"Σεβασμός-Ευθύνη-Αλληλεγγύη"

 

Η Στέλλα Πρωτονοτάριου,η δασκάλα που αγωνίστηκε για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας στα σχολεία.

Οι  Στόχοι της σχολικής χρονιάς 2010– 2011, όπως έχουν καθοριστεί από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού είναι οι ακόλουθοι τρεις:
1ος Στόχος: "Η γνωριμία και εξοικείωση με τις βασικές αρχές, τους στόχους και το περιεχόμενο των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων"

2ος Στόχος:"Σεβασμός-Ευθύνη-Αλληλεγγύη"

3ος Στόχος: "Καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή και την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας".(Ο στόχος παραμένει για 3η συνεχή χρονιά).

Παρατίθενται στη συνέχεια το σκεπτικό και οι οδηγίες του Υ.Π. σχετικά με την υλοποίηση του 2ου στόχου.Η συγκεκριμένη επιλογή γίνεται με αφορμή και τα πρόσφατα γεγονότα(5/11/10) στις Φοινικούδες της Λάρνακας.(Σημ.Για τα γεγονότα και την επίθεση που δέχτηκαν μετανάστες στο αντιρατσιστικό φεστιβάλ που διοργανώθηκε από την ΚΙΣΑ στη Λάρνακα υπάρχουν εκτενείς αναφορές στον τύπο, καθώς και σε κυπριακά ιστολόγια).

*******

2ος Στόχος: «Σεβασμός-Ευθύνη-Αλληλεγγύη»

Συχνά σήμερα οι νέοι εγκαλούνται ότι χαρακτηρίζονται από έλλειψη σεβασμού προς τους άλλους, ότι ενεργούν χωρίς ευθύνη και ότι η προτεραιότητά τους είναι η ικανοποίηση των δικών τους επιθυμιών και όχι το καλό του άλλου ή του κοινωνικού συνόλου. Μάλιστα τα φαινόμενα αντικοινωνικής συμπεριφοράς που εκδηλώνονται από νέους σχετίζονται από πολλούς με αυτή την αλλαγή στάσεων και προσανατολισμών στους νέους μας.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε την ανακήρυξη του Έτους 2011 σε «Ευρωπαϊκό έτος εθελοντικών δραστηριοτήτων που προωθούν την ενεργό συμμετοχή του πολίτη» το Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, σε μια προσπάθεια προώθησης της ενεργού συμμετοχής μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων, αποφάσισε να θέσει ως υπό έμφαση στόχο, για τη σχολική χρονιά 2010-2011, το στόχο «Σεβασμός-Ευθύνη-Αλληλεγγύη».
Με το στόχο αυτό επιθυμούμε να δώσουμε τη δυνατότητα στους νέους μας, μέσα από τον εθελοντισμό και την ενεργό συμμετοχή στα κοινά, να σκεφτούν και να προβληματιστούν πάνω στις τρεις μεγάλες αξίες που διαχρονικά στηρίζουν την κοινωνική συνοχή, τη δυνατότητα μιας κοινωνίας να λύσει με αποτελεσματικότητα τα προβλήματά της και τελικά να προσφέρειευτυχία στους πολίτες της.
Ο γενικός σκοπός του ευρωπαϊκού έτους είναι η ενθάρρυνση και η υποστήριξη των προσπαθειών που καταβάλλουν η Κοινότητα, τα κράτη μέλη, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές για τη δημιουργία συνθηκών στην κοινωνία των πολιτών που ευνοούν τον εθελοντισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) καθώς και η ενίσχυση της προβολής των εθελοντικών δραστηριοτήτων στην Ε.Ε.

Οι ειδικοί στόχοι του ευρωπαϊκού έτους είναι οι ακόλουθοι:

    1.     Δημιουργία περιβάλλοντος κατάλληλου για τον εθελοντισμό στην Ε.Ε.
    2.     Ενίσχυση των διοργανωτών εθελοντικών δραστηριοτήτων για βελτίωση της ποιότητας των εθελοντικών δραστηριοτήτων.
    3.     Αναγνώριση των εθελοντικών δραστηριοτήτων.
    4.     Ευαισθητοποίηση όσον αφορά την αξία και τη σημασία του εθελοντισμού.

Προτεινόμενες ενέργειες και δραστηριότητες για τα σχολεία:

Οι ενέργειες και οι δραστηριότητες που μπορούν να αναπτύξουν τα σχολεία για την προώθηση του συγκεκριμένου στόχου μπορούν να ενταχθούν στα πλαίσια της πολιτικής/στρατηγικής που ήδη αναπτύσσεται στις σχολικές μονάδες για την πρόληψη της παραβατικότητας. Αξιοποιώντας την Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας, το κάθε σχολείο, μπορεί να εντάξει τις δράσεις που θα αναπτύξει, σχετικά με τον προτεινόμενο στόχο, στα πλαίσια του σχεδίου δράσης Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας που θα ετοιμάσει και θα εφαρμόσει (σχετικές είναι οι εγκύκλιοι με Αρ. 1922 για τη Δημοτική, Αρ. 4124 για τη Μέση και Αρ. 286 για τη Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση).

