"Ματαιώσεις",Εύα Νεοκλέους

Εύα Νεοκλέους «Ματαιώσεις»

Κάθε πρωί τακτοποιώ επιμελώς
τα ματωμένα μου όνειρα
φιλοτεχνώ με προσοχή το κατάλληλο φόντο
και τα φωτογραφίζω.
Το βράδυ τοποθετώ τις φωτογραφίες
στο ράφι με τα αζήτητα
κι ύστερα εκτελώ με ευλάβεια
μια-μια τις ματαιώσεις μου.

Με προσοχή
να μην αφήσω ίχνη…

Η Εύα Νεοκλέους καταγράφει με άρτια ποιητική ελλειπτικότητα μια διαδικασία απολύτρωσης από τα όνειρα εκείνα που δεν πρόκειται πια να φτάσουν στην πραγμάτωσή τους. Το ψυχικό σθένος κι η πνευματική ωριμότητα που απαιτούνται για να γίνει αποδεκτή η οριστική ματαίωση ονείρων και προσδοκιών, αποδίδονται με εκπληκτική παραστατικότητα μέσα από μια τελετουργία που φανερώνει τη βαθιά εξοικείωση με την ανάγκη αυτή του καθημερινού αποχωρισμού. Ανάγκη απόλυτης αξίας, αφού τα ματωμένα όνειρα λειτουργούν αλλιώς ως ολοένα κι αυξανόμενο βάρος σε ό,τι ονομάζουμε ανθρώπινο βίο.

«Κάθε πρωί τακτοποιώ επιμελώς
τα ματωμένα μου όνειρα
φιλοτεχνώ με προσοχή το κατάλληλο φόντο
και τα φωτογραφίζω.»

Η διάψευση των προσδοκιών κι η αδυναμία εκπλήρωσης εκείνων των ονείρων που κατέχουν την πιο ακριβή θέση στη σκέψη και στην καρδιά του ανθρώπου, συνιστούν μια πραγματικότητα επώδυνα οικεία στους περισσότερους. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες και παρά την ένταση της επιθυμίας μας, υπάρχουν πάντοτε οι βλέψεις κι οι ελπίδες που δεν γνωρίζουν ποτέ την πλήρωσή τους, αφήνοντας την αίσθηση του ανεκπλήρωτου να επισκιάζει τη χαρά των μερικότερων δικαιώσεων.
Η ποιήτρια αποδίδει με έξοχη λιτότητα και συγκράτηση της συγκινησιακής φόρτισης μια διαδικασία που ενέχει όλη την οδύνη της διάψευσης· μια διαδικασία τελετουργικής αποκαθήλωσης των πληγωμένων ονείρων που δεν πρόκειται πια να βρουν τη δικαίωσή τους. Όνειρα ματωμένα, αφού ο δικός τους χρόνος πραγμάτωσης παρήλθε ατελέσφορος. Όνειρα ματωμένα, που αν και αποζητήθηκαν με ένταση, δεν επιτεύχθηκαν ποτέ.
Το τελετουργικό της συμβολικής τους απόσυρσης συνιστά μια ύστατη ευκαιρία να ιδωθούν στην ιδεατή τους πληρότητα, καθώς η ποιήτρια προκειμένου να τα φωτογραφίσει φιλοτεχνεί το κατάλληλο για εκείνα φόντο, ώστε να αναδεικνύεται η εν δυνάμει ομορφιά τους· ομορφιά που θα έφτανε, πιθανώς, σε ακόμη πιο ιδανικές αποκορυφώσεις, αν γινόταν εφικτή η πραγμάτωσή τους. Ωστόσο, έστω και στην τελευταία τους παρουσία, έστω κι αν σύντομα θα εγκαταλειφθούν πια οριστικά, τα ματωμένα όνειρα αποκτούν το δικαίωμα μιας τελικής εμφάνισης· μιας αποχαιρετιστήριας απαθανάτισης.
Η φωτογράφιση των ονείρων που ψυχορραγούν αποκτά τη δύναμη της λυτρωτικής εκείνης λειτουργίας, που αποσκοπεί όχι τόσο στο μηρυκασμό των διαψεύσεων, όσο στην ψυχική ωρίμανση που γεννιέται μόνο απ’ τη συνειδητοποίηση και την αποδοχή του γεγονότος πως κάποιες επιθυμίες μας θα μείνουν οριστικά ανεκπλήρωτες. Μιας ωρίμανσης, μάλιστα, που προκύπτει ισχυρότερη και πληρέστερη, όταν τα διαψευσμένα όνειρα δεν υπονομεύονται, ούτε απομυθοποιούνται, αλλά λαμβάνουν τον ύστατο χαιρετισμό τους, ενόσω -και σ’ αυτό συνεισφέρει η επιμελής τακτοποίησή τους, αλλά και το κατάλληλο φόντο- κατέχουν την πρότερη γοητεία και ομορφιά τους.
Η γενναία αυτή αποδοχή των διαψεύσεων γίνεται καθημερινά, καθώς κάθε πρωί υπάρχουν κι άλλα όνειρα που έχει φτάσει πια η ώρα του οριστικού αποχωρισμού τους. Κι έχει τη σημασία του πως η τελευταία τους θέαση γίνεται υπό το ψύχραιμο φως της ημέρας, με ακέραια τη συνείδηση πως κι αυτά τα όνειρα θα πρέπει πια να εγκαταλειφθούν.
     
