"Λευκή σελίδα", Εύα Νεοκλέους
της Ελένης Πατσιατζή
Η Εύα Νεοκλέους κυκλοφόρησε την ποιητική της συλλογή «Λευκή σελίδα» το 2020. Η προηγούμενη συλλογή της («Σημάδια για το δρόμο») μας είχε ήδη αποκαλύψει μια λεπταίσθητη ποιητική φωνή που την απασχολούν διαχρονικά υπαρξιακά ζητήματα όπως ο έρωτας, η απώλεια, το τραύμα. Στο ποιητικό της σύμπαν είναι διαρκής η ιδιαίτερη σημασία του φεγγαριού, της μνημονικής ανάκλησης στιγμών με αγαπημένα πρόσωπα που κάποια από αυτά έχουν πια φύγει από τη ζωή αλλά ιδιαίτερη θέση κατέχει και η αναφορά του συλλογικού τραύματος της πρόσφατης Κυπριακής ιστορίας.
Στη νέα της συλλογή, τα αγαπημένα της θέματα επανέρχονται με νέα δυναμική, συμπληρωμένα με ένα σαφή και καίριο κοινωνικό προβληματισμό, ιδίως για τα ζητήματα των πρόσφατων προσφυγικών ροών και των θυμάτων τους αλλά και για την υποκρισία και αναλγησία του σύγχρονου ανθρώπου μπροστά στην ανθρώπινη δυστυχία. Υποκρισία που γίνεται ιδιαίτερα εμφανής στη διάδραση μέσω των διαδικτυακών μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Βασική μέριμνα της Νεοκλέους -και στις δύο συλλογές της- είναι η ανάδειξη του παραμυθητικού και λυτρωτικού ρόλου της τέχνης, δίνοντας παράλληλα έμφαση στη σημασία των λέξεων ως προσωπικού καταφυγίου. Σε εκείνες στηρίζεται για να αντέξει όλα όσα γύρω της τη δυσαρεστούν και την απογοητεύουν. Κι εκείνες δεν την προδίδουν, ανταποδίδοντας τη μέριμνα και την ευαισθησία της με στίχους ιδιαίτερου λυρισμού και γεμίζοντας τις «λευκές σελίδες» με πυκνά νοήματα και έντονα συναισθήματα. Προφανώς, αναφέρομαι στον τίτλο. Έναν ευρηματικό τίτλο που μας θυμίζει το δημιουργικό άγχος κάθε γνήσιου λογοτέχνη που αναμετράται με το λευκό χαρτί καθώς παλεύει να το γεμίσει με λέξεις , σελίδα τη σελίδα, ώστε να προκύψει το καλλιτεχνικό έργο. Ο συγκεκριμένος τίτλος, όμως, μας παραπέμπει και στους αρμούς της ποιητικής της Νεοκλέους. Στη λευκότητα του γιασεμιού, στη λευκότητα του φωτός της σελήνης αλλά και στη λευκότητα του θανάτου.
Σε αυτή την ποιητική συλλογή, στο εξώφυλλο έχουμε μια εξαιρετική φωτογραφία που έχει φιλοτεχνήσει η ποιήτρια. Εκεί συναντάμε τη λευκότητα των σύννεφων και των κυμάτων, καθώς μάς υποδέχεται μια εικόνα της τρικυμισμένης θάλασσας της Λεμεσού, τόπου όπου ζει και εργάζεται η Νεοκλέους. Ξεφυλλίζοντας το καλαίσθητο βιβλίο αφήνουμε το τοπίο του ανοιχτού ορίζοντα και εισερχόμαστε στο ποιητικό εργαστήριο της Νεοκλέους με ποιήματα ποιητικής εστιασμένα στο νόημα της ποιητικής δημιουργίας αλλά και στη λειτουργία των σημείων στίξης για την απόδοση σύνθετων νοημάτων και συναισθημάτων. Στη συνέχεια ακολουθούν ποιήματα γεμάτα λυρισμό. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι αυτό της θλίψης για τις ματαιωμένες προσδοκίες, για τον χαμένο παράδεισο, αλλά και η λύπη για τη διαρκή απουσία αγαπημένων προσώπων.
Ενδεικτικά:
Άρτι αποκτηθείσα φωτογραφία
Αρχεία παλιά σε χώρους αγνώριστους
Πρόσωπα ανέμελα
Σε παράταξη παιδικών ονείρων
Αναζητούνται εναγωνίως.
Χρόνος άχρονος
Χωρίς προσδιοριστικές ενδείξεις.
Χώρος απροσδιόριστα συγκεκριμένος.