Με βάση τα πιο πάνω οι σχολικές μονάδες μπορούν:

·    Να αξιοποιήσουν τα παραδείγματα καλής πρακτικής Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας που αναφέρονται στις σχετικές εγκυκλίους.
·    Να αξιοποιήσουν υλικό που θα αποσταλεί από το Υ.Π.Π. και το υλικό που αφορά στην Αγωγή Υγείας.
·    Να οργανώσουν έρευνες και διαθεματικές εργασίες με θέματα που αφορούν στον εθελοντισμό.
·    Να προωθήσουν τη γνωριμία ή/και τη συνεργασία με εθελοντικές οργανώσεις για
προβλήματα που εντοπίζουν οι ίδιοι οι μαθητές και αφορούν το σχολείο ή την
κοινότητά τους.
·    Να οργανώσουν εθελοντικές δραστηριότητες στις σχολικές μονάδες ή στην κοινότητα με την ενεργό εμπλοκή και συνεργασία γονιών/κηδεμόνων, μαθητών ή «άλλων» από την κοινότητα.
·    Να προωθήσουν την ενεργό εμπλοκή των μαθητών στη λήψη και την υλοποίηση αποφάσεων σχετικά με τη δημιουργία κλίματος «Σεβασμού-Ευθύνης-Αλληλεγγύης» εντός του σχολείου.
·    Να οργανώσουν τη διεξαγωγή μελετών σχετικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά το κλίμα του σχολείου και να ενθαρρύνουν τους μαθητές να εισηγηθούν λύσεις τις οποίες θα εφαρμόσουν.
·    Να ενθαρρύνουν τους μαθητές να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς που θα προκηρυχθούν στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Έτους.
*******

Και ένα σχετικό άρθρο του Αντώνη Λιάκου από το Βήμα

Το θέμα μπορεί να αφορά την Ελλάδα,ωστόσο οι θέσεις που διατυπώνονται σ΄αυτό μπορούν να αποτελέσουν αφόρμηση για προβληματισμό.

Μετανάστευση και εκπαίδευση  

Παρακολουθώντας τη συζήτηση για τη μετανάστευση στη Βουλή, αλλά και στα Μέσα, σκεπτόμουν ότι οι φοιτητές της Ιστορίας, στο μέλλον, θα έχουν πλούσιο υλικό για να σκιαγραφήσουν ιδεολογίες και πολιτισμικές συμπεριφορές της ελληνικής κοινωνίας στις αρχές του 21ου αιώνα. Φοβάμαι όμως ότι οι μεταγενέστεροι θα ντρέπονται για όσα ακούγονται τώρα. Θαρρείς μάλιστα πως η ελληνική ιστορία έχει μπει σ΄ ένα shaker, όπου όροι, φράσεις, ιδέες, γεγονότα, ξεκομμένα από τα συμφραζόμενά τους, χτυπιούνται παράγοντας έναν αφρό από πομφόλυγες που ξεχειλίζει και κατακλύζει τα πάντα και κυρίως τις συνειδήσεις.

Ας δούμε τα πράγματα ψύχραιμα και με απόσταση. Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο ισόχρονο της Ιστορίας. Η θέση και η φυσιογνωμία λαών, γλωσσικών ομάδων και πολιτισμών, από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα, καθορίστηκε από αλλεπάλληλα μεταναστευτικά ρεύματα, μείξεις και αλληλεπιδράσεις γλωσσών και τρόπων βίου. Μόνο σε απομονωμένες ορεινές κοιλάδες και σε απόμακρα νησιά έβρισκε κανείς, ως πριν από λίγα χρόνια, πληθυσμιακές ομάδες απρόσβλητες από πληθυσμιακές μεταναστεύσεις. Τώρα πουθενά. Βέβαια, κάθε μεταναστευτικό κύμα έχει τη δική του φυσιογνωμία, θέτει τα δικά του προβλήματα και ζητάει καινούργιες απαντήσεις.

