπίτι,
ούτε σπίτι 

                ούτε καν όνειρα,
ούτε καν όνειρα,                   

                                 μες τους αιώνες…
τους είπα θέλω ένα όνομα
κι αυτό  θα ’ναι αρκετό
                                τι μένει …τίποτα.
μες τους αιώνες…

Με την πρωτότυπη αυτή σύλληψη, η ποίηση του Σταύρου μετατρέπεται σε ένα διάλογο ενώπιος ενωπίω: σαν να συνομιλεί ο ποιητής με τον εαυτό του, τονίζει λέξεις που ο άλλος του εαυτός δεν θέλει να ακούσει ή αφηρημένα επαναλαμβάνει κάτι (όπως τόσοι άνθρωποι γύρω μας άχρωμα επαναλαμβάνουν τα ίδια) ή σχολιάζει ό, τι λέγεται ή γράφεται σαν να το λέει κάποιος άλλος. Θα μπορούσαν μάλιστα να διαβαστούν σαν ένα ξεχωριστό, δεύτερο ποίημα.

Την ποίηση του Σταύρου χαρακτηρίζει μια αφοπλιστική ειλικρίνεια: μέσα από τις απλές καθημερινές λέξεις της μπορεί να ανακαλύψει ο αναγνώστης νοήματα-διαμάντια που μιλούν για τις καθημερινές αβεβαιότητες και ανασφάλειές μας, για τα χιμαιρικά μας όνειρα, για σκέψεις και έρωτες ανομολόγητους, για τις «διάφανες λύπες» μας. Ο ήχος της ποίησής του ακούγεται σαν μια μελαγχολική φωνή αηδονιού, σαν ένα παλιό καλό λυρικό τραγούδι (όπως της Πολυδούρη ή του Ουράνη) που ντύθηκε όμως κι ανανεώθηκε με μοντέρνο ένδυμα: με λέξεις και στίχους λιτούς, καβαφικούς, πεζολογικούς, οι οποίοι όμως αποτυπώνουν ένα πλούτο  συναισθημάτων: διάχυτη θλίψη από την καθημερινή τριβή με ανούσια πράγματα, μιαν ενδότερη μοναξιά –αν και ο ποιητής συνυπάρχει μέσα στο πλήθος- όνειρα ακρωτηριασμένα, σκέψεις φευγαλέες που δεν ολοκληρώνονται…

Κάθε ποίημα καταγράφει μια μικρή ιστορία κι αφήνει μελαγχολικά στην ανάγνωση μια πικρή γεύση πως ό,τι ζούμε υπάρχει ή δεν υπάρχει. Ή μπορεί απλώς να ζει στο διάμεσο ή και στο διάκενο.

Αγάθη Γεωργιάδου     

********

Συμπληρώνουμε με δύο ακόμα ποιήματα της συλλογής:

Τετράγωνο ποίημα
 
Ονειρεύομαι να γράψω κάποτε
ένα τετράγωνο ποίημα.
Δεν το θέλω στρογγυλό ή άρτιο
θέλω μόνο ένα τετράγωνο ποίημα,
με τέσσερις αιχμηρές γωνιές,
στη μια καρφωμένη η ψυχή μου
στην άλλη να κρέμεται η ζωή που ονειρεύτηκα
μια φορά …για τις αιχμές του και μόνο…
επί ποιήματος κρεμάμενος
στην τρίτη να στεγνώνουν τα όνειρά μου
κι η τέταρτη να χάσκει
γεμάτη υποσχέσεις 

για το μέλλον.
 
********


*********
…Εκείνο με τις εικόνες
 
                 …ζήσαμε δε ζήσαμε,
Η θάλασσα προσπαθεί ν’ αποκαλύψει
                           ποιος να εξηγήσει,
ένα μεγάλο μυστικό
                         ποιος να πει…
ή το λιγότερο
να συναρμολογήσει ξανά
τους παιδικούς εαυτούς μας,
αυτά που χάσαμε κάποτε για ένα παγωτό
ή ένα μεταχειρισμένο ποδήλατο,
τα φωταγωγημένα δρομάκια
όλο και πιο σκοτεινά
- ανεξήγητο βέβαια αν σκεφτείς
πως τα παιδιά πάντα χαμογελούσαν -
πράγματα εδώ κι εκεί
φλόγες να τρεμοπαίζουν σ’ ένα όνειρο,
ζήσαμε δε ζήσαμε
ποιος θ’ απαντήσει το φρικτό ερώτημα,
να εξηγήσει,
Ουρανέ,
άνοιξε πάλι το παιδικό βιβλίο με τις εικόνες
και θύμισέ μας
πώς είναι να κάνει κανείς όνειρα…
*********             

"Κι ήθελε ακόμη..." Στον Μανόλη Αναγνωστάκη

Μανόλης Αναγνωστάκης(1925-2005)

Άλλη μια ανάρτηση στον αγαπημένο μας ποιητή.Στον ποιητή που έφυγε σαν σήμερα,το 2005.Πάντα αληθινός,πάντα επίκαιρος ο Αναγνωστάκης θα μας μιλά μέσα από τα ποιήματά του αλλά και μέσα από τη σιωπή, που συνειδητά υιοθέτησε ως τρόπο επικοινωνίας,αρκετά χρόνια πριν πεθάνει.

Αφιερώματα του ιστολογίου μας στον ποιητή:

- Μ.Αναγνωστάκης,86 χρόνια από τη γέννησή του

- Προς το παρόν...

- Επίλογος

-Μ.Αναγνωστάκης(blog "Κάτι Άλλο")

Για τον Αναγνωστάκη (ενδεικτικά):

- ΕΚΕΒΙ

- ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Εξαιρετικά τα αφιερώματα της ΕΡΤ:

- ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ 

- ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ,ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Κι ήθελε ακόμη...
Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. 'Όμως
 εγώ
Δεν παραδέχτηκα την ήττα. 'Έβλεπα τώρα
Πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω
Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλό
γες.
Μιλάτε, δείχνετε πληγές αλλόφρονες στους δρόμους
Τον πανικό που στραγγαλίζει την καρδιά σας σα
 σημαία
Καρφώσατε σ' εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το
εμπόρευμα
Η πρόγνωσίς σας ασφαλής: Θα πέσει η πόλις.

Εκεί, προσεχτικά, σε μια γωνιά, μαζεύω με τάξη,
Φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο
Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω
Με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα, πλέκω
Με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω.

'Όρθιος και μόνος σαν και πρώτα π ε ρ ι μ έ ν ω.
(Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
****

****

Κάθε πρωί...

(Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ)

****

Κάτω απ΄τις ράγες...

(Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ 3)

****

"...Πριν μάθουν πως εγώ

Είναι γραμμένο για πάντα να ζήσω".

(Εδώ...)

Θέματα Ιστορίας - Παγκύπριες Εξετάσεις 2012

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2012

Μάθημα: Ιστορία

Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Τρίτη, 29 Μαΐου 2012

            07:30 – 10:30

1. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από έξι (6) σελίδες και τρία (3) μέρη. 2. Να απαντήσετε ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις και των τριών (3) μερών.

ΜΕΡΟΣ Α΄                                                                                                                     

                                                                                                                                       (20 μονάδες)

Α1.    Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή λάθος, γράφοντας στο τετράδιο εξέτασής σας τη λέξη «σωστό» ή «λάθος», δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:

α.  Στο Συνέδριο της Βιέννης πρωτοστάτησαν ο καγκελάριος της Αυστρίας Μέτερνιχ, ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας κόμης Κάσλρι και ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ταλεϋράνδος.

β.   Η ανεξαρτησία των χωρών της Λατινικής Αμερικής κατοχυρώθηκε με το δόγμα Τρούμαν.

γ.   Η Βιομηχανική Επανάσταση εκδηλώθηκε και εδραιώθηκε στη Γαλλία και επεκτάθηκε στην Αγγλία. 

δ.  Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ είχε συνυπογράψει από κοινού με τον Τσόρτσιλ το Χάρτη του Ατλαντικού.

ε.    Οι «Επίστρατοι» αποτελούσαν τη δύναμη κρούσης των βενιζελικών.

      

στ.  Κατά τη Συνδιάσκεψη του Μονάχου ο Χίτλερ παραιτήθηκε των γερμανικών διεκδικήσεων στα εδάφη της Τσεχοσλοβακίας.

      

ζ.   Η Συνθήκη του Νεϊγύ επιβεβαίωσε την ελληνική κυριαρχία επί των εδαφών μεταξύ του Έβρου και του Νέστου.  

η.   Ο Γλάδστων υποστήριζε την παραχώρηση της Κύπρου στην Ελλάδα μέσω ενός δίκαιου διακανονισμού.

θ.   Το καθεστώς «νομής και κατοχής» της Κύπρου από τη Βρετανία τερματίστηκε το 1914, με την προσάρτηση του νησιού.

 ι.    Τα δεκατρία σημεία είχαν χαρακτηρισθεί ως «υποδεικνυόμενα μέτρα για την απομάκρυνση των αιτίων τριβής μεταξύ των δύο κοινοτήτων».

(10 x 1= 10 μονάδες)

Α2.      Καθένα από τα στοιχεία της στήλης Β΄ αντιστοιχεί με μια προσωπικότητα της στήλης Α΄. Να γράψετε στο τετράδιο εξέτασής σας τους αριθμούς της στήλης Α΄ και δίπλα από τον καθένα το γράμμα της στήλης Β΄ που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Προσοχή: Δύο προσωπικότητες της στήλης Α΄ περισσεύουν.

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β΄
1. Αλέξανδρος Κερένσκυ 2. Ρομπέρ Σουμάν 3. Ανδρέας Παπανδρέου 4. Κωνσταντίνος Καραμανλής 5. Ντην Άτσεσον 6. Ρόμελ 7. Αλέξανδρος Παπαναστασίου	α. Αβασίλευτη δημοκρατία, 1924 β. Ελ Αλαμέιν γ. Αμερικανός πολιτικός με ρόλο     «μεσολαβητή» στο κυπριακό πρόβλημα δ. Επικεφαλής προσωρινής      κυβέρνησης της Ρωσίας, 1917 ε. Ιδρυτής  της Νέας Δημοκρατίας

                                                                                                                             (5 x 2= 10 μονάδες)

ΜΕΡΟΣ Β΄                                                                                                                      

(45 μονάδες)

Β1.      Να γράψετε σύντομα κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω, με βάση

τα ζητούμενα των παρενθέσεων:

α.   Φιλική Εταιρεία 

       (χαρακτήρας, χρονικό πλαίσιο, ιδρυτές, σκοπός ίδρυσης

        και επιμέρους στόχοι)

β.   Κοινωνία των Εθνών

       (κύριος σκοπός, σύστημα «συλλογικής ασφάλειας», διεύρυνση του 1926)

γ.   Τριμερής διάσκεψη του Λονδίνου, 1955

       (συμμετέχοντες και συνέπειες)

(3 x 5= 15 μονάδες)

Β2.   Σε κείμενο έκτασης 220-250 λέξεων, να ορίσετε το Ανατολικό Ζήτημα και να παρουσιάσετε στο πλαίσιό του το Ζήτημα των Στενών, μέχρι τις παραμονές του Κριμαϊκού Πολέμου. Στο κείμενό σας να εντάσσονται λειτουργικά και οι παρακάτω όροι:

Ανατολική Μεσόγειος, παρουσία Ρώσων, ανάχωμα, δικαίωμα εξόδου

(15 μονάδες)

Β3.   Σε κείμενο έκτασης 140-160 λέξεων, να παρουσιάσετε τις νομοθετικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις του Ελευθέριου Βενιζέλου κατά την περίοδο 1911-1912.

 (15 μονάδες)

ΜΕΡΟΣ Γ΄                                                                                                               (35 μονάδες)

ΠΡΟΣΟΧΗ:  -  Ορθή είναι η απάντηση που τεκμηριώνεται επαρκώς, με βάση στοιχεία από τις πηγές που παρατίθενται, καθώς και άλλα ιστορικά γεγονότα.

          -  Η αντιγραφή αυτούσιων χωρίων από τις πηγές, χωρίς περαιτέρω

             επεξεργασία τους, αξιολογείται με μηδέν μονάδες.

Γ1.                                                                                                                                    

                                                                                                                                   

  (10 μονάδες)

                 

Μπροστά στο Κυβερνείο – Προεδρικό Μέγαρο, 1960.

Πηγή φωτογραφίας: Αντρέας Νικολαΐδης στο Ανδρέας Κλ. Σοφοκλέους, Σκαπανείς της Κυπριακής Φωτοδημοσιογραφίας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού – Πολιτιστικές Υπηρεσίες, Λευκωσία 2000, σελ. 237.   

Αφού παρατηρήσετε με προσοχή τη φωτογραφία της προηγούμενης σελίδας και τη λεζάντα της και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα:

α. Να αναφέρετε τα ιστορικά πρόσωπα που εικονίζονται στο κέντρο της φωτογραφίας (αριθμοί 3,4 και 5) καθώς και την ιδιότητά τους, όταν λήφθηκε η φωτογραφία. 

