28 Μαΐ 2009

"Η δύσκολη υπόθεση της σχολικής ιστορίας"

Δύσκολοι οι καιροί για ενασχόληση με την σχολική ιστορία...

Το κείμενο που ακολουθεί μου το έστειλε η φίλη Βασιλική Σακκά και συντάχθηκε από μια ομάδα Ιστορικών, μεταξύ των οποίων και η ίδια.
Θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικά τα όσα επισημαίνονται στο εν λόγω κείμενο γι΄αυτό και το δημοσιεύω ως έχει.Απαράδεκτες οι διώξεις κατά των εκπαιδευτικών. Και "οι εκπαιδευτικοί που σκέφτονται ελεύθερα και επιστημονικά δεν ασκούν προπαγάνδα, αντίθετα, βοηθούν στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην ανάπτυξη της ιστορικής συνείδησης των μαθητών τους".
Σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα δείτε την πρόσφατη ανάρτηση με τίτλο
¨Όχι στην ποινικοποίηση της παιδαγωγικής διαδικασίας"(21/5/2009).



Η δύσκολη υπόθεση της σχολικής ιστορίας

Για την σχέση πολιτικής, δημοσιογραφίας και εκπαίδευσης με αφορμή την καταγγελία της Ε.Λ.Μ.Ε. Σερρών (28/4/2009) για δίωξη εκπαιδευτικού που δίδασκε σε Γυμνάσιο το μάθημα της Ιστορίας και δημοσιεύματα στον Ριζοσπάστη.
Σχετικά βλ.
http://www.alfavita.gr/anakoinoseis/ank12_5_9_1042.php και
http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5044622&publDate=16/4/2009
Οι διώξεις σε βάρος εκπαιδευτικών που εργάζονται με μεράκι, θάρρος και ευθύνη είναι παλιά υπόθεση και πολλά σχετικά θα είχε να αναφέρει κάποιος ειδικός στην ιστορία της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα αναφορικά με την Ελλάδα.
Το πρόβλημα γίνεται δυσκολότερο στη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας, διότι η πολυφωνία, η διαφωνία, η τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία, η έλλογη αντιπαράθεση και η κριτική αποτελούν αναπόσπαστα μέρη του ιστορικού λόγου. Μόνο έτσι προάγεται η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και συνείδησης, η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας, η υπευθυνότητα των σημερινών μαθητών και αυριανών πολιτών, κατά συνέπεια και η ποιότητα της κοινωνίας μέσα στην οποία καλούνται να δράσουν.
Όταν όμως διώκονται εκπαιδευτικοί που προσφέρουν τέτοιας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, ενώ σέβονται ταυτόχρονα το δικαίωμα της διαφωνίας και της διαφοράς, τότε, κανένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο της δημόσιας ελληνικής εκπαίδευσης δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει. Αν η πολιτεία επιθυμεί την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων, χρειάζεται –προπάντων– να προστατέψει τα στελέχη τους / της από κάθε είδους αυθαίρετες παρεμβάσεις άσχετων με το εκπαιδευτικό λειτούργημα.
Ωστόσο, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να δρουν ανεξέλεγκτα. Κάθε άλλο.
Προϋποτίθενται: η παιδαγωγική ευθύνη, η επιστημονική επάρκεια, η σαφής οριοθέτηση των προσωπικών απόψεων, οι καθαρές αποστάσεις από κάθε μορφή προσηλυτισμού, η ανοικτή σχολική τάξη, η διαφάνεια της μαθησιακής διαδικασίας και η ανατροφοδότηση που αποσκοπεί στην βελτίωσή της. Οι εκπαιδευτικοί που σκέφτονται ελεύθερα και επιστημονικά δεν ασκούν προπαγάνδα, αντίθετα, βοηθούν στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην ανάπτυξη της ιστορικής συνείδησης των μαθητών τους. Δεν φοβούνται την αλήθεια και αποφεύγουν τις στρεβλώσεις, τις αποσιωπήσεις και τις επιλεκτικές, δηλαδή μεροληπτικές, ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων. Αυτά δεν αφορούν την εκπαίδευση, αλλά την πολιτική με την στενή της, μικροκομματική έννοια.
Οποιοσδήποτε έλεγχος μπορεί να γίνει μόνο από αρμόδια όργανα, «συμβουλευτικά» και με βάση τον ισότιμο διάλογο. Δεν μπορεί να γίνει με (ένορκες ή μη) διοικητικές «εξετάσεις» και αστυνομευτικές, λογοκριτικές ή διωκτικές διαδικασίες. Δεν μπορεί να γίνει, επίσης, με δημοσιεύματα σε εφημερίδες που στοχοποιούν και στιγματίζουν τους εκπαιδευτικούς, εκμηδενίζοντας όσα παιδαγωγικά οφέλη και μορφωτικά αγαθά προκύπτουν από την άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης γνώμης και έκφρασης. Σε τελική ανάλυση, ο σεβασμός στην ελευθερία του τύπου χρειάζεται να βρει τρόπους συνύπαρξης με την παιδαγωγική ελευθερία, η πολιτική δημοσιογραφία με την εκπαίδευση, η ιστορία στον δημόσιο χώρο με το σχολικό μάθημα της Ιστορίας.
Η ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη από εκπαιδευτικούς που σκέφτονται ελεύθερα, τιμούν το λειτούργημά τους και υποστηρίζουν επιστημονικά την προσέγγιση του ευαίσθητου αντικειμένου της Ιστορίας. Μην τους μετατρέπετε σε υπαλλήλους – διεκπεραιωτές της διδακτέας ύλης, κακοπληρωμένα υπηρεσιακά όργανα που χειραγωγούνται, περιθωριοποιούνται και χλευάζονται για τις απόψεις τους.

