(23 Οκτωβρίου 1925 - 15 Ιουνίου 1994)
Ό,τι έχω ιερό
"Να περιφρονώ τις συνήθειες των πολλών, τη λογική του κράτους και την "ηθική" των συγγενών μου.
Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές".
Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει
"Πάντα μ' απασχολούσε το γνωστό εμβατήριο όσες φορές τ' άκουγα.
Έλεγα μέσα μου, τι άραγες εννοεί; (...)
Σκέφτηκα, σαν κάτι να φωτίστηκε μέσα μου,
εφόσον η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ,
πάει να πει πως και ποτέ δεν θα αναστηθεί".
Για τις εθνικές γιορτές
"Παρελάσεις, εθνικόφρονα λογύδρια, παραστάσεις σχολικές κι άλλα παρόμοια ενισχύουν την ιδιότυπη φασιστική μας κληρονομιά.
Το περίφημον "πας μη Έλλην βάρβαρος".
Εθνικοί (α)κίνδυνοι
"Δε νομίζω ότι κινδυνεύουμε ως Έλληνες, αλλά ως Ελληνολάτρες".
Βιογραφικό
Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925
στην Ξάνθη. Ο πατέρας του ήταν από τη Κρήτη, από το Μύρθιο του Ρεθύμνου και η
μητέρα του από την Αδριανούπολη. Το 1931 μετακόμισαν στην Αθήνα, όπου μεγάλωσε
στο Παγκράτι.
Από την ηλικία των τεσσάρων ετών άρχισε να μελετάει πιάνο, ενώ από το 1940
έως το 1943 ανώτερα θεωρητικά με τον Μενέλαο Παλλάντιο, σημαντική μορφή της
ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής. Στο σχολείο είχε συμμαθητή τον Μίκη
Θεοδωράκη.
Άρχισε μαθήματα μουσικής στο ωδείο, τα οποία όμως εγκατέλειψε μετά την
Κατοχή.
Ο πόλεμος, η κατοχή και οι βιοποριστικές ανάγκες που δημιουργήθηκαν τον
έκαναν να αλλάξει κατεύθυνση.
Δούλεψε σαν εργάτης στο ΦΙΞ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοκονόμου,
νοσοκόμος… Σπούδαζε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ γαλουχείτο από
καλλιτέχνες και διανοούμενους της γενιάς του μεσοπολέμου (Σεφέρης, Ελύτης,
Τσαρούχης, Γκάτσος, Σικελιανός).
Ακόμη γράφτηκε στη σχολή του θεάτρου Τέχνης του Κάρολου Κουν με σκοπό να
γίνει ηθοποιός. Τελικά εγκατέλειψε την ιδέα αυτή για να παραμείνει συνεργάτης
του Θεάτρου Τέχνης αλλά και του Εθνικού Θεάτρου, γράφοντας μουσική για πολλές
αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, καθώς και για έργα σύγχρονου ρεπερτορίου:
Μήδεια, Εκκλησιάζουσες, Όρνιθες, Οθέλλος, Αντιγόνη, Λυσιστράτη, Βάκχες,
Λεωφορείον ο πόθος, Ματωμένος Γάμος, Ευρυδίκη, Γυάλινος κόσμος, Απόψε
αυτοσχεδιάζουμε κ.α. Έγραψε πολλά ελαφρά και λαϊκά τραγούδια.
Το 1948 επανέφερε στην επικαιρότητα το ρεμπέτικο τραγούδι
με την περίφημη διάλεξη που έκανε στο θέατρο Μουσούρη. Έτσι τα έργα του
"Έξι λαϊκές ζωγραφιές", "Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη"
και "Ο σκληρός Απρίλης του '45" υπήρξαν αφετηρία για την αναβίωση του
λαϊκού μας τραγουδιού. Συνεργάστηκε και με τον Βασίλη Τσιτσάνη στο τραγούδι
"Ο μήνας έχει δεκατρείς".
Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν έγραψε μουσική μόνο για το θέατρο, αλλά και για το
μπαλέτο και τον κινηματογράφο. Το 1949 ίδρυσε με τη Ραλλού Μάνου και το ζωγράφο
Σπύρο Βασιλείου το Ελληνικό Χορόδραμα, με το οποίο και παρουσίασε τα τέσσερα
μπαλέτα του: Μαρσύας(1949), Έξι λαϊκές ζωγραφιές (1950), Το καταραμένο
φίδι(1950) και Ερημιά(1957).
Το 1953 με μια άλλη σειρά διαλέξεών του με θέμα τους σύγχρονους και
κλασικούς συνθέτες, αποκάλυψε τους άγνωστους τότε Κόπλαντ, Προκόφιεφ,
Σοστακόβιτς, Μενόττι, Μπερνστάιν κ.α. στο ελληνικό ακροατήριο που είχε
απομονωθεί από τον υπόλοιπο κόσμο εξ αιτίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και των
δύσκολων μεταπολεμικών συνθηκών.