                                                                                                                                   (6 μονάδες)

β.   Με ποιο ιστορικό γεγονός συνδέεται η πιο πάνω φωτογραφία; 

                                                                                                                                   (2 μονάδες)

γ.   Με ποιες προηγηθείσες συμφωνίες συνδέονται τα πιο πάνω ιστορικά πρόσωπα; (απλή αναφορά)                                                                                                 (2 μονάδες)

Γ2.                                                                                                                               

                                                                                                                                          (10 μονάδες)

Σύγχρονος χάρτης της Ελλάδας

Αφού παρατηρήσετε με προσοχή το χάρτη της προηγούμενης σελίδας και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα:

α. Να παρουσιάσετε την εδαφική συγκρότηση και διεύρυνση του ελληνικού κράτους από το 1832 έως το 1913, αναφέροντας τα σχετικά ιστορικά γεγονότα (πόλεμοι, συνθήκες, παραχωρήσεις).     

                                                                                                                                     (7 μονάδες)

β. Να κατονομάσετε την εντός των ορίων του ελληνικού κράτους χερσαία γεωγραφική περιοχή, η οποία βρίσκεται στα βορειοδυτικά του, έτσι όπως αυτό διαμορφώθηκε το 1913.

                                                                                                                                     (3 μονάδες)

Γ3.                                                                                                                                     

                                                                                                                                          (15 μονάδες)

«Από το Στετίνο* στη Βαλτική μέχρι την Τεργέστη** στην Αδριατική, ένα σιδηρούν παραπέτασμα έχει απλωθεί κατά μήκος της (ευρωπαϊκής) Ηπείρου. Πίσω από τη διαχωριστική αυτή γραμμή βρίσκονται όλες οι πρωτεύουσες των παλαιών κρατών στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Η Βαρσοβία, το Βερολίνο, η Πράγα, η Βιέννη, η Βουδαπέστη, το Βελιγράδι, το Βουκουρέστι και η Σόφια, όλες αυτές οι διάσημες πόλεις και οι πληθυσμοί γύρω τους βρίσκονται κάτω από αυτό που πρέπει να ονομάσω σοβιετική σφαίρα και όλοι υπόκεινται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όχι μόνο σε σοβιετική επιρροή, αλλά σε μεγάλο – και τις περισσότερες φορές αυξανόμενο – βαθμό στον έλεγχο της Μόσχας.  […] Τα κομμουνιστικά κόμματα, τα οποία ήταν πολύ μικρά σε όλες αυτές τις ανατολικές χώρες της Ευρώπης, έχουν ανέλθει σε εξέχουσα θέση και δύναμη πολύ περισσότερη από τις ψήφους τους και επιζητούν παντού να αποκτήσουν ολοκληρωτικό έλεγχο. Αστυνομικές κυβερνήσεις επικρατούν σχεδόν παντού και μέχρι στιγμής, με εξαίρεση την Τσεχοσλοβακία, δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία. […] Αυτή σίγουρα δεν είναι η ελεύθερη Ευρώπη την οποία πολεμήσαμε να κτίσουμε. Ούτε είναι μια Ευρώπη η οποία επιτρέπει μια μόνιμη ειρήνη. […] Δεν πιστεύω ότι η Ρωσία επιθυμεί τον πόλεμο. Αυτό που επιθυμεί είναι οι καρποί του πολέμου και η απεριόριστη εξάπλωση της δύναμής της».

Αποσπάσματα ομιλίας του Βρετανού πρωθυπουργού Τσόρτσιλ στις ΗΠΑ ενώπιον του Προέδρου Τρούμαν, 5 Μαρτίου 1946.

«Δεν μπορεί κανείς να ξεχάσει το ακόλουθο γεγονός: Οι Γερμανοί διενήργησαν την εισβολή τους στη ΕΣΣΔ μέσω της Φινλανδίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Ουγγαρίας. Οι Γερμανοί μπορούσαν να κάνουν την εισβολή τους  μέσα από αυτές τις χώρες γιατί, εκείνη τη χρονική στιγμή, υπήρχαν κυβερνήσεις στις χώρες αυτές εχθρικές απέναντι στη Σοβιετική Ένωση. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής και κατοχής, η Σοβιετική Ένωση είχε 20 εκατομμύρια περίπου απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. [...] Μπορεί κάποιοι να προσπαθούν να ρίξουν στη λήθη αυτές τις θυσίες των Σοβιετικών, που συνέβαλαν στην απελευθέρωση της Ευρώπης από το χιτλερικό ζυγό. Αλλά η Σοβιετική Ένωση δεν μπορεί να τις ξεχάσει. Επομένως, πώς μπορεί να εκπλήσσεται κάποιος, επειδή η Σοβιετική Ένωση, μεριμνώντας για τη μελλοντική της ασφάλεια, προσπαθεί ώστε αυτές οι χώρες να έχουν κυβερνήσεις φιλικές προς τη Σοβιετική Ένωση;»

Αποσπάσματα συνέντευξης του Σοβιετικού ηγέτη Στάλιν στην εφημερίδα Πράβντα, 14 Μαρτίου 1946.