Διεύθυνση
Παλιά
Αρνείται
Να αποκαλυφθεί.
Όπως προαναφέρθηκε, σε αυτή τη συλλογή ξεχωρίζουν ιδιαίτερα τα ποιήματα κοινωνικού περιεχομένου που αναφέρονται στα αθώα θύματα των προσφυγικών ροών του 2015. Στα ποιήματα αυτά είναι έντονος ο προβληματισμός για την κοινωνική αναλγησία αλλά και την επιδερμική συμπαράσταση των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο λόγος εδώ αποδίδει τον θυμό του ποιητικού υποκειμένου για τη διάχυτη κοινωνική υποκρισία.
Χαρακτηριστικά:
Ανήμερα των Χριστουγέννων
Οι καμπάνες χτύπησαν
Πένθιμα.
Το φεγγάρι λαμπύριζε αίμα
Στα παγωμένα νερά του Αιγαίου
Κι οι παιδικές φωνούλες
Έγιναν ηχώ στα κύματα
Της ασπλαχνίας μας.
«Θέλω να ζήσω», φώναζαν.
Χριστός γεννάται!
Κι ο κόσμος σκοτείνιασε
Για πάντα…
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγκεκριμένη ποιητική συλλογή δομείται γύρω από τέσσερις κύριους άξονες.
- Πρώτος άξονας είναι εκείνος που περιστρέφεται γύρω από τον προβληματισμό για την πορεία του σύγχρονου κόσμου με σαφείς αναφορές όχι μόνο στα παιδιά, ως αθώα θύματα εξουσιαστικών μηχανισμών αλλά και με αναφορές γύρω από την αλλοτρίωση και την υποκρισία του σύγχρονου υποκειμένου, ιδίως εκείνου που δρα ως εικονιστικό υποκείμενο, ως κέλυφος χωρίς πραγματική εσωτερική ζωή και κοινωνική δράση.
- Δεύτερος άξονας είναι, όπως και στην πρώτη ποιητική συλλογή, οι πολλαπλές ματαιώσεις, το ανέφικτο μιας άλλης -πιο ευτυχισμένης- ζωής που στοιχειώνει τα όνειρα του ποιητικού υποκειμένου.
Αλλάζαμε ονόματα στα χρώματα
Προσθέταμε τα δικά μας
Και ζωγραφίζαμε με την καρδιά μας
Ουράνια τόξα σε ουρανούς απέραντους…
Λαμπυρισμοί που φώτισαν
Το στιγμιαίο του ονείρου.
Κι ύστερα χάθηκαν σιγά-σιγά
Σαν τα ουράνια τόξα
Που δεν πρόλαβες ποτέ να μου χαρίσεις…
- Τρίτος άξονας οι προσωπικές απώλειας και το συνακόλουθο χαίνον τραύμα. Ιδιαίτερα φορτισμένα είναι τα ποιήματα που αναφέρονται στην απώλεια της Μητέρας και του Πατέρα της ποιήτριας, όπως και στην προηγούμενη ποιητική της συλλογή. Ποιήματα έντονα φορτισμένα, γεμάτα ευτυχισμένες μνήμες οικογενειακής θαλπωρής και γνήσιας αγάπης.
- Τέλος, σαφής είναι και ο άξονας που αναφέρεται στην περιπέτεια και στις επώδυνες μνήμες του Κυπριακού λαού, ιδίως οι μνήμες του ματωμένου Ιουλίου του 1974. Ποιήματα γεμάτα εικόνες, ήχους σειρήνων, αναπάντητων ερωτημάτων για την εγκατάλειψη του νησιού από όσους όφειλαν να το προστατέψουν.
Στο νησί μου
Μαυρίζουν όλα
Κάθε Ιούλη.
Για ποια ιστορία μου μιλάς;
Κι αυτή ακόμα
Πενθεί σιωπή…
Όλοι οι παραπάνω άξονες συνυπάρχουν αρμονικά, συμφύροντας το ατομικό με το συλλογικό τραύμα και αποκαλύπτοντας μια ποίηση γεμάτη λεπτότητα, ευγένεια αισθημάτων αλλά και με σαφή προσπάθεια να δώσει στους δέκτες της έμπνευση υπέρβασης των δυσκολιών μέσω της τέχνης.
****
Σημ.Το κείμενο διαβάστηκε στην παρουσίαση της "Λευκής Σελίδας" στο Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα στις 28 Σεπτεμβρίου 2022.
Πρώτη δημοσίευση:e-ΤΡΑΠΕΖΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
*****
H Ελένη Πατσιατζή είναι φιλόλογος,συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου