"Έντιμη και ευθεία τοποθέτηση" για τη Λευκή Σελίδα,από τον Γιώργο Φράγκο

  

Έντιμη και ευθεία τοποθέτηση

Εύα Νεοκλέους:

«Λευκή σελίδα»

Εκδόσεις Ροδακιό, 2020

 

Του Γιώργου Φράγκου

g.frangos@cytanet.com.cy

 

Η συλλογή «Λευκή σελίδα» της Εύας Νεοκλέους, που κυκλοφόρησε το 2020, είναι μόλις το δεύτερο ποιητικό της βιβλίο, προηγήθηκε το «Σημάδια για το δρόμο» το 2015.  Και όμως μπορούμε εκ του ασφαλούς να μιλούμε για κατακτημένο ποιητικό ύφος, αποκρυσταλλωμένες θεματικές και διαυγές ήθος. Η Εύα Νεοκλέους γράφει ποίηση ευσύνοπτης συμπύκνωσης, αμεσότητας, διάφανης παραστατικότητας και έντιμης, ευθείας τοποθέτησης. Ποίηση χωρίς δικολαβισμούς εν είδει φιλοσοφικών προβληματισμών και αναζητήσεων, χωρίς νεφελώδεις αμφισημίες ή πολυσημίες. Γράφει ποίηση που κοιτάζει τον αναγνώστη της στα μάτια και του απευθύνεται κατά πρόσωπο.

Η Ε.Ν. υμνεί τις εποχές του χρόνου, τη φύση, τα λουλούδια, μονίμως αναζητώντας ν’ αντλήσει μια νότα αισιοδοξίας. Και συνήθως βρίσκει αυτή τη νότα στη σφαίρα της δημιουργίας, με εφαλτήριο κάποια εποχή του χρόνου, ένα μήνα, ένα λουλούδι, ένα δέντρο που ανθίζει: «Να ανθίζετε / και να μοσχοβολάτε άνοιξη / κάθε που έρχεται Απρίλης. / Να βάζετε την πιο καλή σας φορεσιά / κάθε που ξεμυτίζει ο Μάης. / Είναι μια συμφωνία μυστική / και μην τη μαρτυράτε…». (σελ. 23)

Ο οπτιμισμός είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους στην ποίηση της Ε.Ν. Γράφει ποίηση της ελπίδας, της προσδοκίας, της αναπτέρωσης, ποίηση που αποπνέει αισιοδοξία και προσμονή για ένα καλύτερο αύριο, για ένα μέλλον πιο ευοίωνο από το δυσοίωνο παρόν: «Πάντα σε περιμένει μια άνοιξη. / Φτάνει ν΄ ακολουθήσεις τα σημάδια της…». (σελ. 39)

Οι προθέσεις και διαθέσεις της Ε.Ν. είναι πρόδηλες από το πρώτο κιόλας προγραμματικό ποίημα της συλλογής. Ένα ποίημα ποιητικής με έντονο το κριτικό στίγμα και εκφράσεις σκληρές,  έμφορτες  με κατηγορηματικότητα, πάθος αλλά και πίστη: «Δεν είναι η ποίηση / θαυμαστικά φτιασιδωμένα / να τα περιφέρουν σε συνάξεις / στιχάκια με λεξούλες γλυκερές / να συμπληρώνουν / βιογραφικά ατάλαντων. / Είναι η ποίηση καημός / κι οι λέξεις της πληγές που αναβρύζουν αίμα». (σελ. 10)

Οι αισθητικές αξίες της ποιήτριας συμβαδίζουν και σχεδόν ταυτίζονται με τις κοινωνικές της αξίες. Έχει εκατέρωθεν ιεραρχημένες προτεραιότητες, τις οποίες και προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει στον αναγνώστη-συνομιλητή της. Και το πράττει με ένα τρόπο επιτακτικό έως προστακτικό, δεν υποβάλλει εμμέσως, νουθετεί ευθέως και μάλλον εναγωνίως: «Θα σε μάθω / ν’ αγαπάς την απλότητα, / να αφουγκράζεσαι την αφτιασίδωτη ομορφιά. / Να γεύεσαι τη μυρωδιά του πρωινού / στη γειτονιά των παιδικών σου ονείρων. / Θα σε μάθω / ν’ ακούς το θρόισμα του γιασεμιού, / την ώρα που ανοίγεται στον ήλιο. / Να περπατάς με το φεγγάρι και να σου μιλά / για όσα μόνο εκείνο βλέπει». (σελ. 50)

Η Ε.Ν. επιτυγχάνει ευτυχές ποιητικό αποτέλεσμα και όταν αποπειράται να γράψει στην κυπριακή διάλεκτο. Κι αυτό διότι το εγχείρημα της γίνεται με τα ίδια ηχοχρώματα, με την ίδια λυρική διάθεση, με την ίδια νατουραλιστική έφεση: «Στους τόπους π’ αναγιώθηκα / τα γιασεμιά εμυρίζαν / Αθθίζασιν τον Αύγουστο / τζιαι τες καρκιές ραΐζαν». (σελ. 69)

