 |
| Η Ελένη Πατσιατζή.Φωτό:Γιάννης Κωβαίος |
Άλλη μια ανάρτησή μας για την εκδήλωση της Αθήνας(Polis Art,17 Απρ. 2015)
Συνεχίζοντας με τα κείμενα-εισηγήσεις για την ποιητική συλλογή "Σημάδια για το δρόμο" και μετά την εισήγηση της Αγάθης Γεωργιάδου,
δημοσιεύουμε σήμερα την παρουσίαση της συλλογής από την Ελένη Πατσιατζή.
Ευχαριστώ θερμά την Αγάθη και την Ελένη, τις δύο εκλεκτές φίλες,για τις εξαιρετικές αναλύσεις τους!
 |
| Αγάθη Γεωργιάδου,Ελένη Πατσιατζή,Αγγελική Ριαλά.Φωτό:Γιάννης Κωβαίος |
Η Ελένη Πατσιατζή είναι φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση. Ζει και εργάζεται στον Πειραιά. Σπούδασε στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι συντάκτρια του φιλολογικού ιστολόγιου «Ηλεκτρονική Τράπεζα Φιλολογικών Θεμάτων». Έχει εκδώσει με τον Δ. Χριστόπουλο το βιβλίο «Νεοελληνική Λογοτεχνία Α’ Λυκείου. Προτάσεις διδασκαλίας» (Πατάκης, 2012). Οι μεταπτυχιακές της σπουδές αφορούν τον τομέα της Εκπαίδευσης και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
****
Το κείμενο:
Η πρώτη γνωριμία μου με την κα Νεοκλέους, την Εύα, είχε γίνει μέσω του εξαιρετικού της φιλολογικού ιστολόγιου. Πολύ συχνά επισκεπτόμουν τις αναρτήσεις της και ένιωθα πως είναι ένας άνθρωπος με τον οποίο μοιράζομαι πολλά κοινά ενδιαφέροντα, αγωνίες, ευαισθησίες. Αργότερα, πάλι ο διαδικτυακός χώρος, που τόσο συχνά κατηγορείται για τη μόνωση και την απομάκρυνση των σύγχρονων υποκειμένων μας έφερε πιο κοντά . Στην πρώτη μας, εκτός κυβερνοχώρου, συνάντηση στην Αθήνα η Εύα μου πρόσφερε ένα ακριβό δώρο, μια ποιητική συλλογή ενός Κύπριου φίλου της,του κυρίου Σταύρου Σταύρου. Σε μικρό χρονικό διάστημα με τίμησε με άλλο ένα ακριβό δώρο. Τους δικούς της στίχους. Αυτούς που παρουσιάζουμε απόψε, εδώ, σ’ αυτόν τον τόσο οικείο και ζεστό χώρο.
Με την πρώτη της ποιητική συλλογή η Εύα Νεοκλέους μάς συστήνεται ως μια εξαιρετικά λεπταίσθητη ποιητική φωνή και μας αποκαλύπτει τα σημάδια που ακολούθησε για την ποιητική της διαδρομή. Η διαδρομή αυτή κινείται, με χαρακτηριστική τρυφερότητα κι ευαισθησία, γύρω από ένα όλο και πιο απόμακρο σιωπηλό «Εσύ», προς μια ομιχλώδη Ιθάκη που δίνει μεν το ποιητικό «ταξίδι» αλλά αρνείται πεισματικά να γίνει το αραξοβόλι. Τα ποιητικά «σημάδια» τα ακολουθούμε κι εμείς πορευόμενοι από την ελπίδα και τον ενθουσιασμό των πρώτων συναντήσεων (όταν το ερωτικό φως αρχίζει να αχνοφέγγει, όπως το φως του φεγγαριού στη φάση της γέμισής του), στην πλήρη υπέρβαση του εγώ (όταν ο έρωτας γίνεται φεγγάρι ολόγιομο και καταυγάζει τον ουρανό της ύπαρξης) αλλά και στη σταδιακή κι αναπότρεπτη φθορά που επιφέρει η ματαίωση και το ανεκπλήρωτο (όταν όλα αρχίζουν σταδιακά να σκοτεινιάζουν θυμίζοντας την τελική έκλειψη του φεγγαριού). Η επιλογή του συγκεκριμένου, προσεγμένου εξώφυλλου είναι εύγλωττη για τις προθέσεις της ποιήτριας και τη διασύνδεση της πορείας του φεγγαριού με τον πορεία που ακολουθούν τα ποιήματά της. Δεν είναι όμως μόνο το εξώφυλλο εξαιρετικά προσεγμένο. Όλη η συλλογή δομείται με αξιοσημείωτη μαεστρία.