«Το βράδυ τοποθετώ τις φωτογραφίες
στο ράφι με τα αζήτητα
κι ύστερα εκτελώ με ευλάβεια
μια-μια τις ματαιώσεις μου.»

Το βράδυ πια, κι αφού έχει πραγματοποιηθεί η απαθανάτιση της θελκτικότερης έκφανσης των ματωμένων ονείρων, ολοκληρώνεται η διαδικασία της απόσυρσής τους με την τοποθέτηση των φωτογραφιών τους -της τελευταίας ένδειξης πως κάποτε υπήρξαν- στο ράφι με τα αζήτητα όνειρα· στο ράφι με τις αζήτητες σκέψεις, με τις αζήτητες επιθυμίες. Τα ματωμένα όνειρα αφήνονται τελείως συνειδητά στη λήθη των επιθυμιών εκείνων που δεν καταδέχεται πια η σκέψη να αποζητήσει, αφού έχει πλέον αποδεχτεί οριστικά το ανεκπλήρωτό τους.
Μα για να ολοκληρωθεί πλήρως η διαδικασία λύτρωσης απ’ τα όνειρα που ψυχορραγούν πρέπει οι ένοχοι για τη διάψευση τόσο πολύτιμων ονείρων να τιμωρηθούν παραδειγματικά. Έτσι, με απόλυτη επίγνωση της ευθύνης που τη βαρύνει, η ποιήτρια εκτελεί με ευλάβεια μία προς μία τις ματαιώσεις της. Κάθε μικρή αναβολή, κάθε δισταγμός, κάθε δεύτερη σκέψη και κάθε αναποφασιστικότητα, που μοιραία οδήγησαν σε ακόμη μία ματαίωση, έρχονται πλέον στο φως και αντιμετωπίζουν την τιμωρία που τους αναλογεί. Για κάθε όνειρο, άλλωστε, που βρέθηκε ματωμένο να χάνει και την τελευταία ελπίδα πραγμάτωσής του, υπάρχει μια ματαίωση που σφράγισε τη μοίρα του· υπάρχει μια αιτία ανέκκλητα υπεύθυνη για την οριστική του διάψευση.
Ο χαμός των ονείρων δεν προκύπτει τυχαία και δεν είναι γέννημα των περιστάσεων, όπως θα το ήθελε ίσως κάποιος μοιρολάτρης. Ο χαμός των ονείρων προκύπτει από κάποια προσωπική μας οπισθοχώρηση, από ένα δικό μας δείλιασμα, από κάποια δική μας ανανδρία, που μπορεί να εντοπιστεί -και το πρώτο της ακόμη φανέρωμα- αν αναζητηθεί με επιμονή και ειλικρίνεια. Κι είναι ευθύνη δική μας να αντικρίσουμε τις ματαιώσεις αυτές, ακριβώς όπως είναι, ως καθρέφτισμα δηλαδή των ελλείψεων, της ατολμίας ή ακόμη και της αδράνειάς μας, αφού τα όνειρα που ματώνουν, είναι εκείνα που τα πληγώνει η κρυφή ενοχή της δικής μας άνευρης επιζήτησης.

«Με προσοχή
να μην αφήσω ίχνη…»

Τα ματωμένα όνειρα εγκαταλείπονται με το εκπληκτικό ψυχικό σθένος που απαιτεί κάθε οριστική παραδοχή, κι αντίστοιχα οι ματαιώσεις -οι υπαίτιες της απώλειας των ονείρων- εκτελούνται μία προς μία, αφήνοντας κάθε σφαίρα να επισφραγίσει και μιαν ακόμη αποτυχία. Ωστόσο, οι εκτελέσεις αυτών των ματαιώσεων, δεν μπορούν και δεν πρέπει να γίνουν αιτίες νέων ματαιώσεων· δεν πρέπει να υπονομεύσουν τη δυναμική που θα μπορούσε να φτάσει στην εκπλήρωση κάποιο άλλο όνειρο. Έτσι, η εκτέλεσή τους γίνεται πάντοτε με τη δέουσα προσοχή, ώστε να μην υπάρξουν ίχνη ικανά να αφυπνίσουν μια γενικότερη δειλία ή μιαν αίσθηση ανήκεστης λιποταξίας απ’ την προσδοκία των ονείρων.
Το έγκλημα αυτών των εκτελέσεων οφείλει να είναι τέλειο, ώστε αυτές οι ματαιώσεις να αφανιστούν χωρίς ίχνη. 


Το ποίημα έχει αντληθεί από τη συλλογή «Σημάδια για το δρόμο», των εκδόσεων Ακτίς (2015).
*****
Σημείωση:Ευχαριστώ θερμά τον συνάδελφο και φίλο Κωνσταντίνο Μάντη!!! Η ανάλυση βρίσκεται στο ιστολόγιό του
Σημειώσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.


*****