Η ποιήτρια δεν μένει αδιάφορη μπροστά στα καυτά θέματα της επικαιρότητας. Ενεργοποιεί τους αισθητήρες της με κριτική και συχνά αυτοκριτική διάθεση. Και με έφεση στην ανάδειξη της προσωπικής, ατομικής ευθύνης του καθενός από εμάς. Και μιας ενοχής που συνταυτίζεται με την απραγία, την αβουλία ή και την αδιαφορία. Με δυο λόγια η Ε.Ν. θεματοποιεί τις τύψεις μας: «Εκείνοι συνεχίζουν / να δολοφονούν τ’ αδέλφια σου / κι εμείς συνεχίζουμε / τις λάιτ ζωές μας / με την ψευδαίσθηση ότι αρκούν τα λάικ / για να νετάρουμε με το χρέος μας…». (σελ. 28)

Η φιλολογική υποδομή της Ε.Ν. την βοηθά να αντλεί εμπνεύσεις, ιδέες και ερεθίσματα, είτε από την ελληνική μυθολογία, είτε από την νεοελληνική λογοτεχνία. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για «δάνεια» επαρκώς αφομοιωμένα και δημιουργικώς αξιοποιημένα. Για παράδειγμα, οι στίχοι: «Κάποτε οι μάσκες / θα γίνουν ένα με το δέρμα μας / θα τις τραβάμε να τις βγάλουμε / μα εκείνες θα μπαίνουν πιο βαθιά. / Όπως οι βδέλλες…». (σελ. 17) μάλλον παραπέμπουν στον μύθο για το οικτρό τέλος του Ηρακλή από τον χιτώνα που εμποτίστηκε με το αίμα του Κένταυρου. Σε άλλη περίπτωση, οι στίχοι: « ‘Και μόνο που σας χαρίζω / τις ανθισμένες μυγδαλιές / είμαι περήφανος’ / είπε ο Φλεβάρης». (σελ. 18) συνειρμικά μάλλον οδηγούν στη γνωστή ρήση του Καζαντζάκη: «Ρώτησα τη μυγδαλιά αν υπάρχει Θεός και εκείνη άνθισε».

Ολοκληρώνω αυτό το σημείωμα με το προτελευταίο ποίημα της συλλογή που βρίσκεται εκτός του συνήθους ύφους το οποίο μετέρχεται η ποιήτρια σε όλο το βιβλίο. Πρόκειται για ένα ποίημα αφιερωμένο στον πατέρα της Ε.Ν. Ένα δημιούργημα παραστατικό, βαθύ, συγκινητικό, γεμάτο τρυφερότητα και αγάπη. Αλλά και η φόρμα που υιοθετείται είναι πιο κλασική, ίσως για να ταιριάζει περισσότερο στο πρόσωπο στο οποίο αφιερώνεται και στην ιδιοσυγκρασιακή του υπόσταση: «Πατέρα θυμάμαι / είπαν πως έφυγες… / Μα εγώ ξέρω πως / εκείνα τα δέντρα στο περιβόλι μας / εσύ τα χαϊδεύεις και θεριεύουν…». (σελ. 71)

Κλείνω με τη βεβαιότητα πως πάντα θα υπάρχει μπροστά στην Ε.Ν. μια λευκή σελίδα να την προσκαλεί και να την προκαλεί για νέα ταξίδια στους δρόμους της ποίησης. Εμείς θα αναμένουμε, δρομείς στις ίδιες διαδρομές…

Πηγή:Φιλελεύθερος,23/11/2020.Επιμέλεια:Μαρία Παναγιώτου

 

Ο Γιώργος Φράγκος  γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1962. Εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές από τα μαθητικά του χρόνια. Tα χρόνια 1982-1988 σπούδασε στον κλάδο δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Φιλίας των Λαών της Μόσχας. Tο 1989 παρακολούθησε στο ίδιο Πανεπιστήμιο μεταπτυχιακά μαθήματα στην έδρα της λογοτεχνίας. Από το 1990 εργάζεται στη Λευκωσία, ως δημοσιογράφος στον ημερήσιο Τύπο. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου για δυο δεκαετίες, και στις δύο τελευταίες θητείες του υπηρέτησε ως Γενικός Γραμματέας της Οργάνωσης. Διατέλεσε επίσης μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας. Τώρα είναι Προέδρος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου.

Από το 1978 μέχρι το 2013, έχει εκδώσει πέντε ποιητικές συλλογές. Ποιήματα του δημοσιεύονται κατά καιρούς, ως επί το πλείστον, στα λογοτεχνικά περιοδικά Νέα Εποχή και Άνευ, ενώ έχει συμμετοχή και σε ορισμένες ποιητικές ανθολογίες. Εκτός από την ποίηση, ασχολείται και με την κριτική λογοτεχνίας, έχοντας δημοσιεύσει δεκάδες βιβλιοπαρουσιάσεις και άλλα συναφή κριτικά σημειώματα και μελετήματα, κυρίως στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο της Κύπρου. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά και ρωσικά.

****

Θερμές ευχαριστίες στον Γιώργο Φράγκο, για το τόσο εύστοχο κριτικό του σημείωμα!