Σακκά Βασιλική, εκπαιδευτικός, μέλος της “EUROCLIO” (European Association of History Educators). Κόνδης Σωτήρης, πρώην σχολικός σύμβουλος, συγγραφέας σχολικών βιβλίων ιστορίας Λυκείου. Αργυρού Έφη, ιστορικός, εκπαιδευτικός, διδάσκουσα στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Κόκκινος Γιώργος, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου. Κιμουρτζής Παναγιώτης, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου. Λεμονίδου Έλλη, ιστορικός, διδάσκουσα (407/80) στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Γατσωτής Παναγιώτης, εκπαιδευτικός.

10 σχόλια:

VAD είπε...

-Τιθαύμα έκανε,βρε Εύα,ο καλλιτέχνης;
Μπράβο,καπεταν-Νικόλα!
Ευα μου,με γεια τα καινούρια!
-Με την ευκαιρία,μια που μπαινει εδώ και ο μπλογκοκάπτεν,
καπετάν-Νικόλα,παιδευομαι μια ώρα ν'ανοιξω το μπλόγκι σου,ξαλαφρωσε το λιγο απ'τα στολίδια...
-Στο θέμα της ανάρτησης,Εύα μου,η λύση ειναι απλή:Αναθέτουμε στον "χέρι-χέρι" και στην Αλέκα να συγγράψουν ιστορία κι όποιος απ'τους δυο επιβιώσει από τη μεταξύ τους κλωτσοπατινάδα κερδίζει το βραβείο!
Σα δεν ντρέπονται,αμετανόητοι και οι μεν και οι δε...

Καλο Σαββατοκύριακο...

Ανώνυμος είπε...

Τα ίδια απαράδεκτα φαινόμενα συμβαίνουν και στην κυπριακή κοινωνία.
Σάμπως κι εδώ δεν υπήρξαν ποικιλότροπες παρέμβασεις σε Υπουργείο και σχολεία για εκπαιδευτικούς;

Phivos Nicolaides είπε...

Δύσκολη εποχή με τη φοβερή ζέστη να ασχοληθώ με την Ιστορία. Το νέο σου λουκ είναι πολύ όμορφο. Θα γίνει ακόμη καλύτερο, εάν βάλεις και μια νέα φωτογραφία σου με εφάμιλλα χρώματα!!

Ανώνυμος είπε...