Παράλληλα με το θέατρο, από το 1946 ο Μάνος Χατζιδάκις συνέθεσε μουσική για 80
ελληνικές και ξένες ταινίες: Στέλλα(1955), Ο δράκος(1956), America America(1963), Blue(1967),
Ταξίδι του μέλιτος(1973) καθώς και μουσική για 2 ντοκιμαντέρ του Ζ. Κουστώ.
Το 1960 του απονέμεται το βραβείο OSCAR για
τη μουσική της ταινίας του Ζυλ Ντασέν "Ποτέ την Κυριακή".
Δύο χρόνια αργότερα ανέβασε στην Αθήνα την "Οδό Ονείρων",
παράσταση σταθμό για το ελληνικό μουσικό θέατρο, σε σκηνοθεσία Σολωμού και
σκηνικά Μ. Αργυράκη.
****
"Το βαλς των χαμένων ονείρων"
Στο διάστημα 1966-72 έζησε στη Νέα Υόρκη για εφοριακούς λόγους, ανακαλύφθηκε πως χρωστούσε 3,5 περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο και επέστρεψε, όταν εξόφλησε το χρέος.
Εκεί, έγραψε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, Ρυθμολογία (έργο για πιάνο), Ο μεγάλος ερωτικός (κύκλος τραγουδιών βασισμένος σε ποιήματα αρχαίων και νέων ποιητών) κ.α. Στην Αμερική ξεκίνησε και την εποχή της Μελισσάνθης, ένα μουσικό χρονικό της ζωής του.
Ο Μάνος Χατζιδάκις, προσωπικότητα πολύπλευρη και πολυδιάστατη. Εκτός από την σύνθεση, είχε και πολλές άλλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες: ίδρυσε και διηύθυνε την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών(1964-67), το Πολύτροπο, ένα μουσικό καφενείο στην Πλάκα όπου παρουσίαζε τα έργα του, αλλά και τα έργα νέων ανθρώπων που ο ίδιος πρότεινε (1972), τον Μουσικό Αύγουστο στο Ηράκλειο Κρήτης (Φεστιβάλ 1979), τους Μουσικούς Αγώνες στην Κέρκυρα(1981), το Τέταρτο (πολιτιστικό περιοδικό 1982), την δισκογραφική εταιρία Σείριος (1985) από την οποία εκδίδονταν τόσο δικά του έργα όσο και έργα νέων και καταξιωμένων δημιουργών, που δεν έβρισκαν εύκολα διέξοδο στην εμπορική δισκογραφία, την Ορχήστρα των χρωμάτων (ορχήστρα συμφωνικής μουσικής, 1989) και τέλος, το 1975 έγινε διευθυντής των ραδιοφωνικών προγραμμάτων της ΕΡΤ, αλλά τα ανανεωτικά του σχέδια δεν βρήκαν πρόσφορο έδαφος και έτσι παραιτήθηκε ένα χρόνο μετά.
****
"Αθανασία"
Το 1977 επέστρεψε στην ΕΡΤ
αναλαμβάνοντας αποκλειστικά το Τρίτο Πρόγραμμα.
Εκεί, πραγματοποίησε το
όραμά του, τα επόμενα πέντε χρόνια κατάφερε να τραβήξει την προσοχή μεγάλου μέρους
κοινού, πράγμα δύσκολο για ένα τέτοιο σταθμό, αλλά και γενικότερα να
δημιουργήσει σημαντικές νησίδες πολιτισμού.
Ο ίδιος δημοσίευσε τέσσερα
βιβλία με ποιήματα και σχόλιά του: Μυθολογία, Μυθολογία Δεύτερη, Τα σχόλια του
Τρίτου, Ο καθρέφτης και το μαχαίρι.
Η πηγαία έμπνευσή του, σε
συνδυασμό με τη φροντίδα του για την ανάπτυξη και την απόδοση της μελωδίας, η
σοβαρότητα των επιλογών του, ανάλογα με τα δεδομένα κάθε εποχής, αλλά και η
διάθεσή του να "παίξει" με την αλήθεια της, σηματοδοτούν μια πορεία
που αναμφισβήτητα αποτελεί κεντρικό σημείο αναφοράς για όποιον μπαίνει στον
ίδιο δρόμο.
Πέθανε
το απόγευμα της 15ης Ιουνίου του 1994.
Ο Μάνος Χατζηδάκις, αποτελεί,
αναμφίβολα, έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες μουσικοσυνθέτες.
****
"Κεμάλ"
.jpg)