(Τα δύο παραθέματα βασίζονται σε αποσπάσματα από:

-     Winston Churchill, The Sinews of Peace. Quoted in Mark A. Kishlansky, ed., Sources of World History (New York, Harper Collins, 1995) pp. 298-302.

(http://www.historyguide.org/europe/churchill.html)

-     Modern History Sourcebook

(http://www.fordham.edu/Halsall/mod/modsbook46.asp#The Cold War).

-     Columbia American History Online (http://caho-test.cc.columbia.edu/ps/10099.html).

-     S. Berstein & P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, Αθήνα 1997, τόμ. 3, σ. 177.

-     Η Μεγάλη Ιστορία του 20ού αιώνα, Αθήνα 2002, τόμ. 5, σ. 14.)

Στετίνο*: Πόλη στα Βορειοδυτικά της Πολωνίας.

Τεργέστη**: Πόλη στα Βορειοανατολικά της Ιταλίας.

Με βάση τα παραθέματα της προηγούμενης σελίδας και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα:

(α) Ποια είναι η θέση του Τσόρτσιλ το 1946 για τις προθέσεις και τις επιδιώξεις της Σοβιετικής Ένωσης; Πώς δικαιολογεί ο Άγγλος πρωθυπουργός αυτή του τη θέση;                                                                                                                                                                                                            (6 μονάδες)

(β) Ποια επιχειρήματα αντιτάσσει ο Στάλιν στις θέσεις του Τσόρτσιλ υπερασπιζόμενος τη σοβιετική πολιτική;                                                                                          

                                                                                                                             (6 μονάδες)

(γ) Με ποιες συμφωνίες που είχαν συναφθεί μεταξύ των δύο μερών (1944 και 1945) σχετίζονται οι πιο πάνω δηλώσεις;     

                                                                                                                           (3 μονάδες)

                                             ΤΕΛΟΣ

"Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα" Σταύρος Σταύρου(Προσθήκη)

