11 Ιουλ 2009

Όταν οι ακαδημαϊκοί "εγκαλούνται εις την τάξιν"

Άρθρο 16 του Συντάγματος της Ελλάδας:
1. H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες· η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. H ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα.


«Το εθνικό είναι αληθινό»;

Tου Tάκη Καμπύλη

Mήπως πρέπει να αμφισβητήσουμε τα λόγια του εθνικού μας ποιητή; Περί εθνικών σκοπιμοτήτων και ακαδημαϊκής ελευθερίας ο λόγος. Τους τελευταίους δεκαοκτώ μήνες μια σειρά αναφορών στον τύπο και κυρίως ερωτήσεων που κατέθεσε στη Βουλή το ΛΑΟΣ προς τον υπουργό Παιδείας είχαν στόχο να ελέγξουν τις ακαδημαϊκές διαδικασίες και να δείξουν με το δάχτυλο την «εθνικά ύποπτη» στάση και έρευνα ορισμένων Ελλήνων πανεπιστημιακών. Εκείνων δηλαδή που δεν συντάσσονται με την «εθνική γραμμή» των αυτόκλητων πατριωτών και κινούνται -όπως άλλωστε οφείλουν- στο χώρο της κατοχυρωμένης ακαδημαϊκής ελευθερίας. Τελευταίο κρούσμα τέτοιας παρέμβασης αφορά Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Προς γνώση και συμμόρφωση.

Η ιδιότητα του πανεπιστημιακού εξαρτάται από την καταστατική συνθήκη της ακαδημαϊκής ελευθερίας, δηλαδή την ελευθερία έρευνας και διδασκαλίας. Η ακαδημαϊκή ελευθερία έχει διπλή όψη, ενδο-πανεπιστημιακή και εξω-πανεπιστημιακή, αφορά τόσο τα όργανα της Πολιτείας όσο και την κοινότητα των πανεπιστημιακών. Η ευθύνη που αναλογεί στην πρώτη είναι σαφής και χιλιοειπωμένη, όπως θεμελιακά την κατοχυρώνει το άρθρο 16 του Συντάγματος. Σταδιακά όμως το αυτονόητο αρχίζει να ξεθωριάζει και τα όριά του άρχισαν να γίνονται ζήτημα πολιτικής εκτίμησης με γνώμονα την «εθνική ορθότητα». Η κυβέρνηση αντί να προτάσσει την αδιαπραγμάτευτη ισχύ της ακαδημαϊκής ελευθερίας άρχισε να παραπέμπει τα ερωτήματα στα ίδια τα Πανεπιστήμια για να ελέγξουν το αληθές της «κατηγορίας». Η τακτική είναι γνωστή, από το πολύ το λέγε-λέγε, κάτι θα μείνει.

Η διολίσθηση αυτή μας πηγαίνει πολλές δεκαετίες πίσω όταν τα πολιτικά, τότε, φρονήματα παραμέριζαν την ακαδημαϊκή και επιστημονική ικανότητα και καινοτομία. Το ζήτημα άρχισε να φυσικοποιείται, δηλαδή να θεωρείται ότι είναι φυσιολογικό φαινόμενο ένας πανεπιστημιακός να κατηγορείται δημόσια για όσα συζητά, ερευνά και διδάσκει. Όχι για την επάρκεια των λόγων, γραπτών και έρευνάς του -θέματα που υπόκεινται στην ακαδημαϊκή κριτική- αλλά για τη μη συμμόρφωση με την «εθνική ορθότητα», όπως αυτή ορίζεται μονομερώς και με θράσος από εκείνον που διαθέτει τα μέσα να κατηγορεί ανέλεγκτα και ανέξοδα. Το βήμα της Βουλής εν προκειμένω.

Η απάντηση που αξίζει να λάβουμε υπόψη μας ήρθε τελικά από το Στρασβούργο, και μάλιστα από ένα δικαστικό όργανο στο οποίο υπόκειται και η δική μας έννομη τάξη: το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε παρόμοια υπόθεση, που συνέβη σε τουρκικό πανεπιστήμιο, υπογράμμισε «τη σημασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η οποία περιλαμβάνει την ελευθερία των πανεπιστημιακών να εκφράζουν χωρίς επιπτώσεις τη γνώμη τους για το πανεπιστημιακό ίδρυμα ή σύστημα στο οποίο εργάζονται και την ελευθερία να μεταφέρουν σε τρίτους τη γνώση και την αλήθεια που κατέχουν, χωρίς περιορισμούς» (απόφαση Sorguc κατά Τουρκίας, 23.6.2009).


Πηγή:Καθημερινή,9-7-2009

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Αλήθεια, αυτή η "Καθημερινή" είναι ακόμα... "δεξιά" (!), ή κάνει πρωτάθλημα εθνομηδενισμού με την "Ελευθεροτυπία" και την "Αυγή";