Η ιδεολογική χειραγώγηση των εκπαιδευτικών ήταν πάντα στόχος και πρακτική των εξουσιών που θέλουν την εκπαίδευση να αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία. Στην Ελλάδα η ιστορία της εκπαίδευσης πέρασε από άπειρες τέτοιες πρακτικές, μέσα και από τα επίσημα αναλυτικά προγράμματα και την εκπαιδευτική νομοθεσία, το θεσμικό πλαίσιο.

Αλλά παράλληλα υπήρξαν πάντα εμπνευσμένοι παιδαγωγοί, και εκπαιδευτικοί και πανεπιστημιακοί που αντιστάθηκαν, αγωνίστηκαν, πλήρωσαν ακριβά τον προσωπικό τους αγώνα, αλλά, μαζί με τους προοδευτικούς φορείς της κοινωνίας, που αγωνίζονταν για μια δημοκρατική εκπαίδευση και αυτονομία της παιδαγωγικής διαδικασίας,πέτυχαν σοβαρές κατακτήσεις. Η ελληνική κοινωνία είναι πιο ευαίσθητη σε τέτοιες απόπειρες και δεν πρόκειται να ανεχτεί να φιμώσουν τους εκπαιδευτικούς με τέτοιες πρακτικές.

Αν η κυβέρνηση της Ν.Δ θέλει να επαναφέρει την εκαίδευση τόσο πίσω, που οι πολιτικάντηδες ή και οι μπάτσοι να εισβάλλουν στις τάξεις για να ελέγξουν τους εκπαιδευτικούς, τότε σαφώς τα όριά της απ΄το φασισμό μικραίνουν επικίνδυνα.

Στην Κύπρο το ζήτημα της διδασκαλίας της ιστορίας κακοποιήθηκε(όπως και η ίδια η ιστορία) από την εθνικιστική δεξιά, από το ιερατείο και από τον εθνικοσοσιαλισμό. Τεχνητά έσπειραν το φόβο, τον πανικό, την κινδυνολογία, προτού ακόμη δουν τις κατευθύνσεις των αρμόδιων επιτροπών για τα αναλυτικά προγράμματα.

Προσπάθησαν να ενεργοποιήσουν τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας, των εκπαιδευτικών, προκειμένου να αποτρέψουν μια νέα θεώρηση της ιστορίας, μετά από 50 ολόκληρα χρόνια μονοδιάστατης θεώρησης! Να αποτρέψουν ,δηλαδή, αυτό που κάθε ώριμος λαός, χώρα, κοινότητα, κάνει, να εξετάζει την ιστορία της κάτω απ΄το φως των νέων δεδομένων, της νέας εποχής, των νέων θεωρήσεων για το τι είναι ιστορία και των ίδιων των νεότερων ιστορικών εξελίξεων και νέων γεγονότων που καθορίζουν την ιστορία μας!

Και αυτό το ονομάζουν...πατριωτισμό, εθνική στάση,Ευρωπαϊσμό(έχουμε και αυτόν τον αχταρμά σε επίπεδο συνθηματολογίας, από τουε κομμστικούς φορςίς που αυτοαναγορεύονται ως οι γνησιότεροι Ευρωπαϊστές. Κι ας απέχει η θεώρησή τους απ΄αυτό που η Ευρώπη έχει διατυπώσει ως βάση θεώρησης της διδασκαλίας της ιστορίας...)

Ο σκοταδισμός σε όλο του το μεγαλείο μονοπώλησε τα ΜΜΕ και το δημόσιο λόγο για ένα μεγάλο διάστημα, αλλά τα συνδικαλιστικά όργανα των εκπαιδευτικών ήταν συντεταγμένα με τη σκοταδιστική τάση, η μεγαλύτερη μερίδα των ΜΜΕ (ελεγχόμενα δυστυχώς κι αυτά, με ελάχιστες εξαιρέσεις αυτόνομης, έντιμης προσωπικής δημοσιογραφικής στάσης).