Σχέδιο εξωφύλλου:Έλενα Ματθαίου

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ακτίς η ποιητική συλλογή του Σταύρου Σταύρου «Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα».   Η συλλογή είναι η τρίτη από τη σειρά Ποιητικές Φωνές του νεοσύστατου Εκδοτικού Οίκου Ακτίς. Θυμίζουμε τα δύο βιβλία που προηγήθηκαν «Ατελέσφορη Αποδημία» του Κωνσταντίνου Ωσηέ και  «Το τσίρκο των στοχασμών» του Ιάσωνα Σταυράκη. Η νεοεκδοθείσα ποιητική φωνή, κατά τη γνώμη μου, έρχεται να ενισχύσει την αξιέπαινη προσπάθεια των ιδρυτών του «Ακτίς» για ποιοτική παρουσία στην πνευματική ζωή του τόπου μας.
Η συλλογή «Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα» αποτελεί την πρώτη ποιητική παρέμβαση του νέου Κύπριου ποιητή, Σταύρου Σταύρου. Παρέμβαση που, όχι μόνο δε θα περάσει απαρατήρητη, αλλά θα έχει  και συνέχεια. Και τούτο, γιατί τα δείγματα της πρώτης ποιητικής γραφής του Σταύρου προδιαθέτουν γι΄αυτή την εξέλιξη.
Στο σύντομο αυτό σημείωμα γίνεται μια απόπειρα ανάγνωσης και κατανόησης της ποίησης του Σταύρου.
Κάνω αρχή με ένα εύρημα που ξενίζει, ίσως, με την πρώτη ματιά τον αναγνώστη, ωστόσο, το θεωρώ πρωτοποριακό και τολμηρό. Το εύρημα  αφορά την τεχνική και συγκαταλέγεται στα θετκά στοιχεία του έργου. Τα ποιήματα μέσα στα ποιήματα, οι «ένθετοι στίχοι»,θα λέγαμε, που ως προς τη μορφή επιδέχονται διπλή ανάγνωση, ως προς το περιεχόμενο όμως, επιδέχονται πολλαπλές. Σ΄αυτά τα «παρένθετα» ποιήματα το σημασιολογικό βάρος των λέξεων μετακινείται ανάλογα κάθε φορά. Συμπληρώνουν το κύριο βάρος του ποιήματος και δείχνουν, ίσως, στον υποψιασμένο αναγνώστη τον τρόπο της νοηματικής προσέγγισης.
 Στο ποίημα για παράδειγμα «Σαν τους άστεγους» είναι «εγκιβωτισμένοι» οι στίχοι: …εγκαταλειμμένα/και ανεπαρκή, δίχως ελπίδα γυρνούν/μισοτελειωμένα/να κοιμηθούν…,στίχοι που συνάπτονται με το «γυρνούν τα σ΄ αγαπώ μας»,στίχοι που κάλλιστα θα μπορούσαν να αποτελούν ένα αυτοτελές ποίημα. Το ίδιο ισχύει και για αρκετά από τα υπόλοιπα ποιήματα. Στο ποίημα «Συμβούλιο» οι στίχοι «…αμέτρητα φθινόπωρα πεσμένα στο χώμα/και τόσοι χειμώνες μαζεμένοι/στο βάζο…», έχουν από μόνοι τους μια αυτοτέλεια.
Ο τίτλος της συλλογής «Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα», πρωτότυπος και ευφάνταστος, παραπέμπει στη θεματική της θλίψης, της ματαίωσης και της διάψευσης. Στοιχεία που διατρέχουν, ανάμεσα σε άλλα, την ποίηση του Σταύρου. Επιπρόσθετα, την διακρίνει μια ωριμότητα,  που προϋποθέτει εσωτερικότητα και διαδρομές αναζήτησης. Παραθέτω ενδεικτικά: «…ρίχνω μια- μια τις θλίψεις μου/στην κλεψύδρα του χρόνου,/για να με πάρει ο ύπνος./(Νυχτερινό). «…ξέρω βέβαια, πως δεν είναι παρά/ένα ακόμα από τα άπειρα ονόματα της λύπης/(Έστω ένα κερί). «…Ουρανέ,/άνοιξε πάλι το παιδικό βιβλίο με τις εικόνες/και θύμισέ μας/πώς είναι να κάνει κανείς όνειρα…/»( …Εκείνο με τις εικόνες) «…Είναι που κάποτε πίστευα πως/θα σώσω μια μέρα τον κόσμο./» (Συνειδητοποίηση).

 Έντονη είναι και η υπαρξιακή αγωνία που διακρίνει τα ποιήματα της συλλογής, καθώς και η φιλοσοφική διάθεση. «…σας λέω με το χέρι στην καρδιά/πως ήταν τόση η μοναξιά μου/που θα μπορούσα, αν δεν ήμουν πεθαμένος,/να πεθάνω…/» (Αν δεν ήμουν).  Στο ποίημα «Ανώνυμος» δηλώνει «…τους είπα θέλω ένα όνομα/κι αυτό θα΄ναι αρκετό/μες τους αιώνες…/» ή στο «Μόνον αυτήν» «…πως έζησα σαν τα ακατάληπτα λόγια ενός άρρωστου/που την ύστατη ώρα/καταλαβαίνει επιτέλους το νόημα της ύπαρξης/μα δεν τον παίρνει ο χρόνος να το πει./»
 Παράλληλα, ο ποιητής με μια αξιοθαύμαστη στωικότητα που δε συνιστά  αποστασιοποίηση δηλώνει: «..Τώρα ξέρω βέβαια/πως μήτε εμένα θα σώσω…/»(Συνειδητοποίηση) ή «…κι εγώ στη μέση αναποφάσιστος/δίχως ελπίδα σωτηρίας/» (Σταυροδρόμια).  Ο ποιητής, καταλαγιασμένος, χωρίς θυμό και οργή, εντοπίζει το άδικο και το ανοίκειο, ξέρει τις αιτίες του αλλά παράλληλα ο ρεαλισμός του είναι εμποτισμένος με έντονη ευαισθησία και συναίσθημα.
Στα θετικά της ποίησης του Σ.Σταύρου συγκαταλέγεται και μια καθαρότητα στο βλέμμα. Θα έλεγε κανείς ότι ανοίγεται στον αναγνώστη με μια ευαισθησία που τον κερδίζει,   υποδεικνύοντάς του ταυτόχρονα να ξεπεράσει τη σκληρή πραγματικότητα και να αναζητήσει την ελπίδα, όσο κι αν αυτή είναι αμυδρή. Δεν αποπνέει μιζέρια αυτή η συνειδητοποίηση, δεν προκαλεί αποστροφή αλλά μια διάθεση για ενδοσκόπηση και αυτογνωσία.
 Μοναχική, γοητευτικά λυπημένη και τρυφερή, η ποιητική γραφή του Σταύρου Σταύρου μας καλεί να την αφουγκραστούμε. Μας καλεί να ακολουθήσουμε τις σιωπές της, να συμπορευτούμε με τις λέξεις της, να εμβαθύνουμε στις ανησυχίες της. Χωρίς εμμονές σε τυπικές αναλύσεις και κατακερματισμούς της ποιητικής ουσίας.

