Νίκος Καββαδίας:Ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων

Προσθήκη(10-2-11)

Πέρασε ένας χρόνος από την περσινή ανάρτηση.Συμπληρώνονται φέτος 101 χρόνια από τη γέννηση και 36 χρόνια από το θάνατο του Ποιητή.Αφιερώματα,εκδηλώσεις,συναυλίες,άρθρα,συζητήσεις έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται προς τιμήν του.Ωστόσο,ποτέ όλα τούτα δε θα είναι αρκετά...Ο Καββαδίας θα είναι πάντα ζωντανός,ανάμεσά μας και τα τραγούδια του θα είναι πάντα εξαιρετικά δημοφιλή,ιδιαίτερα στους νέους.

*************

Α. Ταπεινός

Αθήνα 1943

Οι δρόμοι κόκκινες γιομάτοι επιγραφές
τρανά την ώρα διαλαλούν την ορισμένη.
Αγέρας πνέει βορεινός απ' τις κορφές
κι αργοσαλεύουνε στα πάρκα οι κρεμασμένοι.
Μες στην Αθήνα όλα τα πρόσωπα βουβά
και περπατάν αργά στους δρόμους "εν κινδύνω"
ώς τις εφτά που θ' ακουστεί "Σιστάς Μοσκβά"
και στις οχτώ (βάλτ' το σιγά) "Εδώ Λονδίνο".

Φύσα ταχιά σπιλιάδα, φύσα βορεινή.
Γραίγο μου κατρακύλα απ'την Κριμαία.
Κατά τετράδες πάν στο δρόμο οι Γερμανοί
κάτου από μαύρη, κακορίζικη σημαία.

Μήνα το μήνα και πληθαίνουν οι πιστοί,
ώρα την ώρα και φουντώνει το μελίσσι
ώς τη στιγμή που μες στους δρόμους θ' ακουστεί
η μουσική που κάθε στόμα θα λαλήσει.

Ψευδώνυμη δημοσίευση αυτού του ποιήματος με σαφές πολιτικό μήνυμα μέσα σε οριακές στιγμές για τον Ελληνισμό και την Ανθρωπότητα. Μέσα στη ναζιστική κατοχή της Ελλάδας, όταν ο ποιητής ενταγμένος στο ΕΑΜ έγραφε στο παράνομο περιοδικό "Πρωτοπόροι" τον Δεκέμβριο του 1943.
(Σημ. το ποίημα ανάρτησε σε σχόλιο ο φίλος Γιώργος Μύαρης)

***************

***************

Αφιέρωμα 1ο

Νίκος Καββαδίας (11 Ιανουαρίου 1910 - 10 Φεβρουαρίου 1975)

Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του και τα 35 από το θάνατό του, είναι καιρός να τιμήσουμε το μεγάλο ποιητή και να μελετήσουμε το έργο του.

Στη σημερινή ανάρτηση επέλεξα να παραθέσω αυτούσιο το κείμενο που ακολουθεί για δύο κυρίως λόγους:

1. Γιατί σ΄αυτό το εξαιρετικό άρθρο(δημοσιεύτηκε στο Βήμα, δυο μέρες μετά το θάνατο του ποιητή) ο Στρατής Τσίρκας καταφέρνει να συμπυκνώσει,με τη χαρακτηριστική γραφή του και με μοναδικό τρόπο, το μεγαλείο της ποίησης του Καββαδία .Αυτή η κριτική αποτίμηση θα παραμένει η καλύτερη,νομίζω,απ΄όσες στη συνέχεια γράφτηκαν,εσαεί αξεπέραστη.
2. Ο δεύτερος,εξίσου σημαντικός λόγος, είναι γιατί, φέτος το Υπουργείο Παιδείας έχει θέσει ως πρώτο στόχο της χρονιάς, την αποτροπή του κοινωνικού αποκλεισμού μέσω της εκπαίδευσης,στο πλαίσιο του δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου.Κατά τη γνώμη μου,"ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων",όπως τον αποκαλεί ο Τσίρκας,μπορεί να αξιοποιηθεί για την προώθηση αυτού του στόχου.

Νίκος Καββαδίας:
Ο ποιητής της αδελφοσύνης και των μεγάλων οριζόντων

Του Στρατή Τσίρκα

Πλήθος φίλων και θαυμαστών ακολούθησε χθες το απόγευμα την κηδεία του Νίκου Καββαδία, του κοσμαγάπητου ποιητή των «Μαραμπού»(1933),«Πούσι»(1947) και της «Βάρδιας»(μυθιστόρημα 1954).