Οι δε πανεπιστημιακοί μας, οι ιστορικοί, πού ήταν; Ως συνήθως απόντες από τα μεγάλα κοινωνικά, ιδεολογικά , εκπαιδευτικά -στην ευρεία έννοιά τους-ζητήματα !Ούτε λέξη δεν άρθρωσαν για τη σκοταδιστική επίθεση των δυνάμεων που θέλουν να κρατήσουν την εκδοχή της επίσημης ιστορίας ως έχει, δηλαδή μονόπλευρη, εθνικιστική, σοβινιστική,παραμυθιακή...

Κρίμα για την "πνευματική ελίτ" της Κύπρου! Εύγε στους Ακαδημαϊκούς της Ελλάδας που τιμούν την ιδιότητά τους και συντάσσονται με την πρόοδο και την πνευματική και παιδαγωγική ελευθερία!

Vasilis Simeonidis είπε...

Έρχονται χειρότερα;

Όταν η επίσημη εκδοχή της ιστορίας εξωραΐζει τις πιο μελανές στιγμές ακόμα και του πρόσφατου παρελθόντος, τότε το επεισόδιο στις Σέρρες δεν εκπλήσσει.

Η ελληνική κοινωνία «έφαγε» το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού, της Ρεπούση και των συνεργατών της, με άλλοθι μία λέξη (συνωστισμός) τη στιγμή που Ιστορία του Ελληνικού Έθνους χρησιμοποιεί «πιο ουδέτερες» εκφράσεις. Η ελληνική κοινωνία «κατάπιε» το νέο βιβλίο της Ιστορίας της Γ΄ Λυκείου.

ας εών... (Βασίλης Συμεωνίδης)

Eva Neocleous είπε...

Εδώ είμαστε και πάλι μετά από ένα Σαββατοκύριακο φορτωμένο με κοινωνικές υποχρεώσεις και τρεχάματα...

@VaD μου,
πράγματι, εξαιρετική η δουλειά του καλλιτέχνη, δεν έχω λόγια να τον ευχαριστήσω.

Απαράδεκτα φαινόμενα Βασίλη μου και πρέπει να υπάρξει αντίδραση.
Δες το σχόλιο του Ανώνυμου πιο κάτω(30/5/09,6.40μ.μ., νομίζω θα συμφωνήσεις κι εσύ.
Είναι εξαιρετικό.

@Ανώνυμος
(30/5/09, 11.58π.μ.),
υπήρξαν κι εδώ δυστυχώς τέτοιες προσπάθειες παρεμπόδισης της παιδαγωγικής ελευθερίας.Έχω αναφερθεί σ΄αυτές σε προηγούμενες αναρτήσεις.
Όσοι τόλμησαν να οργανώσουν κάποια δραστηριότητα στα πλαίσια προώθησης του 1ου στόχου, το ξέρουν καλά...

Eva Neocleous είπε...

@Phivos Nicolaides,

σ΄ευχαριστώ Φοίβο μου,
δύσκολοι οι καιροί για τους εκπαιδευτικούς που δεν υποτάσσονται και διεκδικούν...

@Ανώνυμος
(30/5/09,6.40μ.μ.),
συμφωνώ με όσα επισημαίνεις!

Eva Neocleous είπε...

@as eon,

το "κατάπιε" λες.
Τελείωσε, κατά τη γνώμη σου, αυτό το βιβλίο θα μείνει;
Και οι τόσες αντιδράσεις; "Για ένα πουκάμισο αδειανό";

Vasilis Simeonidis είπε...

Η απογοήτευση είναι κοντά στην αλήθεια.

Προς το παρόν το μόνο που ξέρουμε είναι ότι θα έρθει "παρόμοιο" και στην Στ΄Δημοτικού.

Εύα, εδώ φοβόμαστε να πούμε ρητά ότι είμαστε "αριστερόστροφοι"...

Eva Neocleous είπε...

Λογοκρισίας συνέχεια.