Μπορεί ο Σταύρου να δηλώνει «Δεν είμαι ποιητής. Ούτε θα γίνω ποτέ ποιητής… Αφήνω μόνο λέξεις εδώ κι εκεί, ελπίζοντας να πάνε μια μέρα με τα σπουργίτια στον ουρανό…»,όμως εύλογα γεννιέται η απορία. Ποιοι είναι, εν τέλει, οι ποιητές;

Εύα Νεοκλέους

Σημείωμα του ποιητή:

Γεννήθηκα κάποια στιγμή σ΄ένα νησί που ήταν μια φορά ήπειρος και θα πεθάνω κάποτε σε μιαν ήπειρο που θα΄θελε όσο τίποτε να ήταν νησί.Αγάπησα την ποίηση κι εκείνη με αγάπησε πολύ λιγότερο,με αποτέλεσμα ό,τι γράφω να μην ξεφεύγει ποτέ από τη σκιά της παρα-ποίησης.Δεν γράφω για να θυμηθώ και οπωσδήποτε δεν γράφω για να ξεχάσω.Στην πραγματικότητα γράφω,γιατί δεν αντέχω τον ήχο της φωνής μου.Είναι που μικρός ήθελα να΄μαι ένα ταπεινό σπουργίτι κι όχι να έχω τη λαλιά των ανθρώπων.Έτσι οι λέξεις μου δεν έχουν να πουν τίποτε άλλο,πέρα από τα αυτονόητα:γεννήθηκα και θα πεθάνω και στο διάστημα που μεσολαβεί πασχίζω να αποδείξω το αντίθετο και των δύο...

Κάτι σαν πρόλογος…

Όταν μελαγχολώ,κατασκευάζω πυρπολημένους ορίζοντες

από τα ηλιοβασιλέματα των παραμυθιών

                                               Καίγονται,τα κοιτώ

και τα φτερά των μονόκερων

                                    ατάραχος,δεν έχει σημασία,

και τους καταστρέφω αμέσως μετά με μια πεζή σκέψη

                                       καίγονται και γίνονται

ή με την εφεύρεση ενός νοήματος εξαίσιου μεν,

                                         στάχτη…

χωρίς σημασία δε

και αυτή η τιμιότητα στάθηκε πάντα

η δικλείδα ασφαλείας μου…

****

 

Σαν τους άστεγους

Γυρνούν τα σ΄ αγαπώ μας μισοτελειωμένα μπλουζ

κι είναι ετούτο τόσο φρικτό, …εγκαταλειμμένα

να μένει μισοτελειωμένο ένα μπλουζ,

σαν να έκλαψε η ψυχή μισό λυγμό

και δάκρυ στεγνό,

                     και ανεπαρκή,δίχως ελπίδα γυρνούν

γυρνούν τα σ΄αγαπώ μας τις νύχτες,

                                                            μισοτελειωμένα

σαν τους άστεγους

                           να κοιμηθούν…

και ψάχνουν ετούτα μια γέφυρα να περάσουν απέναντι

ή να κοιμηθούν από κάτω.

****

 

Συνειδητοποίηση

Απόψε στέλνω τις λέξεις μου

να πάνε στο διάολο,

εκεί που πάνε οι ερμαφρόδιτες χαρές

κι οι ελπίδες με ημερομηνία λήξης.

Είναι που κάποτε πίστευα πως

θα σώσω μια μέρα τον κόσμο.

