Τα γεγονότα του Μάη του 36 και ο Επιτάφιος του Γ.Ρίτσου.

..............


..............
"Βασίλεψες αστέρι μου"

.............

"Μέσα στον σκληρό Μάη του 1936 γεννήθηκε ο «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου, το έργο, που μελοποιημένο από τον Μίκη Θεοδωράκη, θα σφραγίσει τον ελληνικό μουσικό πολιτισμό.

Ο ποιητής, αντικρίζοντας στον «Ριζοσπάστη» τη φωτογραφία της χαροκαμένης μάνας που θρηνούσε το σκοτωμένο παιδί της - θύμα της βίαιης καταστολής της απεργίας των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη - γράφει το συγκλονιστικό αυτό έργο, που είκοσι τέσσερα χρόνια μετά άνοιξε το δρόμο στη μελοποιημένη ποίηση.

Το μοιρολόι της μάνας μπροστά στο σώμα του σκοτωμένου γιου της, στον ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο του Γ. Ρίτσου, μετατρέπεται σε κοινωνική διαμαρτυρία και εξέγερση. 

Το 1958 ο Μίκης Θεοδωράκης, στο Παρίσι, παίρνει στα χέρια του την επανέκδοση του «Επιταφίου» με την αφιέρωση του ποιητή: «Το βιβλίο τούτο κάηκε από τον Μεταξά στα 1938 κάτω από τις στήλες του Ολυμπίου Διός». 

Η μελοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του έργου γίνεται μια βροχερή μέρα, μέσα στο παρκαρισμένο αυτοκίνητο του συνθέτη...Η ιδιότητά του, του έντεχνου μουσικού δημιουργού, δεν εμπόδισε τον Μίκη Θεοδωράκη να μπει στην περιοχή της λαϊκής μας παράδοσης, «χωρίς», όπως ο ίδιος λέει, «να τη μεταχειριστώ σαν παρατηρητής που διαλέγει, ταξινομεί και επεξεργάζεται εν ψυχρώ το υλικό του. Θυμάμαι ότι έλαβα τον "Επιτάφιο" στο Παρίσι, από τον ίδιο τον Ρίτσο. Ευθύς μόλις τον διάβασα, άρχισα να γράφω τα τραγούδια, αυθόρμητα, δίχως καμιά ανάγκη, καμιά πρόθεση θα έλεγα. Και η μουσική βγήκε αυτή που βγήκε: λαϊκή. Γιατί, άραγε; Κατ' αρχήν, νομίζω από την ανάγκη να παρακολουθήσω την ίδια διαδικασία με τον Ρίτσο, καθώς παίρνει τους αρμούς, τα δυνατά στοιχεία από τα μοιρολόγια και τη δημοτική μας ποίηση και - όντας πάντοτε Ρίτσος - θέλει να είναι συνάμα ο οποιοσδήποτε λαϊκός ποιητής, η οποιαδήποτε χαροκαμένη μάνα, η λαϊκή μούσα»! 

Ο Θεοδωράκης επιλέγει τη φόρμα της καθαρά λαϊκής μουσικής και τους λαϊκούς ρυθμούς - το μπουζούκι του Χιώτη και τη φωνή του Μπιθικώτση. «Πού πέταξε τ' αγόρι μου», «Χείλι μου μοσκομύριστο», «Μέρα μαγιού», «Βασίλεψες, αστέρι μου»... 

Η πρώτη παρουσίαση του έργου στην Ελλάδα γίνεται στις 5 Οκτώβρη του 1960, στην Ελευσίνα, με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Ο «Επιτάφιος» συγκλονίζει και γίνεται η αφετηρία μιας ολόκληρης περιόδου του νέου λαϊκού ελληνικού πολιτισμού, καθώς το έργο ανοίγει το δρόμο όπου θα «συναντηθούν» και άλλοι μεγάλοι ποιητές και συνθέτες, για να υμνήσουν διαφορετικές στιγμές της Ιστορίας του λαϊκού κινήματος στον τόπο μας. 

Το έργο κυκλοφόρησε σε τρεις εκδόσεις. Δύο, το 1960, η μία σε διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη, με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και σολίστ στο μπουζούκι τον Μανώλη Χιώτη και η άλλη σε διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι, με τη φωνή της Νάνας Μούσχουρη. Το 1963 έγινε η τρίτη με Θεοδωράκη - Χιώτη και ερμηνεύτρια την Μαίρη Λίντα".

Πηγή:Ριζοσπάστης,αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο,3-5-09