Λογοκριτικές πρακτικές
του Αντώνη Λιάκου
(Το Βήμα της Κυριακής, 24/5/ 2009)
(Ο κ. Α. Λιάκος είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών).
Συνήθως μας απασχολούν όσα συμβαίνουν στην κεντρική σκηνή και δείχνουμε ελάχιστο ενδιαφέρον για όσα ανησυχητικά συμβαίνουν στην περιφέρεια. Το πρώτο επεισόδιο έχει να κάνει με την εισβολή στο 3ο Γυμνάσιο Σερρών του τοπικού βουλευτή του ΛΑΟΣ και του γραμματέα του πολιτικού του γραφείου. Ο βουλευτής, επικαλούμενος ανώνυμες καταγγελίες γονέων προς τον ίδιο, απαίτησε απ΄ τον διευθυντή του σχολείου να καλέσει ενώπιόν του την καθηγήτρια της Ιστορίας, για να δώσει εξηγήσεις σ΄ αυτόν επί του περιεχομένου της διδασκαλίας της για το μάθημα του φασισμού. Απαίτησε μάλιστα να μπει και στην τάξη, για να δει τους μαθητές. Παρά την αδικαιολόγητη αμηχανία του διευθυντή του σχολείου μπροστά στο πρωτοφανές αυτό περιστατικό, η καθηγήτρια έδειξε αξιοπρεπή στάση και υπερασπίστηκε το δικαίωμά της να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις της επί του σχολικού μαθήματος, δημιουργώντας γόνιμο προβληματισμό στους μαθητές της, και αρνήθηκε να υποκύψει σε υποδείξεις των πανταχού παρόντων «συναινετικών» να «επισκεφθεί τον βουλευτή στο γραφείο του, για να λήξει η διένεξη». Τη στάση της καθηγήτριας δεν μιμήθηκε όμως ο διοικητικός της προϊστάμενος ο οποίος όρισε προκαταρκτική διαδικασία για Ενορκη Διοικητική Εξέταση, νομιμοποιώντας με τον τρόπο αυτό εξωτερικές επεμβάσεις στην ελευθερία της εκπαίδευσης!
Το δεύτερο επεισόδιο έχει να κάνει με πρακτικές λογοκρισίας και συκοφαντικών επιθέσεων εναντίον εκπαιδευτικών που ακολουθεί τελευταία η εφημερίδα «Ριζοσπάστης» με αλλεπάλληλα δημοσιεύματα, εθίζοντας ταυτόχρονα έφηβους μαθητές σε πρακτικές καταγγελιολογίας. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, μάλιστα, επιδίδεται σε «κυνήγι μαγισσών», επισείοντας το σύνδρομο καταδίωξης που ευκαιριακά και κατά βούληση διακατέχει το ΚΚΕ, χαρακτηρίζοντας «χυδαίο αντικομμουνισμό» αξιόλογες εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, τις οποίες με αυτόν τον τρόπο επιχειρεί να υπονομεύσει και να ακυρώσει. Στα σχετικά δημοσιεύματα, μάλιστα, αφού σημειώσει τα πλήρη στοιχεία του εκπαιδευτικού καθώς και το σχολείο στο οποίο εργάζεται, ώστε να μην υπάρξει καμία αμφιβολία για την ταυτότητά του, προσθέτει και στοιχεία της θεωρούμενης πολιτικής τοποθέτησής του (π.χ. «πρόσκειται στον ΣΥΝ» κτλ.), επιδιώκοντας έτσι να δημιουργήσει την εντύπωση ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρεία «αντικομμουνιστική εκστρατεία». Πρόσφατο κρούσμα αυτής της πρακτικής, η επίθεση εναντίον μιας άξιας φιλολόγου του 1ου Ενιαίου Λυκείου Πετρούπολης. Το ΚΚΕ προσπαθεί να επιβάλει στα δημόσια σχολεία και στην κοινωνία ευρύτερα ένα νέο Ιndex απαγορευμένων θεμάτων και έργων τέχνης, όπως συνέβαινε επί αλήστου στο παρελθόν.
Το ζήτημα δεν αφορά το ΚΚΕ και τον ΛΑΟΣ, γιατί αυτά ξέρουν, αυτά κάνουν. Το ζήτημα αφορά την ανοχή που δείχνουν σε αυτές τις πρακτικές οι εκπαιδευτικές αρχές, οι κεντρικές συνδικαλιστικές οργανώσεις, η τοπική κοινωνία και η ευρύτερη κοινή γνώμη. Τα αβγά του φιδιού όμως τα σπάνε, προτού εκκολαφθούν τα φιδάκια...