Νοσταλγός των μεγάλων οριζόντων, άδολος ποιητής για την αδελφοσύνη ανάμεσα σ΄ όλες τις φυλές και σ΄ όλους τους ανθρώπους του μόχθου και του πνεύματος, ήταν και ατρόμητος και περατάρης. Στην άλλη όχθη θα τον περιμένουν οι κατατρεγμένοι από την ξένη μισαλλοδοξία και τη νεοελληνική κακοριζιμιά που βοήθησε: Η Μέλπω Αξιώτη,ο Μ.Πορφυρογένης,ο Ν. Καραγιάννης, η Ελπίδα και ο Θρ. Καστανάκης, ο Στρ. Ζερμπίνης και πολλοί άλλοι. Θα τον αποζητούν οι συνάδελφοί του ναυτεργάτες που τον λάτρευαν, ο λιμανάκτιος κόσμος του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και της Αλεξάνδρειας, οι τύποι της Τζένοβας, οι συνδικαλιστές και αντιφασίστες αγωνιστές της Μασσαλίας, της Βαρκελώνης και του Σαντιάγκο, οι εξωτικές γυναίκες της Βηρυτού, του Βαλπαραίζο, της Κεϋλάνης και του Χαρμπίν. Άδικα θα τον περιμένουν οι ωκεανοί, η πικρή κι αξεδίψαστη αγάπη του, η θάλασσα.

Χρόνια πολλά, κάθε είκοσι μέρες ερχόταν με το βαπόρι της γραμμής στην Αλεξάντρεια, μαρκονιστής μαζί κι εξάγγελος της άμοιρης πατρίδας με μόνη του απόλαυση την τροφή των ταπεινών, λίγα κουκιά με μπαμπακόλαδο και ρίγανη ,την ηδονική μυρωδιά των γιασεμιών, τη ζεστή σάρκα των χαμένων γυναικών του Κομπακίο.

Μα πάνω απ΄όλα έβαζε την Ποίηση. Γι΄ αυτή  γνοιαζόταν, γι΄ αυτήν κουβέντιαζε στις εξόδους του από Βηρυτό με τον Σεφέρη, πρέσβη τότε εκεί:

"Να πουν μια μέρα πως γράψαμε σωστά Ελληνικά".

Και πάντα, μια ώρα πριν σφυρίξει το καράβι του, γύρευε ταξί. Φοβόταν μήπως φύγει και μείνει ξέμπαρκος. Και να που το καράβι τώρα τον άφησε για πάντα.

Εκείνο που κατόρθωσε και θα μείνει αιώνια κληρονομιά στα Γράμματά μας είναι τούτο:

Στην Ελληνική δίψα της θαλασσινής αναζήτησης, για την προσέγγιση της ψυχής με την απέραντη ομορφιά του ανθρώπου και της φύσης, για τη χαρά και τον εξευγενισμό τους, έδωσε με την ποίησή του ένα ρίγος και μια νέα διάσταση, ρωμέϊκη αλλά δίχως στενόκαρδα σύνορα.

Κι αυτό οι νέοι του τόπου του, αγόρια και κορίτσια, που επάνω τους ακούμπησε τις ελπίδες του  και που με τη σειρά τους ,αγάπησαν με πάθος το έργο του και τον άνθρωπο του έργου, θα έχουν πάντα μπρος τα μάτια τους, όπως τους φάρους που τραγούδησε:

Δικαιοσύνη, έρωτα κι ελευθερία.

Ο Νίκος Καββαδίας ήταν το καμάρι κι η κολόνα των αδελφών του και των ανιψιών του. Αυτές τις μέρες ετοίμαζε μια καινούργια συλλογή με ανέκδοτα ποιήματα με τον τίτλο: «Τραβέρσο» που θα εκδώσει ο Κέδρος.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει, αν και ξέρω πως τον τάφο του θα τον ήθελε ακόμη πιο δροσερό:"προτιμώ τα ψάρια από τους σκούληκες" συνήθιζε να λέει.

Μα σ΄ αυτόν τον τόπο της έξαρσης και των δακρύων, ποιος ακόμη μπορεί να πει πως ορίζει τη μοίρα του;

Η κηδεία

Την κηδεία του Ν.Καββαδία παρακολούθησαν πλήθος εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου. Τον ποιητή αποχαιρέτισε ο πατέρας Πυρουνάκης και μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Εταιρείας Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών. Πάνω από τον τάφο του είπε λίγα και συγκινητικά λόγια, ένας ναυτεργάτης.

Βήμα,12 Φεβρουαρίου 1975

*************

Για τον Νίκο Καββαδία(ενδεικτικά):

- Σύντομο βιογραφικό,Τζένια Καββαδία,"Νίκος Καββαδίας, Του πολέμου και Στο άλογό μου",εκδ.Άγρα
- Νίκος Καββαδίας: www.nikoskabbadias.blogspot.com/

- Λογοτεχνούμε: sites.google.com/site/logotechnoume/logotechnoume/Home

- Εθνικό Κέντρο Βιβλίου:www.ekebi.gr

**************