Τώρα ξέρω, βέβαια,

       …ξέρω πια πως είναι

Πως μήτε εμένα θα σώσω…

               Αργά, όλο και πιο αργά…

****

 

Σταυροδρόμια

…κλειστά λόγω λύπης κι εγώ

Στέκομαι στη γέφυρα,

                   ξαγρυπνούσα ψάχνοντας…

μπροστά μου άνθρωποι που σώθηκαν,

γιατί ήταν αμαρτωλοί,

πίσω μου αυτοί που σώθηκαν γιατί δεν ήταν,

κι εγώ στη μέση αναποφάσιστος

δίχως ελπίδα σωτηρίας.

****

 

Η απολογία του Αίαντα

Αφού εξήγησα όσα είχα πράξει

κι όσα δεν έπραξα ποτέ

από θάρρος ή δειλία

μάζεψα τις πιο κοφτερές λέξεις μου

και τις κάρφωσα σπαθιά όρθια στην άμμο.

Ύστερα έπεσα πάνω τους

                               …της ψυχής μου το σπαθί, σκότωσε το

με όλο το βάρος του κορμιού μου

                        μεγαλύτερο εχθρό μου…

κι όλη την ελαφρότητα της ψυχής μου,

οι άλλοι, βέβαια, δεν είδαν το πρωί

παρά ένα σπαθί στο σώμα μου

δεν είδαν όλες εκείνες τις λέξεις

στην ψυχή μου…

****

 

Το μεγάλο μυστικό

                                …με τόσα αστέρια είχατε κάποτε

                                  αγαπηθεί,

…κι ενώ ο πατέρας μου εξηγούσε

 πώς έπρεπε να ζήσω

                                       κάπου,κάποτε,αλλά πού;
εγώ σκεφτόμουν πως είναι αδύνατο

 ετούτο το πράγμα,
με τόσα αστέρια εκεί έξω,
μ' εκείνο το φεγγάρι,

                                      πάνω στην άμμο,πάνω στην
ώσπου μια μέρα είχα πιει τόσο πολύ

                                           καυτή άμμο του χρόνου…
που έμαθα το μεγάλο μυστικό των αιώνων,
δε θα σας το πω όμως,
θα σας πω μόνο πως είναι τόσο σπουδαίο
όσο μια γυναίκα που δεν την γνώρισες
μα πρέπει να 'χατε κάποτε
αγαπηθεί τόσο πολύ...

 ****
 

Η πιο μεγάλη αλήθεια

Όταν με ρώτησαν «ποιος είσαι;»
τα σκυλιά γάβγισαν δυνατά,
μέσα στις σκοτεινές παραισθήσεις μου

                   …τα σκυλιά γαύγιζαν
δεν άκουσα καλά

 κι επανέλαβα την ερώτηση

                            την αλήθεια ένα μεσημέρι…
«ποιος είμαι;»
κι ήταν ετούτη ολόκληρη η ολόγυμνη

αλήθεια…

 ****

Μην ξεγελιέσαι με τις επιλογές,επιλογές

Οπτική γωνία
     δεν υπάρχουν μου είπε, μα τότε πώς; τον

Ποιος σώζεται,

    Ρώτησα ,μα δεν απάντησε, είχε ήδη
ποιος χάνεται και πώς,

       γεράσει…
δεν εξαρτάται από το ποια γωνία το βλέπεις,
του θύτη ή του θύματος,
εξαρτάται μόνο
από το πόσο σωσμένος νιώθεις
την ώρα που χάνεσαι.

****

Δεν είμαι

…λίγο κάθε μέρα, πολύ κάθε νύχτα…

Δεν είμαι ποιητής κι όμως

πεθαίνω σαν τέτοιος,

ένα κομμάτι μου κάθε μέρα,

νιώθω τα μέλη μου

που ξεκολλάνε από πάνω μου

και πεθαίνουν,

θα πεθάνω εκατομμύρια φορές,

λίγο κάθε μέρα,

μέχρι να πεθάνω σαν σύνολο

σαν να υπήρξα τέτοιο…

****

Προσθήκη(12/6/2012)

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πολίτης,

Κυριακή 10/6/2012, στο κυριακάτικο Παράθυρο
 ****
Προσθήκη(22/09/2012)

Φιλοτέχνηση:Εύα Νεοκλέους

Στίχοι-εικόνα:Σταύρος Σταύρου

Εκείνο με τις εικόνες,Σταύρος Σταύρου


****
Η ιστοσελίδα του βιβλίου στο facebook:
Προχωρημένοι χειμώνες και άλλα φθινόπωρα