Αλλά θα πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι τα προβλήματα αυτά δεν τα θέτουν μόνο οι νεοεισερχόμενοι, αλλά και οι κοινωνίες που τους υποδέχονται. Γιατί η λύση των προβλημάτων σημαίνει πως και τα δύο μέρη αλλάζουν. Προσαρμόζονται αμφότεροι προς νέες καταστάσεις. Η προσαρμογή αυτή, βραχυπροθέσμως βιώνεται ως απώλεια, αλλά μακροπροθέσμως ως δημιουργικότητα. Απώλεια και δημιουργικότητα αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους που επηρεάζουν την ίδια στιγμή τις στάσεις και τις πολιτικές απέναντι στους μετανάστες. Ο λόγος της απώλειας, ως «απώλεια της ελληνικότητας» ή «νόθευση του προσώπου μας», ακούγεται κατά κόρον στην Ελλάδα. Ορισμένοι τη στηρίζουν και θεωρητικά. Η Ελλάδα δεν είναι σαν τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, μοιάζει περισσότερο με αποκλειστικές εθνικές ταυτότητες, όπως της Ιρλανδίας ή της Πολωνίας. 'Αρα, οι νέες προσαρμογές θα βιωθούν ως απώλεια. Η άποψη αυτή έχει ως υπόβαθρο την αντίληψη ότι η φυσιογνωμία ενός έθνους, η εθνική ταυτότητα σχηματίζεται άπαξ διά παντός. Μέγα λάθος. Οι ταυτότητες των ανθρώπων ζουν, παράγονται και αλλάζουν μαζί τους. Κρατούν κάποια νήματα από το παρελθόν, αλλάζουν άλλα. Συνυφαίνουν νέα με παλαιά νήματα. Πολλοί από τους ήρωες του ΄21, αν μοιράζονταν το τραπέζι μας, θα μας φαίνονταν πιο ξένοι από τους πιο ξένους που κάθονται στα διπλανά τραπέζια σήμερα.

Λιγότερο γνωστή όμως είναι η άλλη πλευρά. Η προσαρμογή ως δημιουργικότητα. Οι πρώτοι που αντιμετώπισαν τη μετανάστευση στις πολιτισμικές της διαστάσεις ήταν οι εκπαιδευτικοί. Δάσκαλοι και καθηγητές, σε όλη τη χώρα, βρέθηκαν σε πολύγλωσσες τάξεις με μαθητές που προέρχονταν από ποικίλες πολιτισμικές παραδόσεις. Είχαν να κάνουν με παιδιά που είχαν αποτυπωμένα πάνω στο πρόσωπό τους τον φόβο από όσα άφησαν πίσω τους, από το πέρασμά τους στον τόπο μας, από τις αντιδράσεις- πολλές φορές ακραίες- των συμπολιτών μας. Η πλούσια εμπειρία των εκπαιδευτικών, ο τρόπος που προσπάθησαν να λύσουν δύσκολα προβλήματα, η γνώση από τα μέσα της υποκειμενικότητας των παιδιών του νέου πληθυσμού, αποτελεί αυτή καθεαυτή μια ιστορική παρακαταθήκη για την Ελλάδα. Πολύ λίγο την γνωρίζουμε, αλλά πρέπει να την μάθουμε και ταυτόχρονα να την κάνουμε κοινό κτήμα στον δημόσιο διάλογο γύρω από το μεταναστευτικό.

Ταυτόχρονα, εδώ και 20 χρόνια, από τότε που άρχισε το νέο μεταναστευτικό ρεύμα στην Ελλάδα, ομάδες κοινωνικών ανθρωπολόγων, νομικών, ιστορικών, κοινωνιολόγων, γλωσσολόγων, παιδαγωγών κ.ά. άρχισαν να μελετούν το φαινόμενο στις πολλές διαστάσεις του. Τι γνωρίζουμε για όλες αυτές τις μελέτες; Πώς πέρασαν τα πορίσματά τους στην ευρύτερη γνώση; Και όμως τις κοινωνικές επιστήμες μια κοινωνία τις καλλιεργεί για να έχει μια καλύτερη γνώση των προβλημάτων της και καλύτερες μεθόδους να τα επιλύσει.

Εάν η εθνική συνείδηση αναπλάθεται συνεχώς, τότε ό,τι λέμε και ό,τι κάνουμε έχει τη δική του συμβολή στον τρόπο που διαμορφώνεται. Επομένως η αντιμετώπιση ενός τόσο σπουδαίου φαινομένου όπως το μεταναστευτικό, δεν ακυρώνει ούτε επικυρώνει την εθνική συνείδηση. Είναι αυτή η ίδια η αντιμετώπιση, ο τρόπος της, οι λύσεις που δίνει, που διαμορφώνει το «εμείς». Επομένως το τωρινό διακύβευμα δεν είναι αν θα χάσουμε ή αν θα διασώσουμε την εθνική ταυτότητα, αλλά τι είδους ταυτότητα θα έχουμε. Θα είμαστε ένας λαός ξενόφοβος, μισαλλόδοξος και με εσωτερικά αδιάβατα σύνορα  ή μια κοινωνία δημοκρατική, δημιουργική και κινητική; Το περιεχόμενο της εθνική ταυτότητας θα είναι η απώλεια ή η δημιουργική σύνθεση; 

Βήμα,14/2/2010

Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.