Το ταξίδι ξεκινά με την ειλικρινή «Ομολογία» του ποιητικού υποκειμένου για τα συναισθήματά του.
Ομολογία
Τα βράδια που μονάχα
το λευκό του γιασεμιού
μας τραγουδούσε
με μύησες στις σιωπές σου
Και τις λάτρεψα.
 |
| Φωτό:Εύα Νεοκλέους |
 |
| Φιλοτέχνηση:Αγγελική Ριαλά |
Ανάλογες εικόνες θα μας συντροφέψουν και στα υπόλοιπα ποιήματα της συλλογής. Το κλειδί της ερμηνείας τους βρίσκεται σε αυτή, την πρώτη ομολογία και είναι η μύηση στη σιωπή. Μια σιωπή που θραύεται με κάθε νέο ποίημα που ακολουθεί καθώς η ποίηση γίνεται το μέσο να αποκτήσει φως το σκοτάδι, εγγύτητα η απόσταση και ήχους η εκκωφαντική σιωπή.
Ο πρώτος κύκλος περιλαμβάνει ποιήματα γεμάτα προσμονή κι ελπίδα για εσωτερική πλήρωση μέσω της συνάντησης με το «Εσύ». Το ποιητικό σύμπαν καταυγάζεται από φως και η ζωή νοηματοδοτείται από μνήμες ερωτικών συναντήσεων. Ο χρόνος που κυριαρχεί είναι ο ενεστώτας και ο παρατατικός. Χρόνοι που επιλέγονται για να εκφράσουν το διαρκές παρόν μιας αίσθησης παρουσίας, εν τη απουσία, μέσα από τη μνήμη αλλά και τη διάρκεια αυτής.
Όνειρα
Μετρούσα τα φεγγάρια και σε πρόσμενα
χάραζα πινελιές στα σύννεφα
να’ χεις σημάδια για το δρόμο
καλόπιανα τις νύχτες να γλυκάνουνε
να μη φοβάσαι το σκοτάδι.
[…]
 |
| Φιλοτέχνηση:Αγγελική Ριαλά |
Ανάμεσα σε δυο φεγγάρια
Αόρατοι φόβοι
μικροσκοπικές βελόνες
εισχωρούν αργά
και με τρυπάνε…
Ανάμεσα σε δυο φεγγάρια
παρεμβάλλονται οι σιωπές
του νεκρού χρόνου και η προσμονή του ανέλπιστου…
Παράλληλα με την ελπίδα συνυφαίνεται ποιητικά και η σταδιακή συνειδητοποίηση των εμποδίων. Ο Έρωτας– Ιθάκη, αντίθετα με τα ειωθότα, διαρκώς απομακρύνεται. Τα «Όνειρα» διαψεύδονται από πολλαπλές «Ανατροπές» και αρχίζει η οδυνηρή πτώση στην πεζότητα της καθημερινότητας αλλά και η συνακόλουθη υπαρξιακή σκοτεινιά. Ο παρατατικός δίνει τη θέση του στον αόριστο. Η σιωπή του «Εσύ» μετασχηματίζεται σε άσκηση σιωπών του ποιητικού υποκειμένου, σιωπών που γίνονται εξίσου εκκωφαντικές ανάμεσα στους στίχους.
Παραλλαγή σ’ ένα στίχο
Κανονικά, δεν πρέπει
να’ χω και παράπονο
-έτσι θα το’ λεγε και ο ποιητής-
Μου χάρισες τόσα σύννεφα
να’ χω να περιδιαβαίνω
Ευτύχησα το διάφανο των ματιών σου
και ξεχύθηκαν τόσες μελωδίες
Χάδι γλυκό το πέταγμα της σκέψης σου
νύχτες συντρόφεψε τα όνειρά μου.
Κανονικά….
Αν ήταν έτσι.
Στον β΄ κύκλο της συλλογής το ποιητικό υποκείμενο βιώνει επώδυνα -αλλά με αξιοπρέπεια- το ανεκπλήρωτο του έρωτα και την αναγκαστική απομάκρυνση. Οι στίχοι αποκτούν εξαιρετική πυκνότητα χωρίς όμως να χάνουν την ευαισθησία και τη φρεσκάδα τους.
Η γεωγραφία των αποστάσεων
Πρακτικά είναι αδύνατο
να ξεπεράσω την απόσταση.
Μέχρι σε σένα, ωκεανοί χιλιάδες…
Ήταν ανάγκη να επιστρατεύσεις
τόση γεωγραφία;
Στον γ΄ κύκλο ποιημάτων κυριαρχεί η οριστική διάψευση των ελπίδων αλλά και η αποδοχή μιας μοναχικής διαδρομής χωρίς μεμψιμοιρία, παραίτηση ή διάθεση μνησικακίας ή εκδικητικότητας . Η ποίηση γίνεται καταφύγιο, νάρκης του άλγους δοκιμή και μας δίνει εξαιρετικούς στίχους όπως οι παρακάτω:
Ματαιώσεις
Κάθε πρωί τακτοποιώ επιμελώς
τα ματωμένα μου όνειρα
φιλοτεχνώ με προσοχή το κατάλληλο φόντο
και τα φωτογραφίζω.
Το βράδυ τοποθετώ τις φωτογραφίες
στο ράφι με τα αζήτητα
κι ύστερα εκτελώ με ευλάβεια
μια-μια τις ματαιώσεις μου.
Με προσοχή
να μην αφήσω ίχνη…
Τα ίχνη όμως είναι εκεί, σημάδια του ποιητικού δρόμου. Ενός δρόμου σφραγισμένου από τρυφερότητα συνδυασμένη με δύναμη απαντοχής, από ευγένεια και ψυχική γενναιοδωρία συνδυασμένη με το θάρρος της εξομολογητικής διάθεσης. Τα εκφραστικά μέσα είναι απέριττα, ένδειξη ουσιαστικής κι επίπονης εργασίας πάνω στο ποιητικό υλικό. Τόσο από άποψη περιεχομένου όσο και από άποψη τεχνικής η συλλογή αυτή χαρακτηρίζεται από εντιμότητα. Αισθημάτων όσο και μέσων.
Η συλλογή κλείνει με ένα -ας μου επιτραπεί ο χαρακτηρισμός- συνταρακτικό ποίημα εκτός του κλίματος όσων προηγήθηκαν, με τίτλο «Εκ βαθέων». Και εδώ έχουμε μια de profundis εξομολόγηση, κι εδώ υπάρχει ένα «Εσύ» προς το οποίο απευθύνεται η ποιήτρια και εδώ η Απουσία είναι τετελεσμένη . Στο τελευταίο ποίημα το «Εσύ» όμως είναι η Μητέρα, η μία εκ των δύο του ζεύγους που ευτύχησε να είναι μαζί στη ζωή και στο οποίο είναι αφιερωμένη αυτή η συλλογή, ως οφειλή για όλα όσα πρόσφεραν με ανιδιοτέλεια. Η Απουσία και εδώ είναι καταλυτική .Η συντριβή μέγιστη. Η υπόσχεση συνάντησης με την Απούσα δίδεται μέσα από μιαν εκπληκτική στη δύναμή της εικόνα και συνιστά την ολοκλήρωση μιας ποιητικής συλλογής υποδειγματικά δομημένης, συνεπούς στις προθέσεις της και συγκινησιακά φορτισμένης γύρω από το πιο ευγενές αίσθημα της ανθρώπινης ύπαρξης, την Αγάπη.
Θα ξανάρθω μάνα…
σίγουρα θα ξανάρθω.
Και θα ’μαι ίδια φως
σαν το φεγγάρι…
Καλώς όρισες στον ποιητικό μας ουρανό, Εύα!
****
 |
| Απόσπασμα από το ποίημα "Στη μητέρα μου" |
****
Παρουσίαση της ποιητικής συλλογής "Σημάδια για το δρόμο" από την Ελένη Πατσιατζή
Δημιουργία βίντεο:Αγγελική Ριαλά
Κινηματογράφηση:Δημήτρης Χριστόπουλος
Μουσική σύνθεση:Νεόφυτος Επαμεινώνδας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου